Η απειλή ενός παγκόσμιου νομισματικού πολέμου

analyst

Εάν ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξαν οι Η.Π.Α. εξελιχθεί σε νομισματικό από την Κίνα, τότε ο πλανήτης δεν θα βιώσει μόνο ένα χρηματιστηριακό κραχ αλλά, επίσης, πρωτόγνωρες καταστάσεις – ενώ καμία χώρα δεν είναι προετοιμασμένη, ειδικά η Ελλάδα, στην οποία ακόμη και μία ψιλή βροχή θα είχε τα αποτελέσματα μίας ισχυρότατης καταιγίδας.

 .του Βασίλη Βιλιάρδου

Ανάλυση

Ενώ η κρίση στις αναπτυσσόμενες οικονομίες βρίσκεται σε εξέλιξη (α) με τη Βενεζουέλα να δηλώνει πως θα σβήσει πέντε μηδενικά από το νόμισμα της, το οποίο έχει καταρρεύσει από τον πληθωρισμό που καλπάζει (ένα δολάριο σήμερα κοστίζει 3,5 εκ. Bolivar), καθώς επίσης ότι θα το συνδέσει με το νέο κρυπτογραφημένο Petro και (β) με την Τουρκία να ακολουθεί πιστά τα βήματα της, όταν (γ) η Ινδία αντιμετωπίζει τη χειρότερη υδάτινη κρίση στην ιστορία της (πηγή – περί τους 200.000 Ινδούς πεθαίνουν κάθε χρόνο επειδή δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και το 40% του πληθυσμού θα χάσει την πρόσβαση του έως το 2030, με 21 πόλεις να εξαντλούν τα υδάτινα αποθέματα τους έως το 2020), η σύγκρουση των Η.Π.Α. με την Κίνα κλιμακώνεται – υπενθυμίζοντας τα εξής:

«Στο θέμα του εμπορικού πολέμου των Η.Π.Α. με την Κίνα, μπορεί μεν να ανήκουν οι πρώτες νίκες στην υπερδύναμη, ενώ ο πρόεδρος Trump είναι απρόβλεπτος όσον αφορά τις ενέργειες του, αλλά εξίσου σημαντικά είναι τα αντίμετρα, με τα οποία θα απαντήσει  η Κίνα. Βέβαιο είναι όμως το ότι, η Κίνα δεν μπορεί να επιβάλλει δασμούς αντίστοιχου ύψους με τις Η.Π.Α. – εύλογα βέβαια, αφού η υπερδύναμη εισάγει πολύ περισσότερα κινεζικά εμπορεύματα (506 δις $), από ότι η Κίνα αμερικανικά (130 δις $ – πηγή).

Ως εκ τούτου αναμένεται πως οι Ασιάτες θα απαντήσουν με μη δασμολογικά μέτρα – όπως με τη μείωση των αμερικανικών επενδύσεων στη χώρα τους, με την τεχνητή υποτίμηση του νομίσματος τους κοκ. Βέβαια, στον τομέα των υπηρεσιών η είσοδος ξένων στην κινεζική αγορά είναι ήδη εξαιρετικά περιορισμένη – λόγω του μεγάλου προστατευτισμού της χώρας, ο οποίος άλλωστε τη βοήθησε να αναπτυχθεί (πηγή).

Στα πλαίσια αυτά, είναι προφανές πως το μοναδικό όπλο της Κίνας δεν είναι άλλο από το νόμισμα της – αφού κατέχει μεν ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου αξίας άνω των 1,2 τρις $, αποτελώντας το μεγαλύτερο δανειστή των Η.Π.Α., αλλά δεν μπορεί να τα χρησιμοποιήσει επιθετικά. Ειδικότερα, ορισμένοι υποστηρίζουν πως θα ήταν σε θέση να τα πουλήσει στις παγκόσμιες αγορές, αναγκάζοντας την υπερδύναμη να αυξήσει σημαντικά τα επιτόκια της – με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν προβλήματα, κυρίως την αμερικανή αγορά κατοικίας, οπότε να προκληθεί ύφεση.

