analyst
 |
| Οι ένοπλες δυνάμεις ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγικών και εμπορικών επιχειρήσεων της χώρας, αποτελώντας την προνομιούχα κοινωνική τάξη – η οποία κυριαρχεί, μαζί με τους λίγους μυημένους στο πολιτικό σύστημα |
Είναι προφανές ότι μία χώρα, χωρίς συλλογική μνήμη, δεν μπορεί να αναπτυχθεί, με αποτέλεσμα να επιστρέφει ξανά και ξανά εκεί που ξεκίνησε – ενώ οι άνθρωποι, οι οποίοι πιστεύουν πως το σφάλμα βρίσκεται στα αστέρια και όχι στους εαυτούς τους, αυτοί που έχουν την κουλτούρα δηλαδή να ενοχοποιούν πάντοτε τις εξωτερικές συνθήκες για τα δεινά τους, δεν εξελίσσονται ποτέ.
Όπως άλλωστε λέγεται, ο Θεός δεν αλλάζει ποτέ την κατάσταση ενός λαού, εάν δεν αλλάξει αυτό που ο λαός έχει μέσα του – ενώ οι προικισμένοι ηγέτες εμφανίζονται μόνο τότε, όταν ένα Έθνος ωριμάζει και ξέρει τι θέλει.
Ήταν επομένως λογικό επακόλουθο να αποτύχει η κοινωνική επανάσταση στην Αίγυπτο πριν από πέντε περίπου χρόνια, στα πλαίσια της αραβικής άνοιξης – αφού ο λαός της χαρακτηρίζεται από όλα τα παραπάνω μαζί, θεωρώντας επί πλέον πως η Δημοκρατία δεν είναι συμβατή με μία τόσο φτωχή και απαίδευτη κοινωνία, όπως είναι η αιγυπτιακή. Στην Αίγυπτο πάντως ήταν κυρίως οι προνομιούχοι, η εγχώρια ελίτ δηλαδή αυτή που ήθελε να επιστρέψει η χώρα στον αυταρχισμό – όπως τελικά πράγματι συνέβη, με τη βοήθεια της Δύσης.
Στα πλαίσια αυτά, η Αίγυπτος παραμένει μία ιδιόμορφη στρατιωτική οικονομία, στην οποία οι ένοπλες δυνάμεις (EAF) εμπλέκονται βαθιά σε ολόκληρη την οικονομική της ζωή – πολύ περισσότερο μετά την επανάσταση του 2011, γεγονός που είχε σοβαρές συνέπειες για το μέλλον της χώρας.
Η πρόσφατη πάντως υποτίμηση του νομίσματος της κατά 15% (γράφημα εξέλιξης της ισοτιμίας της αιγυπτιακής λίρας σε σχέση με το δολάριο) τεκμηριώνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει – αν και ορισμένα από αυτά οφείλονται στις εσωτερικές αναταραχές και στην αστάθεια που την χαρακτηρίζουν με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, να έχει καταρρεύσει ο τουρισμός.
.
.
Περαιτέρω, οι ρίζες της εμπορικής αυτοκρατορίας του στρατού ανάγονται στο 1980, όπου ο συνδυασμός της συνθήκης ειρήνης με το Ισραήλ, μαζί με τη μεγάλη δημοσιονομική κρίση που βίωσε τότε η Αίγυπτος, είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν οι στρατιωτικές δαπάνες – από το 6,5% του ΑΕΠ το 1988, στο 1,8% το 2012, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Ως εκ τούτου, οι ένοπλες δυνάμεις έπρεπε να βρουν νέες πηγές εσόδων, αναπτυσσόμενες οικονομικά πέρα από την κάλυψη των αυστηρά στρατιωτικών αναγκών τους – συμπεριλαμβάνοντας στις εμπορικές τους δραστηριότητες όλα τα είδη των προϊόντων και των υπηρεσιών. Ακριβή στοιχεία βέβαια δεν υπάρχουν, λόγω της αδιαφάνειας που χαρακτηρίζει το στρατό, αλλά όλοι γνωρίζουν πως είναι παρόν σε κάθε τομέα της οικονομίας – από τα τρόφιμα και τα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης, έως την ακίνητη περιουσία, τις κατασκευές, τις μεταφορές και κάθε είδους υπηρεσίες.
Όσον αφορά τις παραγωγικές και εμπορικές επιχειρήσεις που ελέγχονται 100% από το στρατό, είναι διασπαρμένες σε ολόκληρη τη χώρα – ενώ έχει δημιουργηθεί ένας μεγάλος αριθμός κεντρικών οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένου του εθνικού οργανισμού έργων και υπηρεσιών (NSPO), του οργανισμού αραβικής εκβιομηχάνισης, καθώς επίσης του υπουργείου στρατιωτικής παραγωγής.
