analitis
«Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα το θετικό σε μια ευρωκρίση. Γίνεσαι κι εσύ μέρος ενός ατελείωτου καυγά πολιτικών, δημοσιογράφων και οικονομολόγων που προσπαθούν να βγάλουν ο ένας το μάτι του άλλου, είτε ιδιωτικά, είτε στο twitter. Το μόνο πλεονέκτημα του να βρίσκεσαι εκεί είναι πως εξαναγκάζεσαι να σκεφτείς αφαιρετικά γύρω από το χρήμα. Σύντομα – αν δεν επιλυθεί η ελληνική κρίση – ένα από τις πιο τολμηρά δείγματα αφαιρετικής σκέψης θα μπορούσε και να δοκιμαστεί: Ένα παράλληλο ψηφιακό νόμισμα, που θα εκδοθεί από την ελληνική κυβέρνηση, πάνω στο μοντέλο του bitcoin, αλλά με μια ειδοποιό διαφορά».
Με αυτήν την παράγραφο ξεκινά το άρθρο του με τίτλο , το οποίο δημοσιεύεται στον Guardian, ο φημισμένος Βρετανός οικονομολόγος Πολ Μέισον. Επικαλούμενος μεταξύ άλλων και ένα κείμενο το οποίο ανάρτησε πριν από περίπου ένα χρόνο στο blog του ο νυν υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, ο Μέισον γράφει:
Στην ορθόδοξη οικονομική θεωρία, το χρήμα σπάνια απεικονίζεται. Απλά υπάρχει, λειτουργεί ως λιπαντικό ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση. Το συμπέρασμα είναι: Οι αγορές δημιουργούν το χρήμα και ο ρόλος του κράτους είναι να εξασφαλίζει ότι δεν είναι πλαστό.
Το bitcoin, είναι μια τολμηρή απόπειρα να δημιουργηθεί χρήμα, πέρα από τον έλεγχο οποιουδήποτε κράτους. Είναι ένα ψηφιακό νόμισμα, στη φόρμα ενός συγκεκριμένου αριθμού από μάρκες. Το υποστηρίζουν άνθρωποι, που αν μπορούσαν, θα επέστρεφαν στον κανόνα χρυσού, όπου τα κράτη είναι υποχρεωμένα να περιορίσουν το ποσό χρημάτων στην οικονομία. Αυτό που ανησυχεί αυτούς τους φονταμενταλιστές του χρήματος, είναι ότι τα κράτη δημιουργούν/τυπώνουν τόσα πολλά χρήματα, που καθιστούν αναπόφευκτες τις φούσκες και τις υφέσεις και ότι ο πληθωρισμός σχετικοποιεί τον πλούτο. Με αυτήν την λογική, η φιλοδοξία των bitcoin είναι να λειτουργήσουν ως “ψηφιακός χρυσός”.
Αν τα πράγματα δεν πάνε καλά για την Ελλάδα, ο Γιάννης Βαρουφάκης έχει πει ότι θα μπορούσε να διανοηθεί την πιθανότητα δημιουργίας ενός παράλληλου ψηφιακού νομίσματος, χρησιμοποιώντας τους κανόνες ψηφιακής ασφάλειας και διαφάνειας του bitcoin, αλλά ουσιαστικά κάνοντας το εντελώς αντίθετο από αυτό που επιδιώκουν οι φονταμενταλιστές του χρήματος.
Ας ανακεφαλαιώσουμε: Το ελληνικό χρέος δεν μπορεί να αποπληρωθεί. Η λιτότητα που απαιτείται για να καταβληθούν οι δόσεις είναι κοινωνικά αβάσταχτη. Είτε αυτή την εβδομάδα, είτε σε 6 μήνες, θα έρθει μία στιγμή που η Αθήνα δεν θα μπορέσει να ικανοποιήσει τις προϋποθέσεις που θέτει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το λογικό επακόλουθο θα ήταν, κλείσιμο τραπεζών, έλεγχος κεφαλαίων, μία άγρια αντιπαράθεση και τελικά η ελληνική χρεωκοπία. Αν όμως εισάγεις ένα παράλληλο νόμισμα σε αυτήν την ακολουθία, μπορείς να καθυστερήσεις τη χρεωκοπία και να κερδίσεις μεγάλη ελευθερία κινήσεων».
Ο Βαρουφάκης περιέγραψε σε ένα λεπτομερές κείμενο που ανάρτησε στο μπλογκ του πριν από 12 μήνες, πως ένα νόμισμα τύπου- bitcoin, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπιστεί η άρνηση της ΕΚΤ να τονώσει την ζήτηση/κατανάλωση μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης. Όπως και το Bitcoin, έτσι και το νέο παράλληλο ψηφιακό νόμισμα, θα είναι ανταλλάξιμο, 1 προς 1 με τα ευρώ. Αλλά θα εκδίδεται από το κράτος. Και μάλιστα αν κάποιος είναι διατεθειμένος να το κρατήσει για 2 χρόνια, θα έβγαζε ένα κέρδος που θα πληρωνόταν από τους φόρους. Γι′ αυτό το λόγο, ο Βαρουφάκης το ονόμασε future tax coin, δηλαδή «νόμισμα μελλοντικού φόρου».
Ο Βαρουφάκης επιχειρηματολογούσε ότι, αν η ελληνική κυβέρνηση εξέδιδε ένα παράλληλο ψηφιακό νόμισμα και υποχρέωνε τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις να το χρησιμοποιήσουν, θα τόνωνε την διάθεση ρευστότητας, αψηφώντας την πολιτική της ΕΚΤ. Προέβλεπε επίσης ότι το νόμισμα αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μια πηγή ρευστότητας, πέρα από τις αγορές ομολόγων, χωρίς να εμπλέκονται οι τράπεζες και πέρα από τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι Βρυξέλλες ή οι διάφορες τρόικες.