Εν τούτοις, όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, εάν επιλέξει κάτι τέτοιο, πουλώντας κάποια από τα αμερικανικά ομόλογα που διαθέτει, τότε θα βλάψει πρώτα τον εαυτό της – αφού η άνοδος των επιτοκίων θα μειώσει την αξία των υπολοίπων που θα κατέχει. Εκτός αυτού, υπάρχουν πολλοί αγοραστές διεθνώς για τα ομόλογα των Η.Π.Α. – ενώ θα μπορούσαν να αποκτηθούν επί πλέον από τις αμερικανικές τράπεζες ή από τη Fed. Στην ακραία δε εκδοχή των μαζικών πωλήσεων εκ μέρους της Κίνας, ο πρόεδρος Trump έχει τη δυνατότητα, μέσω του υπουργείου οικονομικών, να «παγώσει» τους λογαριασμούς των ομολόγων της Κίνας – αφού οι Η.Π.Α. διαθέτουν ένα λεπτομερές ψηφιακό ημερολόγιο που καταγράφει τους ιδιοκτήτες όλων των κρατικών ομολόγων τους (ίσως αυτός ήταν ο λόγος που τα ξεπούλησε η Ρωσία).

Επομένως, μόνο το νόμισμα έχει απομείνει ως όπλο αιχμής στην Κίνα – τονίζοντας εδώ πως οι νομισματικοί πόλεμοι προκύπτουν σε συνθήκες υπερβολικού χρέους και πολύ μικρής ανάπτυξης (πηγή: Rickard). Με την έννοια δηλαδή πως οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις προσπαθούν να μειώσουν τα χρέη τους, «κλέβοντας» ανάπτυξη από τους εμπορικούς τους εταίρους – με την άνοδο των εξαγωγών τους μέσω της υποτίμησης του νομίσματος τους, σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό των εισαγωγών (=αύξηση των τιμών τους).

Εν προκειμένω, εάν οι Η.Π.Α. επέβαλλαν δασμούς 25% στα κινεζικά προϊόντα, η Κίνα θα υποτιμούσε το νόμισμα της κατά 25% – οπότε θα εξουδετέρωνε εντελώς τους δασμούς, ενώ θα δυσκόλευε κατά πολύ τη Fed να επιτύχει τον στόχο της για τον πληθωρισμό. Με κριτήριο δε το πρόσφατο παρελθόν, όταν η Κίνα προσπάθησε να υποτιμήσει το νόμισμα της δύο φορές το 2015 (Αύγουστος, Δεκέμβριος), οι χρηματιστηριακές αγορές των Η.Π.Α. έχασαν πάνω από 11% μέσα σε λίγες εβδομάδες – γεγονός που σημαίνει ότι, με μία θηριώδη υποτίμηση ύψους 25%, η υπερδύναμη θα βίωνε ένα χρηματιστηριακό κραχ άνευ προηγουμένου.

Η κινεζικές ιδιαιτερότητες

Περαιτέρω, η ως άνω απειλή για τις Η.Π.Α. δεν είναι εκτός τόπου και χρόνου – επειδή οι εξαγωγές της Κίνας και η οικονομία της είναι πάρα πολύ σημαντικοί παράγοντες, για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας στο εσωτερικό της, από τις οποίες κυριολεκτικά εξαρτάται η επιβίωση του αυταρχικού κομμουνιστικού καθεστώτος της. Με απλά λόγια, η κυρίαρχη επιταγή της κινεζικής ηγεσίας είναι η αποφυγή κοινωνικών αναταραχών – όπου κανένα καθεστώς δεν θα μπορούσε να ελέγξει την εξέγερση 1,38 δις ανθρώπων που έχουν εντελώς διαφορετικά, πολύ πιο επιθετικά χαρακτηριστικά από την αντίστοιχη σε πληθυσμό γειτονική Ινδία (1,32 δις).

Ως εκ τούτου εάν η υπερχρεωμένη, κυρίως όσον αφορά της επιχειρήσεις της Κίνα (γράφημα) βίωνε μία οικονομική κρίση, ο πρόεδρος της θα μπορούσε να χάσει την «Εντολή του Ουρανού» – έναν όρο που περιγράφει την άυλη καλή θέληση και τη λαϊκή υποστήριξη που χρειάζονται οι αυτοκράτορες, για να κυβερνούν την Κίνα τα τελευταία 3.000 χρόνια. Ακριβώς για το λόγο αυτό το 50% των επενδύσεων στη χώρα είναι σχεδόν άχρηστο – ένας «λευκός ελέφαντας» που θα μείνει αχρησιμοποίητος, όπως λέγεται, χρησιμοποιούμενος μόνο για την διατήρηση των θέσεων εργασίας.

