Καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν*

Το Ποτνίκι

του Σταύρου Χριστακόπουλου

Μια νέα σκληρή πραγματικότητα αναδύεται στην Ευρώπη στο φόντο της κλιμάκωσης του πολέμου στη Συρία, της έντασης μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, της έξαρσης του μεταναστευτικού - προσφυγικού και της τρομοκρατίας, η οποία εξελίσσεται στον νέο εφιάλτη της Γηραιάς Ηπείρου. Σε αυτή την πραγματικότητα η Ελλάδα βλέπει ήδη το μέλλον της να δυσκολεύει.

 

Η εικόνα των Βρυξελλών, του διοικητικού κέντρου της Ευρώπης, με τους έρημους δρόμους και τα τεθωρακισμένα να περιπολούν σ’ αυτούς υπό τον φόβο νέων τρομοκρατικών επιθέσεων μετά τη σφαγή στη Γαλλία, αποτελεί κάτι περισσότερο από συμβολισμό μιας νέας Ευρώπης, στην οποία η ασφάλεια τίθεται υπεράνω όλων στην πολιτική ατζέντα των κρατών της.

 

1 Τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα ήδη βάλλονται από τα μέτρα εσωτερικής ασφάλειας που έχει ήδη λάβει η Γαλλία και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων απαγόρευση διαδηλώσεων.

2 Σίγουρα κερδισμένες θα είναι οι πολεμικές βιομηχανίες, που προσδοκούν έναν νέο τζίρο κοντά στα 50 δισ. ευρώ, καθώς αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα οι εξοπλισμοί και οι λοιπές αμυντικές δαπάνες, όπως οι μυστικές επιχειρήσεις και η ενίσχυση ηλεκτρονικών συστημάτων.

3 Ήδη η Συνθήκη Σένγκεν αμφισβητείται έντονα και η παράκαμψή της θεωρείται βέβαιη το επόμενο διάστημα, καθώς η τρομοκρατία δίνει το τελικό χτύπημα σε κάθε απόπειρα να υπάρξει συμφωνία για υποδοχή μεγάλου αριθμού προσφύγων από τη Συρία. Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Μανουέλ Βαλς ξεκαθάρισε ότι «δεν μπορούμε να δεχθούμε άλλους πρόσφυγες στην Ευρώπη, δεν είναι δυνατόν».

4 Το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας αμφισβητείται έντονα από τη Γαλλία και την Ιταλία εξ αιτίας του προσφυγικού αλλά και του βάρους των αμυντικών δαπανών, ενώ ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι η αντιμετώπιση του προσφυγικού αποτελεί σαφώς προτεραιότητα έναντι της προσπάθειας της Γερμανίας για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό.

5  Επιπλέον ο Σόιμπλε, ο οποίος είχε προτείνει – όταν απειλούσε την Ελλάδα με Grexit – κοινή εγγύηση των καταθέσεων στην Ευρωζώνη, τώρα παίρνει πίσω τη δική του πρόταση επισημαίνοντας τον κίνδυνο να «κοινοτικοποιηθούν» μελλοντικοί κίνδυνοι σε εθνικά τραπεζικά συστήματα. Κοινώς, αναγγέλλει μια κολοβή τραπεζική ένωση, η οποία καμιά σχέση δεν θα έχει με ό,τι είχε επιδιωχθεί τα προηγούμενα χρόνια.

 

Δεδομένων όλων αυτών, αναδύεται μια νέα Ευρώπη, η οποία θα διατηρεί ελάχιστη σχέση με τις εξαγγελίες των «ευρωπαϊστών». Δηλαδή πάνε στον κάλαθο των αχρήστων – ή, έστω, οπισθοχωρούν δραματικά – βασικές αρχές και στόχοι της Ε.Ε.:

 

♦ Η ελεύθερη κίνηση ανθρώπων.

♦ Ο πολιτικός - νομικός πολιτισμός και τα δικαιώματα.

♦ Η θεσμική εμβάθυνση της ένωσης.

♦ Η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης.

♦ Η κοινή πολιτική εξωτερικών και άμυνας – που ούτως ή άλλως ουδέποτε προχώρησε πραγματικά.

