Ο περσινός εφιάλτης επιστρέφει*

Το Ποντίκι

Στο ίδιο έργο θεατές και φέτος. Και ακόμη μια χρονιά το «εισιτήριο» θα είναι πανάκριβο. Όσοι νομίζουν ότι το πρώτο εξάμηνο του έτους κύλησε σχετικά εύκολα, χωρίς πολλά φορολογικά βάρη, καλό θα είναι να περιορίσουν τον ενθουσιασμό τους, καθώς οι φόροι στο δεύτερο μισό της χρονιάς θα αρχίσουν να πέφτουν «βροχή».

 

Και πέρυσι είχε συμβεί κάτι ανάλογο. Τότε ζούσαμε από τη μια την αγωνία της διαπραγμάτευσης και από την άλλη τη νιρβάνα των διπλών εκλογών (ευρωεκλογών και Τοπικής Αυτοδιοίκησης). Ουδείς ήθελε να... ενοχλήσει τους ψηφοφόρους με αποτέλεσμα πολλές φορολογικές υποχρεώσεις να μετατεθούν για μετά την κάλπη. Έτσι ζήσαμε τον εφιάλτη πληρώνοντας ταυτόχρονα φόρο εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, συμπληρωματικό φόρο ακινήτων, τέλη κυκλοφορίας κ.λπ. 

 

Μια από τα ίδια θα γίνουν και φέτος. Ίσως και χειρότερα, διότι τα φορολογικά έσοδα του 2015, όπως προκύπτει από τα αναλυτικά στοιχεία του πρώτου τετραμήνου, βυθίζονται. Αν μάλιστα η διαπραγμάτευση βγάλει και έκτακτα μέτρα, ο λογαριασμός θα ανέβει στα ύψη. Κι όποιος αντέξει...

 

Τα προσωρινά χαμόγελα

 

Μπορεί το υπουργείο Οικονομικών να ανακοίνωσε ότι τα καθαρά έσοδα του προϋπολογισμού κατά το πρώτο τετράμηνο κινήθηκαν πάνω από τις προβλέψεις, ωστόσο σημασία έχει το πώς έγινε αυτό. Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 15,815 δισεκατομμύρια ευρώ έναντι στόχου 15,444 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας έτσι υπέρβαση 371 εκατ. ευρώ. 

 

Κανονικά στο υπουργείο Οικονομικών θα έπρεπε να είναι ενθουσιασμένοι. Γνωρίζουν όμως ότι η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. 

 

◆ Αυτή η υπέρβαση του στόχου οφείλεται κυρίως στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), το οποίο απέφερε έσοδα 465 εκατ. ευρώ πάνω από τον στόχο. 

◆ Επίσης υπέρβαση στόχου εμφανίστηκε στον κωδικό «έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης». Τα 629 εκατ. ευρώ που γράφτηκαν στον συγκεκριμένο κωδικό δεν υπήρχαν σε καμία πρόβλεψη. 

 

Γενική υποχώρηση

 

Ποιο είναι όμως το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των κονδυλίων; Δεν... αντέχουν στον χρόνο. Είναι έσοδα τα οποία εμφανίστηκαν εκτάκτως στον προϋπολογισμό και δεν θα επαναληφθούν το επόμενο διάστημα. Έτσι το «μαξιλάρι» πάνω στο οποίο στηρίχτηκε ο προϋπολογισμός στο τετράμηνο σύντομα θα εξαφανιστεί και αυτό το οποίο θα μείνει θα είναι η υστέρηση των φορολογικών εσόδων.

 

Τα φορολογικά έσοδα εμφανίζουν απόκλιση 884 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου, καθώς εισπράχθηκαν 12,221 δισ. ευρώ, ενώ στο ταμείο θα έπρεπε να έχουν εισρεύσει το διάστημα Ιανουαρίου - Απριλίου 13,105 δισ. ευρώ. Η «τρύπα» στα φορολογικά έσοδα οφείλεται:

 

1 Στην υστέρηση της τάξεως των 625 εκατ. ευρώ στην άμεση φορολογία. Χάθηκαν 180 εκατ. ευρώ από τους φόρους φυσικών προσώπων, 144 εκατ. ευρώ από τους φόρους νομικών προσώπων και 389 εκατ. ευρώ από τους άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών.

 

Η τρύπα στους φόρους νομικών προσώπων μπορεί σε μεγάλο βαθμό να δικαιολογηθεί καθώς ακόμη δεν έχει ξεκινήσει η είσπραξη του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων, σε αντίθεση με πέρυσι, όταν οι εταιρείες είχαν ήδη πληρώσει την πρώτη δόση. 

 

Από την άλλη, όμως, η απόκλιση στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων δείχνει ότι έχει γίνει μόνιμη ζημιά. Δείχνει ότι οι μισθοί εξακολουθούν να υποχωρούν, με αποτέλεσμα το Δημόσιο να εισπράττει ολοένα και λιγότερα ως παρακράτηση φόρου.