Ειδικότερα, ένα μεγάλο μέρος της Κίνας είναι γεμάτο με πόλεις-φαντάσματα που κατασκευάσθηκαν μόνο για να εργάζονται οι Πολίτες της – οπότε η πραγματική της ανάπτυξη είναι κατά πολύ χαμηλότερη, από αυτήν που καταγράφεται. Εκτός αυτού, τόσο οι λευκοί ελέφαντες, όσο και οι πόλεις φαντάσματα χρηματοδοτούνται με χρέος που δεν πρόκειται ποτέ να πληρωθεί – ενώ οι πόλεις αυτές δεν συντηρούνται καθόλου αφού κατασκευαστούν, έτσι ώστε να διατηρηθούν για τυχόν μελλοντική χρήση, οπότε αργά ή γρήγορα θα καταρρεύσουν.

Με απλά λόγια, η Κίνα ευρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δίλημμα που δεν είναι καθόλου εύκολη η απάντηση του. Εν πρώτοις, έχει στηρίξει την ανάπτυξη της τα τελευταία χρόνια σε υπερβολικά χρέη, στη σπατάλη επενδύσεων για υποδομές και στις πιστωτικές πυραμίδες (Ponzi scheme) – ενώ η ηγεσία της το γνωρίζει μεν, αλλά πρέπει να διατηρήσει έναν πολύ υψηλό ρυθμό ανάπτυξης (α) για να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας για τα εκατομμύρια εσωτερικών μεταναστών που εγκαταλείπουν την ύπαιθρο για να μεταβούν στις πόλεις και (β) για να διατηρηθούν τα πολύ περισσότερα εκατομμύρια θέσεων εργασίας των ανθρώπων που βρίσκονται ήδη στις πόλεις.

Το δίλημμα της Κίνας είναι λοιπόν εάν θα πρέπει να απαλλαγεί τελικά από το χρέος (α) με τον αποπληθωρισμό που οδηγεί σε διαγραφές, χρεοκοπίες και ανεργία, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα ή (β) με τον πληθωρισμό που είναι συνώνυμος με την «κλοπή» της αγοραστικής αξίας των εισοδημάτων των ανθρώπων – η οποία δεν διαφέρει ουσιαστικά από την υπερβολική φορολόγηση και την ονομαστική μείωση των αμοιβών τους.

Τόσο η μία επιλογή όμως, όσο και η άλλη, θα προκαλούσαν μεγάλες κοινωνικές αναταραχές και επαναστάσεις που ενδεχομένως θα βύθιζαν ολόκληρη τη χώρα στο χάος – ενώ ο χρόνος της κινεζικής ηγεσίας μειώνεται συνεχώς, αφού είναι αντιμέτωπη πλέον με τα εξής: (α) με ένα εντελώς αφερέγγυο τραπεζικό σύστημα, (β) με μία τεράστια φούσκα ακινήτων και (γ) με μία πυραμίδα χρέους μεγαλύτερη του 1 τρις $ που θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσει, ενώ η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει.

Επομένως, εάν ο πρόεδρος Trump συνεχίσει τον εμπορικό πόλεμο εναντίον της Κίνας, θα δώσει μάλλον την αφορμή στην ηγεσία της να υποτιμήσει σε μεγάλο βαθμό το νόμισμα της – το οποίο, όπως αναλύθηκε, αποτελεί επί πλέον το μοναδικό της όπλο άμυνας που δεν χρησιμοποιεί ήδη από το 2014, με την προοπτική να αποτελέσει ένα παγκόσμιο αποθεματικό, έχοντας προστεθεί πρόσφατα στο καλάθι νομισμάτων του ΔΝΤ.

Έτσι, με ένα πολύ ασθενέστερο νόμισμα, η Κίνα θα κέρδιζε χρόνο τυπώνοντας περισσότερα γουάν σε σχέση με τα συναλλαγματικά της αποθέματα (ανάλυση) – για να επιλύσει μερικά από τα προβλήματα της αποφεύγοντας τις εσωτερικές αναταραχές, ενώ θα διατηρούσε παράλληλα υψηλές τις εξαγωγές της. Μία τέτοια υποτίμηση όμως του γουάν θα είχε τεράστιες επιπτώσεις για τον πλανήτη – οι οποίες θα προκαλούσαν μεταξύ άλλων μεγάλα χρηματιστηριακά κραχ σε πάρα πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Η.Π.Α.