 

Μνημόνιο

Σε αυτό το κλίμα η Ελλάδα βρίσκεται δεμένη χειροπόδαρα με το μη εφαρμοσθέν μνημόνιο, το οποίο τώρα πρέπει να περάσει στην ολότητά του με αποκορύφωμα το κόψιμο συντάξεων, τους πλειστηριασμούς και την τεράστια φορολογική επιβάρυνση και με αποτέλεσμα την περαιτέρω βύθιση στη φτώχεια, χωρίς ακόμη να είναι σαφές αν θα υπάρξει κάποιου είδους αναπτυξιακός προσανατολισμός για να σταθεί στα πόδια της η ελληνική οικονομία.

 

Σε δεύτερο επίπεδο είναι σαφές ότι το προσφυγικό, όπως θα δούμε αναλυτικά και στη σελίδα 22, απειλεί να γίνει το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα της χώρας με τη συσσώρευση εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών που δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες από τους Ευρωπαίους, οι οποίοι ούτως ή άλλως προσανατολίζονται σε κλείσιμο συνόρων.

 

Την ίδια ώρα το θερμόμετρο στη γειτονιά μας ανεβαίνει επικίνδυνα – ύστερα μάλιστα από την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από τους Τούρκους και τη δημιουργία έντασης μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας.

 

Μέσα σε όλα, η εικόνα της χώρας εξακολουθεί να είναι κακή στην Ευρώπη – και δεν είναι τυχαία η προειδοποίηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι ο κίνδυνος χρεοκοπίας της Ελλάδας είναι ακόμη υψηλός. Προσθέστε στο σημείο αυτό ότι, ακόμη και αν χαλαρώσει το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας λόγω προσφυγικού και τρομοκρατίας, η χαλάρωση δεν θα αφορά την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται υπό το ειδικό καθεστώς του μνημονίου.

 

Λαϊκή οργή

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα, όπου η κυβέρνηση βρίσκεται στη δύσκολη θέση να εκτελεί όλα τα μνημονιακά παραγγέλματα χωρίς ανάσα, με κίνδυνο να βρεθεί απέναντι σε ένα ξέσπασμα λαϊκής οργής και χωρίς να βλέπει πώς θα μπορούσε να επιτύχει το μνημόνιο, το οποίο κανείς δεν περιμένει ότι θα βγάλει τη χώρα από την κρίση.

 

Στον αντίποδα η αξιωματική αντιπολίτευση κατρακυλάει με φόρα στα σκαλιά της αναξιοπιστίας και της παντελούς απουσίας σοβαρότητας, χωρίς προοπτική ανάκαμψης και με βαθιές εσωκομματικές πληγές, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε μια οδυνηρή διάσπαση, από την οποία μόνο η Άκρα Δεξιά θα βγει κερδισμένη.

 

Κάπως έτσι η Ν.Δ., από πυλώνας σταθερότητας, μετατρέπεται σταδιακά σε παράγοντα πολιτικής και συστημικής αστάθειας, ενώ, ακόμη και αν τα συντρίμμια της παραμείνουν τεχνηέντως ενωμένα, είναι από δύσκολο έως αδύνατον αυτό το βαθιά διχασμένο σκορποχώρι να παραγάγει ιδέες και πολιτική για την επόμενη φάση της χώρας. 

 

Και η λοιπή δημοκρατική αντιπολίτευση όμως δείχνει να πελαγοδρομεί χωρίς προσανατολισμό και, ακόμη κι αν προσφέρει κάποια στιγμή συναίνεση στην κυβέρνηση, είναι αμφίβολο αν ένα διευρυμένο σχήμα κυβερνητικής συνεργασίας θα είναι λειτουργικό και σταθερό για πολύ καιρό.

 

Είναι, συνεπώς, φανερό ότι η κατάσταση της χώρας σε όλα τα επίπεδα – κυβερνητικό, κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, διεθνές και ευρωπαϊκό – δεν εμπνέει ιδιαίτερη αισιοδοξία. Σίγουρα θα χρειαστεί τεράστια προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα για να σταθούμε στα πόδια μας την επόμενη περίοδο. Από όλους και με πολλούς τρόπους...

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1892 στις 26-11-2015