 

2 Επιπλέον 259 εκατ. ευρώ ήταν η υστέρηση στην έμμεση φορολογία. Μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται στον ΦΠΑ, όπου η υστέρηση έφτασε στα 280 εκατ. ευρώ. Να αποδώσει κανείς αυτή την υστέρηση στη μείωση της ζήτησης λόγω αβεβαιότητας; Και αυτό να πράξει, γεγονός είναι ότι και αυτή η τρύπα από τον ΦΠΑ δύσκολα μπορεί να καλυφθεί, καθώς, ακόμη και μετά τη συμφωνία, πολύ δύσκολα θα αυξηθεί τόσο πολύ η κατανάλωση ώστε να καλυφθεί το κενό.

 

Επιδείνωση Μάιο - Ιούνιο

 

Το «κενό» στο σκέλος των φορολογικών εσόδων αναμένεται να επιδεινωθεί και τον Μάιο, ενδεχομένως και τον Ιούνιο. Γιατί; Διότι τον Μάιο ήταν προγραμματισμένο να εισπραχθούν και ΕΝΦΙΑ και φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων. Τίποτα από τα δύο δεν θα συμβεί, καθώς η ηλεκτρονική εφαρμογή για τις δηλώσεις νομικών προσώπων δεν έχει ανοίξει καν, ενώ για τον ΕΝΦΙΑ η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αποφασίσει τη θέλει να κάνει.

 

Και τον Ιούνιο θα υπάρξει επιδείνωση, καθώς είναι αδύνατο να ξεκινήσει η καταβολή του ΕΝΦΙΑ (σ.σ.: ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία υποβολής των δηλώσεων Ε9, που είναι απαραίτητες για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ. Η σχετική προθεσμία λήγει στις 30 Ιουνίου, κάτι που σημαίνει ότι στην καλύτερη περίπτωση η πρώτη δόση του φόρου θα πληρωθεί Αύγουστο ή Σεπτέμβριο). 

 

Το πολύ - πολύ το Δημόσιο να εισπράξει μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ από τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, της οποίας η διαδικασία παρατάθηκε μέχρι και το τέλος Ιουνίου για προφανείς εισπρακτικούς λόγους.

 

Κάπως έτσι το πρώτο εξάμηνο αναμένεται να κλείσει με πολύ μεγάλο άνοιγμα στο σκέλος των φορολογικών εσόδων. Ένα άνοιγμα το οποίο αναμένεται να περάσει κατά αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια το 1 δισ. ευρώ.

 

Αυτό από μόνο του δεν προκαλεί μεγάλη ανησυχία, καθώς, από τη στιγμή που θα κλείσει η συμφωνία με τους δανειστές, θα πέσει και ο στόχος για το φετινό πρωτογενές πλεόνασμα. Αν επιβεβαιωθεί το σενάριο περί διαμόρφωσης πρωτογενούς πλεονάσματος στα επίπεδα του 1% (αντί για 3% που προέβλεπε ο κρατικός προϋπολογισμός για φέτος), φαίνεται να υπάρχουν περιθώρια να απορροφηθεί αυτή η απώλεια φορολογικών εσόδων. 

 

Με μια επισήμανση: Το δεύτερο εξάμηνο θα πρέπει να πάνε – από εισπρακτικής απόψεως – όλα καλά και οι φορολογούμενοι να ανταποκριθούν στα φορολογικά βάρη που θα πέσουν στο κεφάλι τους. Να λοιπόν πώς αναμένεται να διαμορφωθεί η... συμβίωσή μας με την εφορία το δεύτερο εξάμηνο.

 

Τα δεδομένα του εξαμήνου

 

Ο προϋπολογισμός του 2015 προέβλεπε ότι τα φορολογικά έσοδα για ολόκληρο το έτος θα έπρεπε να φτάσουν (άθροισμα από έμμεσους και άμεσους φόρους) τα 47 δισεκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, τα 20 δισ. ευρώ ήταν προγραμματισμένο να εισπραχθούν το πρώτο εξάμηνο και 27 δισ. ευρώ θα έπρεπε να συλλεχθούν από τον Ιούλιο μέχρι το τέλος του έτους. 

 

Δηλαδή το δεύτερο εξάμηνο ήταν ούτως ή άλλως προγραμματισμένο να είναι «βαρύ». Οι εξελίξεις θα το κάνουν ακόμη πιο βαρύ. Κατ’ αρχάς διότι τα φορολογικά έσοδα του πρώτου εξαμήνου δεν θα είναι 20 δισ. ευρώ, όπως υπολογιζόταν αρχικά, αλλά 18,5 - 19 δισ. ευρώ.