Ας μην ξεχνάμε εδώ πως το ΑΕΠ της Κίνας είναι μεν πλέον μεγαλύτερο από των Η.Π.Α. σε όρους αγοραστικής αξίας (ΡΡΡ), αλλά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της, επίσης σε όρους αγοραστικής αξίας, είναι μόλις 15.000 $ (γράφημα, μπλε στήλες, αριστερή κάθετος) –  έναντι 54.000 $ της υπερδύναμης (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος). Ως εκ τούτου έχει μεγάλα περιθώρια ανόδου που θα προκαλούσαν την αντίστοιχη πτώση άλλων χωρών, πολλές από τις οποίες είναι πλέον ανάλογα υπερχρεωμένες – οπότε η υποτίμηση του γουάν θα έμοιαζε με μία πυρηνική έκρηξη που θα πυροδοτούσε μεγάλες κοινωνικές  εξεγέρσεις ανά τον πλανήτη.

Υπενθυμίζουμε πως διεξάγεται επί πλέον ένας πόλεμος εναντίον του δολαρίου, με τις συντονισμένες επιθέσεις όλων των κρατών των BRICS που θα συναντηθούν αυτή τη φορά στη Νότια Αφρική – σε ένα από τα μεγάλα θύματα του ΔΝΤ. Η σημαντικότερη μάχη εν προκειμένω είναι αυτή της Σαουδικής Αραβίας, με το πετρογουάν να έχει ήδη δρομολογηθεί για να αντικαταστήσει το πετροδολάριο – αν και κάτι τέτοιο θα κατέληγε σε έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, αφού από το δολάριο εξαρτάται απόλυτα η επιβίωση των Η.Π.Α.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, εάν ο φορολογικός και εμπορικός πόλεμος που κήρυξαν οι Η.Π.Α., κυρίως εναντίον της Κίνας, εξελιχθεί σε νομισματικό (κάτι που φαίνεται πολύ πιθανόν να συμβεί εντός του επομένου έτους), τότε ο πλανήτης, ο οποίος ουσιαστικά δεν έχει θεραπευθεί από τη χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά τη μετέθεσε δριμύτερη στο μέλλον μέσω των κεντρικών τραπεζών, θα βιώσει πρωτόγνωρες καταστάσεις – ενώ καμία χώρα δεν είναι προετοιμασμένη, ειδικά η Ελλάδα, στην οποία ακόμη και μία ψιλή βροχή θα είχε τα αποτελέσματα μίας ισχυρότατης καταιγίδας.

Η Ρωσία, προβλέποντας ίσως κάτι τέτοιο, αυξάνει συνεχώς τα συναλλαγματικά της αποθέματα σε χρυσό, ενώ σίγουρα εξετάζει τη σύνδεση του ρουβλίου μαζί του – γνωρίζοντας πόσο σημαντικό είναι ένα σταθερό νόμισμα για την οικονομική ασφάλεια και την κοινωνική συνοχή μίας χώρας, ειδικά όταν δέχεται συνεχείς χρηματοπιστωτικές επιθέσεις από την υπερδύναμη.

Η ΕΕ από την πλευρά της προσπαθεί να αμυνθεί διπλωματικά απέναντι στον εμπορικό πόλεμο των Η.Π.Α. – αποδεχόμενη μεταξύ άλλων τις εισαγωγές ενέργειας από σχιστόλιθο παρά τις αντιδράσεις που θα έχει η Ρωσία, καθώς επίσης μεταλλαγμένων τροφίμων. Δεν φαίνεται όμως να ανησυχεί ανάλογα για έναν νομισματικό πόλεμο εκ μέρους της Κίνας – παρά το ότι είναι ελλειμματική, όσον αφορά το εμπορικό της ισοζύγιο (γράφημα).

Τέλος η Γερμανία, το οικονομικό μοντέλο της οποίας είναι επίσης απόλυτα εξαρτημένο από τις εξαγωγές, με μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της πλέον την Κίνα (πηγή), αναζητάει λύσεις στην περίπτωση της διεξαγωγής ενός νομισματικού πολέμου – παρά το ότι η ίδια διατηρεί υποτιμημένο το νόμισμα της με τη βοήθεια της ευρωπαϊκής κρίσης, «κλέβοντας» ανάπτυξη από τους πάντες (βιβλιογραφία: Rickard).