Θα ασκούσε πίεση στα φορολογικά έσοδα του κράτους και γι′ αυτό θα έπρεπε να επιβληθεί μια οροφή στον αριθμό αυτών των νομισμάτων. Γιατί αν εξέδιδε κάποιος νομίσματα μελλοντικού φόρου, αξίας 10% του ΑΕΠ, σε δύο χρόνια θα είχε μεγάλο πρόβλημα γιατί θα είχε δεσμεύσει ένα μεγάλο μέρος των φορολογικών εσόδων, έγραφε ο Βαρουφάκης.
Ουσιαστικά θα είναι σαν να δανείζεται το κράτος από τα φορολογικά έσοδα του αύριο για να τονώσει την οικονομία σήμερα. Αν το δει κανείς ακόμα πιο αφαιρετικά, είναι σαν μια τονωτική δημοσιονομική ένεση δωρεάν. Και θα βοηθήσει την Ελλάδα να επιβιώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, αν οι τράπεζες της βουλιάξουν σε ενδεχόμενη απόσυρση της επείγουσας βοήθειας της ΕΚΤ.
Το πιο σημαντικό όμως είναι πως αν αυτό το παράλληλο νόμισμα γίνει ποτέ πραγματικότητα θα υπογραμμίσει δραματικά ένα από τα βασικά επιχειρήματα των αντισυστημικών οικονομολόγων, όπως ο Βαρουφάκης: Ότι το χρήμα δεν το δημιουργούν οι αγορές αλλά τα κράτη.
Οι εν λόγω οικονομολόγοι, υποστηρίζουν ότι το χρήμα έχει αξία μόνο επειδή τα κράτη την αναγνωρίζουν. Το κράτος δεν είναι απλά πάνω από την αγορά ρυθμίζοντας το νόμισμα: Το χρήμα δημιουργείται πρωτίστως όταν φορολογείται και καταναλώνεται και όχι όταν αγοράζεται και πωλείται στην αγορά. Αυτή είναι η λεγόμενη «μοντέρνα νομισματική θεωρία».
Αν η θεωρία αυτή είναι σωστή, τότε το προφανές πρακτικό συμπέρασμα θα ήταν πως όταν ένα κράτος έχει το δικό του νόμισμα, έχει πάντα ρευστότητα! Γιατί μπορεί ανά πάσα στιγμή να τυπώσει περισσότερα χρήματα και να πληρώσει τους μισθούς. Άρα μπορεί και να έχει πάντα έλλειμμα, δηλαδή μπορεί να χρησιμοποιεί δημόσιους πόρους για να καταπολεμήσει την ανεργία. Μία μόνο προϋπόθεση υπάρχει, να πιστεύει ο κόσμος ότι το κράτος αυτό θα συνεχίσει να υφίσταται και στο μέλλον.
Κι εδώ ακριβώς έγκειται και ο κίνδυνος που ενέχει, τόσο για την Ευρωζώνη όσο και για την Ελλάδα. Γιατί αν οι Γερμανοί πετάξουν την Ελλάδα εκτός ευρώ, θα δημιουργήσουν μια εύλογη αμφιβολία για το κατά πόσο η Ευρωζώνη ευρώ θα συνεχίσει στο μέλλον να υποστηρίζει κοινό νόμισμα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το ίδιο το ευρώ μπορεί να δεχτεί μεγάλη κερδοσκοπική επίθεση: Οι επενδυτές θα επιχειρήσουν να βρουν τη «νέα Ελλάδα», δηλαδή τον επόμενο αδύναμο κρίκο της ευρωζώνης και να ποντάρουν στην επόμενη «έξοδο».
Το ρίσκο είναι ακόμα μεγαλύτερο για την Ελλάδα. Γιατί για να μπορέσει να επιτύχει το ψηφιακό νόμισμα του Βαρουφάκη, και να αποπληρώνεται από μελλοντικούς φόρους, υπάρχει μία προϋπόθεση. Ότι ο κόσμος θα πρέπει να πιστεύει ότι το ελληνικό κράτος δεν θα καταρρεύσει.
Δεδομένων αυτών των αμφιβολιών, ο έτερος οικονομολόγος του Σύριζα που έγινε πολιτικός, ο Κώστας Λαπαβίτσας του Soas, υποστηρίζει ότι το ψηφιακό νόμισμα θα έπρεπε να λειτουργήσει μόνο για να διευκολύνει τη μετάβαση από το ευρώ σε ένα νέο ελληνικό νόμισμα.
Η ιδέα ενός παράλληλου νομίσματος μπορεί να είναι μια παράξενη σπαζοκεφαλιά, αλλά η εμπειρία μου στην ευρωζώνη, με κάνει να πιστεύω ότι κάποτε ίσως να πραγματοποιηθεί. Όταν λοιπόν θα μας βλέπετε, εμάς την φυλή των δημοσιογράφων που καλύπτουμε την ευρωκρίση και ξεροσταλιάζουμε ώρες σε ξενοδοχεία και λόμπι, μη μας λυπάστε. Όλες αυτές οι φωνές, οι διαρροές και οι ψίθυροι, μπορεί να μοιάζουν με διανοητικό βασανιστήριο. Στην πραγματικότητα όμως είναι μια τεράστια φιλοσοφική συζήτηση για τη φύση του χρήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου