Η αλήθεια για τη λιτότητα στην Ευρώπη φέρνει αλλαγές

Σοφοκλέους 10

Υπάρχει ένα παλιό γνωμικό στους πολιτικούς κύκλους των ΗΠΑ ότι ο ορισμός της γκάφας στην Ουάσιγκτον είναι να πει κάποιος κατά λάθος την αλήθεια.Σε μια στιγμή αυθορμητισμού σε ένα από τα πάνελ συζητήσεων που κυριαρχούν καθημερινά στις Βρυξέλλες, ο José Manuel Barroso, αυτή την εβδομάδα φαίνεται να έκανε ακριβώς αυτό. Δήλωσε δημοσίως αυτό που πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν προηγουμένως παραδεχτεί μόνο σε ιδιωτικές συζητήσεις: η λιτότητα στην ευρωζώνη για την αντιμετώπιση των κρίσεων είναι πλέον αντιμέτωπη με την όλο και πιο σθεναρή οργή των ψηφοφόρων.

«Ξέρω ότι υπάρχουν κάποιοι τεχνοκράτες, οι οποίοι μας λένε ποιο είναι το τέλειο μοντέλο για να ανταποκριθούμε σε μια κατάσταση, αλλά όταν ρωτάμε πώς θα το εφαρμόσουμε μας λένε: «Αυτό δεν είναι δική μου δουλειά,» δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε ένα όχι και τόσο κομψό υπονοούμενο προς το δικό του προσωπικό. «Πρέπει να έχουμε μια πολιτική που είναι σωστή. Ταυτόχρονα, πρέπει να έχουμε ... αποδοχή, πολιτική και κοινωνική.»

Η εισήγηση του ήρθε στο τέλος μιας κακής περιόδου για τους υποστηρικτές της λιτότητας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει δημοσιεύσει νέες εκτιμήσεις που δείχνουν εμβάθυνση της ύφεσης σε ορισμένες από τις πιο βαθιά χρεωμένες χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα που ακολουθούν προγράμματα σκληρής λιτότητας. Αυτό συνέπεσε με την σχεδόν-ακύρωση των συμπερασμάτων μιας από τις πλέον σημαντικές εργασίες που συνέδεε το υψηλό δημόσιο χρέος με την οικονομική στασιμότητα.

Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ενδείξεις ότι οι υποστηρικτές του τερματισμού της λιτότητας κερδίζουν το πάνω χέρι στις Βρυξέλλες, με αρκετές χώρες της ευρωζώνης - συμπεριλαμβανομένων και μερικών από το λεγόμενο «πυρήνα», όπως η Γαλλία και η Ολλανδία - να αναζητούν περισσότερο χρόνο για να φτάσουν τον νέο σκληρό στόχο για το έλλειμα που έχει θέσει η ΕΕ, το πιο ισχυρό εργαλείο των Βρυξελλών για τον καθορισμό της δημοσιονομικής πολιτικής σε επίπεδο ευρωζώνης.

Αλλά αν ήταν απλά και μόνο η συνέχεια της οικονομικής ύφεσης ή μια ακαδημαϊκή διαφωνία, είναι απίθανο ότι οι αντίπαλοι της λιτότητας θα ήταν τόσο επιτυχείς όσον αφορά την αλλαγή της θεματολογίας στις συζητήσεις των Βρυξελλών. Εξάλλου, η ύφεση στην Ευρώπη μεγαλώνει για πάνω από ένα χρόνο, με μικρή αλλαγή πολιτικής, και οι κατά καιρούς καυστικές επιθέσεις μεταξύ κεϋνσιανών και austerians οικονομολόγων είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ευρωζώνης από την αρχή της κρίσης.

Αυτό που έχει αλλάξει είναι αυτό που επεσήμανε ο κ. Barroso: η πολιτική. Στον απόηχο των ιταλικών εκλογών του Φεβρουαρίου - όπου περισσότεροι από τους μισούς ψηφοφόρους στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης υποστήριξαν υποψηφίους με πλατφόρμες ανοικτά κατά της ΕΕ και της λιτότητας – η δημόσια συναίνεση για την πολιτική απάντηση στην κρίση χάνεται.

Δεν υπήρχε τίποτα τυχαίο στις παρατηρήσεις του Προέδρου της Επιτροπής. Εδώ και μήνες ανησυχεί για τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα που προκαλούνται από την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης, αλλά κράτησε το στόμα του κλειστό με το φόβο νέων συγκρούσεων σε μια ήδη τεταμένη κατάσταση. Αυτή την εβδομάδα, ακολούθησε τα πολιτικά ένστικτα του και μίλησε.

Αναμφίβολα, η πολιτική καταστροφή που άφησε στο πέρασμά της η κρίση είναι ήδη μεγάλη και ευρεία. Το κόμμα Fianna Fáil της Ιρλανδίας, το κατ΄εξοχήν κυβερνών κόμμα της χώρας, αποδεκατίστηκε όταν αναγκάστηκε να δεχτεί το πακέτο διάσωσης € 67.5 δις. Η δυναστεία Παπανδρέου στην Ελλάδα διαλύθηκε κατά τη διάρκεια ενός Σαββατοκύριακου. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι της Ιταλίας γελοιοποιείται ανοιχτά πλέον από τους ομολόγους του και με συνοπτικές διαδικασίες παραιτήθηκε μετά από έναν όχι και τόσο λεπτό χειρισμό από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες.

Αλλά η επανάσταση των ψηφοφόρων, όπως και η ίδια η κρίση, τώρα κινείται από την περιφέρεια προς τον πυρήνα. Ο Mario Monti, ο εκλεκτός τεχνοκράτης των Βρυξελλών που καταρρακώθηκε από το ιταλικό εκλογικό σώμα όταν προσπάθησε να κερδίσει την προτίμηση τους στις κάλπες, προειδοποίησε λίγο αργότερα ότι και άλλοι ηγέτες θα ηττηθούν εάν δεν δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη.

Και δεν υπάρχει κυβέρνηση τώρα περισσότερο σε κίνδυνο, και καμία χώρα πιο σημαντική, από τη Γαλλία, όπου ο François Hollande κέρδισε την προεδρία το περασμένο έτος υποσχόμενος να αντιστρέψει το κύμα λιτότητας στην ευρωζώνη. Μέχρι στιγμής, έχει υπάρξει εξαιρετικά ανεπιτυχής σε αυτή την προσπάθεια. Τα επίπεδα αποδοχής του έχουν πέσει κάτω από 30 τοις εκατό, κοντά σε χαμηλό όλων των εποχών για πρόεδρο της Πέμπτης Δημοκρατίας.

Γερμανοί αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές προς τους ομολόγους της ευρωζώνης ότι η Γαλλία έχει γίνει η μεγαλύτερη ανησυχία τους, και μπορεί ακόμη να είναι ο λόγος που επιτρέπουν την χαλάρωση των μέτρων λιτότητας για τώρα. Δεν τολμούν να διακινδυνεύσουν μια γαλλο-γερμανική ρήξη μήνες πριν τις γερμανικές εθνικές εκλογές.

Αλλά επίσης προειδοποιούν ότι κάποτε, και ίσως πολύ σύντομα, θα έρθει η ημέρα της αλήθειας στη Γαλλία. Και τότε, η γερμανική πίεση για λιτότητα και οικονομική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να συναντήσει τους Γάλλους διαδηλωτές στα οδοφράγματα. Εάν γίνει αυτό, η τυχαία αλήθεια του κ. Barroso μπορεί να αποδειχθεί ένας ανησυχητικός προάγγελος.