 

Τα 47 δισ. ευρώ χρειάζονται για να φτάσει το πρωτογενές πλεόνασμα στο 3%. Για πλεόνασμα έως 1,5% αρκούν φορολογικά έσοδα περίπου 44 - 45 δισ. ευρώ. Άρα για το δεύτερο εξάμηνο, με δεδομένο ότι θα υπάρξει συμφωνία, θα πρέπει να συγκεντρωθούν φορολογικά έσοδα περίπου 26-27 δισ. ευρώ. Πώς θα συγκεντρωθεί αυτό το ποσό; Με εκατομμύρια φορολογούμενους να πληρώνουν τρεις ή και τέσσερις φόρους ανά μήνα.

 

1Ο Ιούλιος θα ξεκινήσει με τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Η πρώτη δόση θα πρέπει να καταβληθεί μέχρι το τέλος Ιουλίου, η δεύτερη μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου και η τρίτη μέχρι το τέλος Νοεμβρίου. 

 

Δεν αποκλείεται η διαδικασία της πληρωμής του φόρου να μετατεθεί κατά έναν μήνα, καθώς η υποβολή των δηλώσεων άργησε πολύ να ξεκινήσει, οπότε είναι αμφίβολο αν θα υπάρξει χρόνος για να υποβληθούν έξι εκατομμύρια φορολογικές δηλώσεις μέχρι το τέλος Ιουνίου. 

 

Αν οι τρεις δόσεις δεν καταβληθούν Ιούλιο, Σεπτέμβριο και Νοέμβριο, θα καταβληθούν Αύγουστο, Οκτώβριο και Δεκέμβριο. Ο λογαριασμός από τα χρεωστικά εκκαθαριστικά του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων αναμένεται να φτάσει στα 2,5 με 3 δισ. ευρώ.

 

2 Ο Αύγουστος αναμένεται να φέρει τον ΕΝΦΙΑ. Ενδεχομένως με κάποιες τροποποιήσεις, ενδεχομένως με διαφορετικές αντικειμενικές αξίες, αλλά ο φόρος θα καταλογιστεί και πάλι, καθώς δυνατότητα να βρεθεί «ισοδύναμο» που να αποδίδει πάνω από 2,6 δισ. ευρώ δεν υπάρχει. 

 

Από τη στιγμή που θα ξεκινήσουμε να πληρώνουμε ΕΝΦΙΑ, δεν θα σταματήσουμε μέχρι να εξοφληθεί το ποσό. Το αν αυτό θα γίνει Δεκέμβριο ή Φεβρουάριο του 2016, είναι κάτι που θα φανεί στην πορεία.  

 

Αν προστεθούν και τα τέλη κυκλοφορίας του Δεκεμβρίου, ο λογαριασμός ανεβαίνει κατά τουλάχιστον 1,1 δισ. ευρώ επιπλέον. Εκτός αν ο λογαριασμός ανέβει ακόμη περισσότερο λόγω της επικείμενης αλλαγής στον τρόπο φορολόγησης των αυτοκινήτων που ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομικών Γ. Βαρουφάκης.

 

Ο λογαριασμός μεγαλώνει

 

Η κατάσταση για τις επιχειρήσεις δεν θα είναι καλύτερη. Από χθες ξεκίνησε η αποστολή των εκκαθαριστικών για την πληρωμή του τέλους επιτηδεύματος έτους 2013. Το τέλος αυτό θα πληρωθεί σε οκτώ δόσεις, ενώ συνολικά φορτώνει περίπου 150 εκατομμύρια ευρώ στις επιχειρήσεις. 

 

Μέσα στην εβδομάδα αναμένεται να ανοίξει η εφαρμογή για τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος. Ο φόρος των νομικών προσώπων για τα κέρδη της περυσινής χρονιάς θα ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ, ενώ φυσικά ο ΕΝΦΙΑ θα υπάρξει και για τις επιχειρήσεις.

 

Σε όλες αυτές τις υποχρεώσεις θα προστεθεί μία ακόμη. Η καταβολή των δόσεων για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Ήδη περισσότεροι από 700.000 έχουν υπαχθεί στη ρύθμιση των 100 δόσεων και θα πρέπει για όλους τους επόμενους μήνες να καταβάλλουν τις δόσεις προκειμένου να μην αναβιώσουν τα πρόστιμα και οι προσαυξήσεις που διεγράφησαν κατά την ένταξη στη ρύθμιση. Πόσο εύκολο θα είναι για τους οφειλέτες να καλύπτουν και τις τρέχουσες οφειλές και τις δόσεις της ρύθμισης μένει να φανεί.

 

Ο λογαριασμός δεν τελειώνει ούτε εδώ. Όλα τα μέτρα που προαναφέρθηκαν και τοποθετούνται χρονικά στο δεύτερο εξάμηνο δεν αρκούν για να συγκεντρωθούν τα 24-25 δισ. ευρώ του εξαμήνου. Εδώ θα έρθει να προστεθεί το πακέτο μέτρων που θα συμφωνηθεί με τους δανειστές για να καλυφθεί το περίφημο δημοσιονομικό κενό. Θα είναι 1 δισ. ευρώ; Θα είναι περισσότερα; Τις επόμενες ημέρες θα δούμε...

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1866 στις 28-05-2015