Επί πλέον, οι ένοπλες δυνάμεις έχουν πλειοψηφικές ή μειοψηφικές συμμετοχές σε πολλές άλλες ημιδημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις, ιδίως στους τομείς των υποδομών και της υπεργολαβίας – ενώ η επιρροή τους εκτείνεται σε αρκετούς άλλους ευαίσθητους, αλλά τυπικά μη στρατιωτικούς τομείς. Όσον αφορά τις ανώτερες θέσεις σε μία σειρά από αεροδρόμια, στελεχώνονται υποχρεωτικά από τους συνταξιούχους αξιωματικούς του στρατού – ως ένα είδος ανεπίσημου συνταξιοδοτικού προγράμματος.
.
Η προνομιούχα στρατιωτική τάξη
Συνεχίζοντας, σύμφωνα με αναφορές της Διεθνούς Διαφάνειας, υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν πωςορισμένοι αξιωματικοί του στρατού, σε όλες τις τάξεις, έχουν δικές τους επιχειρήσεις – χρησιμοποιώντας τις δημόσιες υποδομές, καθώς επίσης τις κρατικές εγκαταστάσεις, για να αυξάνουν τα κέρδη τους.
Εκτός αυτού, ένα δίκτυο συνταξιούχων του στρατού είτε προΐσταται, είτε εποπτεύει τις εμπορικές επιχειρήσεις και τις υποδομές της χώρας – εναλλακτικά δε συμμετέχει με συμβάσεις παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, αναλαμβάνοντας μαζί με ιδιώτες κρατικές υπεργολαβίες.
Οι ένοπλες δυνάμεις είναι επίσης σε θέση να ελέγχουν με διάφορους τρόπους (χρήσεις γης κλπ.) ένα μεγάλο μέρος της κρατικής ακίνητης περιουσίας της Αιγύπτου (94%) – έχοντας τη δυνατότητα να δημοπρατούν τα εδάφη αυτά, λαμβάνοντας αποζημίωση από το δημόσιο ταμείο. Ο στρατός ελέγχει επί πλέον την ακτογραμμή, η οποία χαρακτηρίζεται επίσημα ως τα σύνορα της επικράτειας, οπότε επωφελείται από την τουριστική άνοδο – με αποτέλεσμα να ασκεί τεράστια επιρροή στην αγορά ακινήτων και στην ανάπτυξη της χώρας.
Περαιτέρω, σύμφωνα με τη Διεθνή Διαφάνεια το ποσοστό της οικονομίας που ελέγχεται από τις ένοπλες δυνάμεις υπολογίζεται μεταξύ του 45% και 60% – οπότε η θέση τους δεν θεωρείται πλέον μόνο σημαντική, αλλά κυρίαρχη. Η επιτυχία τους αυτή θεωρείται ότι οφείλεται στα εξής:
(α) Δεν ανταγωνίζονται με ίσους όρους: Ουσιαστικά οι ένοπλες δυνάμεις της Αιγύπτου χρησιμοποιούν την καταναγκαστική εργασία, με την έννοια πως απασχολούν κληρωτούς στρατιώτες στα διοικούμενα από αυτές εργοστάσια – οπότε το κόστος εργασίας είναι σημαντικά χαμηλότερο από αυτό των ανταγωνιστών τους, αφού στους στρατεύσιμους των κατωτάτων βαθμίδων δεν καταβάλλεται ο φυσιολογικός μισθός.
(β) Έχουν καλύτερη πρόσβαση στο δημόσιο: Κερδίζουν πολύ πιο εύκολα τους δημόσιους διαγωνισμούς ανάθεσης έργων, όπου την ευθύνη τυχόν ζημιών δεν έχουν οι ίδιες, αλλά το κράτος – ενώ καρπούνται όλα τα οφέλη.
(γ) Διατηρούν μυστικές τις δραστηριότητες τους: Επειδή ο προϋπολογισμός του στρατού αποτελεί κρατικό μυστικό, οι ελεγχόμενες από αυτόν επιχειρήσεις επωφελούνται από όλες εκείνες τις επιδοτήσεις που δεν γνωστοποιούνται – ενώ έχουν πολύ μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, λόγω έλλειψης εποπτείας και μπορούν να επιβάλλουν τους δικούς τους όρους.
Για παράδειγμα, το ανώτατο συμβούλιο των ενόπλων δυνάμεων αποφάσισε να περικοπούν οι επιδοτήσεις καυσίμων προς τους βιομηχάνους – με αποτέλεσμα να πληγούν όλες οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις του στρατού, αλλά όχι ο ίδιος.
.
