Οι επαφές του Α. Σαμαρά και η αναμενόμενη έκθεση της Τρόικας.

του Κώστα Μελά

Μετά τις επαφές του Αντώνη Σαμαρά σε Βερολίνο και Παρίσι, η τύχη της χώρας μας εξαρτάται από την έκθεση της τρόικας. Πόσο  πιθανό είναι να μην πάρουμε την υπερ-δόση των 31,5 δις. ευρώ και την πολυπόθητη επιμήκυνση;

Νομίζω ότι οι εκθέσεις προόδου της Τρόϊκας οι οποίες αφορούν στο ελληνικό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής αποτελούσαν και αποτελούν πάντοτε το απαραίτητο «αντικειμενικό»  όχημα   πάνω στο οποίο στηρίζονται οι πολιτικές , άρα και υποκειμενικές  αποφάσεις,  της ΕΕ και του ΔΝΤ , αναφορικά με τον τρόπο αντίδρασης στις συνεχιζόμενες εξελίξεις. Οι Δανειστές της χώρας οι οποίοι είναι και εταίροι στο κοινό νόμισμα έχουν επιβάλλει το συγκεκριμένο πρόγραμμα με τη σύμφωνη γνώμη των ελληνικών κυβερνήσεων , απαιτούν την πλήρη εφαρμογή του κάτι που εξαρτάται προφανώς από πλήθος παραγόντων που δεν ελέγχονται άμεσα ή και καθόλου . Ένας από τους παράγοντες αυτούς είναι η συνεχής δημόσια κοινοποίηση της βούλησης  από τη μεριά της εκάστοτε ελληνικής κυβέρνησης ότι θα υπηρετήσει μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας το συγκεκριμένο πρόγραμμα και θα καταβάλει κάθε προσπάθεια για την επιτυχία του. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ανάγκη αυτών των δηλώσεων προκειμένου να μπορούν να διαχειριστούν κατά το δοκούν την κοινή γνώμη των χωρών τους (δεδομένου ότι όλες είναι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις και πολύ σύντομα θα βρεθούν μπροστά στην ετυμηγορία των πολιτών τους) οι  οποίες είτε από παράδοση είτε από επικοινωνιακή χειραγώγηση για προφανείς εκλογικές σκοπιμότητες , έχουν αρχίσει σχεδόν πλειοψηφικά να τίθενται ενάντια στις διασώσεις των χωρών του Νότου και σε περαιτέρω βοήθειες. Ως συμπέρασμα συνεπώς η συνέχιση της βοήθειας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από  πολιτικούς λόγους , εκ των οποίων  κύριος  και βασικός  είναι η σχεδόν πολιτική μη δυνατότητα εκτίμησης των συνεπειών μιας εξόδου της Ελλάδος από το ευρώ. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί  για  άλλους λόγους μη δυνάμενους σήμερα να συγκεκριμενοποιηθούν περαιτέρω. Εξάλλου η Ιστορία είναι ανοιχτή. Συνεπώς θεωρώ ότι η Ελλάδα και μετά την έκθεση της Τρόικας και παρά τις όσες αρνητικές παρατηρήσεις θα υπάρχουν η δόση θα καταβληθεί.  Τώρα σχετικά με την επιμήκυνση το πλέον πιθανό είναι να έχουμε θετική κατάληξη , με τροποποιήσεις, μόνο αν ισχύσουν βασικές προϋποθέσεις   όπως η χρηματοδότηση του νέου κόστους που θα δημιουργηθεί και το οποίο υπολογίζεται σε 20 δις ευρώ.  Το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης για να καλύψει  το επιπλέον κόστος φαίνεται ότι είναι το ακόλουθο: γνωρίζει ότι το ΔΝΤ έχει προγραμματίσει  8,2 δις ευρώ επιπλέον βοήθεια  σε περίπτωση που το πρόγραμμα συνεχισθεί και το 2015. Άρα θεωρεί ότι μπορεί να καλύψει ένα μέρος του κόστους με αυτό το ποσό. Βεβαίως αυτό χρειάζεται τη σύμφωνη γνώμη του ΔΝΤ. Το υπόλοιπο σκέφτεται να το καλύψει από έκδοση εντόκων  γραμματίων ή από διευκολύνσεις από την Τράπεζα της Ελλάδος μέσω των προγραμμάτων  emergency lending assistance. Όμως και για τα δύο χρειάζεται η άδεια της ΕΚΤ. Ήδη μέχρι τον Ιούνιο του 2012 το ύψος των εντόκων γραμματίων του ελληνικού δημοσίου ανήλθε σε 14.958,55 δις ευρώ. Ο μόνος πραγματικός κίνδυνος είναι το ΔΝΤ , το οποίο για να συνεχίσει τη βοήθεια  θα πρέπει σύμφωνα με το καταστατικό του , το χρέος της χώρας να είναι διαχειρίσιμο. Το τελευταίο έχει τεθεί σε αμφισβήτηση από το ΔΝΤ και για αυτό προτείνεται (εσωτερικά) η περαιτέρω απομείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους ώστε αυτό να καταστεί βιώσιμο.

  

Τι αντίκτυπο θα έχει στην πραγματική οικονομία μια θετική αξιολόγηση της Ελλάδας από τους τροϊκανούς;

Η επίδραση μιας τέτοιας αξιολόγησης νομίζω ότι θα είναι ουδέτερη στην πραγματική οικονομία. Η πραγματική οικονομία χρειάζεται πράξεις πρωταρχικά που θα σηματοδοτούν την αρχή δημιουργίας θετικών προσδοκιών. Οι προσδοκίες φτιάχνονται με έργα και όχι με λόγια. Με έργα που προέρχονται από επενδύσεις οι οποίες θα αρχίσουν σιγά σιγά να απορροφούν την τεράστια ανεργία. Παράλληλα η χώρα έχει ανάγκη από επενδύσεις μέσω των οποίων θα μάθει να (ξανά) παράγει εκ νέου προϊόντα και υπηρεσίες που θα μπορούν να καλύπτουν τις ανάγκες της σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Αν παραμείνουμε για ακόμα μια φορά στα λεγόμενα έργα υποδομής χωρίς να προχωρήσουμε στην παραγωγή περισσοτέρων και σύγχρονων προϊόντων για μια ακόμη φορά θα έχουμε αποτύχει. Υπό αυτήν την έννοια οι ΑΞΕ είναι σημαντικότατες , αλλά και δυσεύρετες για χώρες όπως η Ελλάδα.  

Σε ποιο βαθμό εξαρτάται η σταθερότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από το εάν θα πάρουμε τη δόση των 31,5 δις. ευρώ;

Η απάντηση είναι απλή : Από τα 31,5 δις της  επόμενης δόσης  τα 25 δισ. ευρώ αφορούν την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών (ήδη τα 18 δις έχουν δοθεί σε Εθνική, Alpha, Eurobank και Πειραιώς). Επομένως η σταθερότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος , παράλληλα με τις συγχωνεύσεις , εξαγορές κτλ, εξαρτάται ως προς την κεφαλαιακή του επάρκεια , από τα κεφάλαια της δόσης των 31,5 δις ευρώ. Η νέα κατάσταση που θα υπάρξει στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012, τουλάχιστον προσδοκάται ότι θα εξασφαλίσει την κεφαλαιακή επάρκεια του. Όμως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι  η κεφαλαιακή επάρκεια είναι ένα δυναμικό μέγεθος  και εξαρτάται στο μέγιστο βαθμό από την κανονική λειτουργία του στο οικονομικό σύστημα. Αυτή η λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν φαίνεται να πραγματώνεται στο προσεχές μέλλον και όσο οι προσδοκίες για την ανάκαμψη εξακολουθούν να είναι αρνητικές. Δηλαδή για να υπάρξει κανονική λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος πρέπει να προηγηθεί η  κανονική λειτουργία του οικονομικού συστήματος.  Μόνο όταν αρχίσουν  να διατυπώνονται σαφείς και συγκεκριμένες επενδυτικές προτάσεις  η οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει. Μέχρι σήμερα όμως οι εξελίξεις είναι στην αντίθετη κατεύθυνση .   Μάλιστα τα στοιχεία της ΤτΕ για την Τραπεζική χρηματοδότηση του εγχώριου ιδιωτικού τομέα τον Ιούλιος 2012 επιβεβαιώνουν την θέση μας.  Συγκεκριμένα :

-          Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα μειώθηκε σε -4,8% τον Ιούλιο του 2012 από -4,3% τον προηγούμενο μήνα και η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα τον Ιούλιο του 2012 ήταν αρνητική κατά 1.429 εκατ. ευρώ (Ιούλιος 2011: θετική ροή 13 εκατ. ευρώ).

-          Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, τον Ιούλιο του 2012, ήταν αρνητική κατά 937 εκατ. ευρώ (Ιούλιος 2011: θετική ροή 564 εκατ. ευρώ) και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης μειώθηκε σε -5,3% από -4,1% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων μειώθηκε σε -5,1% από -3,9% τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μειώθηκε επίσης τον Ιούλιο του 2012, σε -7,4% από -6,7% τον Ιούνιο του 2012.

-          Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν αρνητική κατά 33 εκατ. ευρώ τον επισκοπούμενο μήνα (Ιούλιος 2011: αρνητική καθαρή ροή 53 εκατ. ευρώ) και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης ήταν λιγότερο αρνητικός σε σχέση με το προηγούμενο μήνα (Ιούλιος 2012: -5,3%, Ιούνιος 2012: -5,4%).

-          Αρνητική κατά 459 εκατ. ευρώ ήταν η καθαρή ροή χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα τον Ιούλιο του 2012 (Ιούλιος 2011: αρνητική καθαρή ροή 497 εκατ. ευρώ). Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα να διαμορφωθεί σε -4,3% από -4,4% τον προηγούμενο μήνα.

Κώστας Μελάς , 29.08.2012 . Εφημερίδα Η ΝΙΚΗ.