Τα προβλήματα της στρατιωτικής μονοκρατορίας
Συνεχίζοντας, είναι φανερό πως η δραστηριοποίηση του στρατού σε τόσο μεγάλη έκταση είναι επιζήμια τόσο για την εθνική οικονομία, όπως τεκμηριώθηκε από την υποτίμηση του νομίσματος, όσο και για την ικανότητα/ετοιμότητα των ενόπλων δυνάμεων να ανταποκρίνονται στις βασικές λειτουργίες τους – ενώ, αν και η αύξηση του ΑΕΠ της χώρας είναι εντυπωσιακή (γράφημα), οφείλεται κυρίως στην άνοδο του πληθυσμού, αφού το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε όρους αγοραστικής δύναμης (ΡΡΡ), το οποίο αποτελεί ένα πολύ πιο αντικειμενικό μέγεθος, αυξήθηκε στην ίδια χρονική περίοδο από τα 8.990 $ στα 10.791 $.
.
.
Ακριβώς για το λόγο αυτό άλλες χώρες, όπως η Κίνα, έχουν λάβει αυστηρά μέτρα, για τον περιορισμό της ανάμιξης του στρατού στην οικονομία – η οποία οδηγεί επί πλέον στην κλιμάκωση της διαφθοράς, καθώς επίσης στη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος.
Μία επόμενη δυσλειτουργία είναι η έλλειψη ευκαιριών για τις εγχώριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επειδή μόνο οι μυημένοι στο σύστημα μπορούν να κερδίσουν προσοδοφόρες κρατικές συμβάσεις – γεγονός που έχει οδηγήσει την Αίγυπτο στη δημιουργία μίας άτυπης οικονομίας των εμπιστευτικών πληροφοριών, η οποία καταδικάζει πολλούς Αιγυπτίους που δεν έχουν πρόσβαση, στη φτώχεια και στην εξαθλίωση.
Το γεγονός αυτό είναι πολύ προβληματικό σε πολιτικό επίπεδο, αφού ο στρατός είναι δύσκολο πλέον να διαχωριστεί από το κράτος και την οικονομία – ενώ αποτελεί την προνομιούχα τάξη στη χώρα, με δικά της κλαμπ αξιωματικών, στρατιωτικά νοσοκομεία, καλά σχολεία, καθώς επίσης πλουσιοπάροχα συνταξιοδοτικά συστήματα.
Την ίδια στιγμή η συντήρηση του στρατιωτικού εξοπλισμού παραμελείται, λόγω της επικέντρωσης των ενόπλων δυνάμεων στις επιχειρήσεις – οπότε η άμυνα, καθώς επίσης η εσωτερική ασφάλεια της χώρας υστερούν σε μεγάλο βαθμό. Απόδειξη αποτελούν οι συνεχείς χαμηλού επιπέδου βίαιες αναταραχές στο Κάιρο – καθώς επίσης οι πολύ πιο σοβαρές συγκρούσεις που συνεχίζονται στην περιοχή του Σινά.
Από την άλλη πλευρά, το δημόσιο χρέος της Αιγύπτου είναι πολύ υψηλό για μία αναπτυσσόμενη οικονομία (90,5% του ΑΕΠ), το εξωτερικό χρέος της αυξάνεται συνεχώς, ο προϋπολογισμός της είναι ελλειμματικός, ενώ εγγράφει πλέον ελλείμματα και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της – αν και η ανεργία διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα (12,77%), όπως επίσης ο πληθωρισμός (9,1%).
.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας τη μικρή παρουσία μας, η ιδιότυπη αυτή στρατιωτική οικονομία, την οποία ουσιαστικά στηρίζουν οι Η.Π.Α. παρέχοντας συνεχώς ανθρωπιστική βοήθεια για να μην αποσταθεροποιηθεί, είναι η μοναδική στην περιοχή που δεν έχει βυθιστεί σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο – γεγονός που, εφόσον άλλαζε,θα προκαλούσε τεράστια μεταναστευτικά κύματα προς την Ευρώπη, αποτελώντας τη χαριστική βολή στα σημερινά της προβλήματα.
Κανένας φυσικά δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί στο μέλλον, αφού οι κοινωνικές αντιδράσεις συνεχίζουν να υπάρχουν, ενώ είναι εξαιρετικά βίαιες – αν και οι ένοπλες δυνάμεις φαίνεται να ελέγχουν ακόμη την κατάσταση, αρκεί να μην υπερβούν τα περιθώρια ανοχής των Αιγυπτίων. Οι Η.Π.Α. πάντως έχουν μάθει αρκετά από τα λάθη τους στη Λιβύη, στη Συρία, στο Ιράκ και αλλού – οπότε μάλλον θα επιμείνουν στη διατήρηση του σημερινού καθεστώτος (status quo).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου