Η ολλανδική απειλή της Ευρωζώνης

analyst

Οι αριθμοί ευημερούν μεν στη χώρα, αλλά όχι οι άνθρωποι – γεγονός που επεξηγεί γιατί ενισχύονται τα συναισθήματα εχθρότητας εναντίον του «συστήματος των ελίτ», του ευρώ, των μεταναστών και των προσφύγων, καθώς επίσης η χρήση αντικαταθλιπτικών.

.

Ανάλυση

Οι περισσότεροι θεωρούν πως οι εκλογές στη Γαλλία θα είναι οι σημαντικότερες του 2017, αφού από αυτές θα κριθεί το μέλλον της Ευρωζώνης – ενώ οι αγορές δεν φαίνεται να ανησυχούν καθόλου, προβλέποντας πιθανότατα πως δεν θα τις κερδίσει το «Εθνικό Μέτωπο» της κυρίας Le Pen.

Εν τούτοις δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι, οι ολλανδικές εκλογές της 15ης Μαρτίου θα είναι οι πλέον αποφασιστικές για το ευρώ – αφού ανέκαθεν τα 12,6 εκ. των ψηφοφόρων της χώρας, αποτελούσαν ένα πολύ καλό βαρόμετρο για τις διαθέσεις των Ευρωπαίων. Αυτό άλλωστε φάνηκε από την τοποθέτηση των Ολλανδών εναντίον του ευρωπαϊκού Συντάγματος (άρθρο) – καθώς επίσης από την απόρριψη της συμφωνίας σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ, μετά από τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος.

Περαιτέρω η τάση, η οποία επικρατεί σήμερα στην Ολλανδία, είναι εναντίον της συνήθους πολιτικής (politics as usual­) – εχθρική δηλαδή απέναντι στο καταστημένο, όπως κατά κάποιον τρόπο αυτή που οδήγησε στο BREXIT, καθώς επίσης στην εκλογή του προέδρου Trump στις Η.Π.Α. Πολύ περισσότερο φαίνεται πως θα υπερισχύσει η ακροδεξιά παράταξη, το «Κόμμα της Ελευθερίας» του κ. Wilders – ο οποίος τάσσεται εναντίον του Ισλάμ, υποστηρίζει την επιστροφή της χώρας στο εθνικό της νόμισμα, θέλει να διαλύσει την Ευρωζώνη, ενώ επιθυμεί την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα κόμμα του ενός ατόμου – αφού ο αρχηγός του καθορίζει μόνος το πρόγραμμα και τις θέσεις του, ενώ ο ίδιος επιλέγει προσωπικά τα ονόματα αυτών που τοποθετούνται στις εκλογικές λίστες. Τα βασικά στοιχεία του προγράμματος του, το οποίο θα μπορούσε να χωρέσει σε μία σελίδα, είναι τα εξής: το σταμάτημα της μετανάστευσης, ο πόλεμος εναντίον του εξισλαμισμού της Ευρώπης, καθώς επίσης η απελευθέρωση της Ολλανδίας αφενός μεν από τα δεσμά της γραφειοκρατίας των Βρυξελών, αφετέρου από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα που εδρεύει στη Γερμανία.

Φυσικά το «Κόμμα της Ελευθερίας», το οποίο προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, οπότε θα είναι πιθανότατα το πρώτο που θα λάβει την εντολή για τη δημιουργία μίας κυβέρνησης συνεργασίας, έχει ωφεληθεί από τους ίδιους παράγοντες, όπως τα υπόλοιπα του είδους του: από την αδυναμία επίλυσης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, από τις ανησυχίες μίας μαζικής μετανάστευσης στην Ευρώπη, από την αποτυχία των πολιτικών αφομοίωσης των προσφύγων, από τις τρομοκρατικές επιθέσεις, καθώς επίσης από την αδυναμία των κεντροαριστερών παρατάξεων να προσφέρουν στους εκλογείς τους αξιοπρεπείς και ασφαλείς θέσεις εργασίας («Jobs, jobs, jobs» είναι το βασικό σύνθημα του κ. Trump).

Υπενθυμίζουμε εδώ πως οι 150 βουλευτικές θέσεις στην Ολλανδία (300 στην Ελλάδα με το μισό πληθυσμό!) κατέχονται από 11 διαφορετικά κόμματα, αφού αρκεί το 0,7% των ψήφων για να εισέλθει μία παράταξη στη Βουλή – οπότε οι κυβερνήσεις συνεργασίας περισσοτέρων του ενός κομμάτων είναι ο κανόνας στη χώρα. Επίσης πως η σημερινή κυβέρνηση (συντηρητικοί και εργατικοί) είναι υπέρ της πολιτικής λιτότητας, υπέρ της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, καθώς επίσης υπέρ της «απελευθέρωσης» των εμπορικών πολιτικών, με την υιοθέτηση συμφωνιών τύπου TTIP και CETA.

Συνεχίζοντας, η επανάσταση εναντίον του κατεστημένου εκ μέρους των Ολλανδών προξενεί με μία πρώτη ματιά μεγάλη εντύπωση – αφού η οικονομία της χώρας φαίνεται να είναι σε καλή κατάσταση, συγκριτικά τουλάχιστον με τα άλλα κράτη της ΕΕ.

Ο ρυθμός ανάπτυξης της έχει σταθεροποιηθεί από το 2015 και μετά στο 2%, το βιοτικό της επίπεδο είναι υψηλό, ο επίσημος δείκτης ανεργίας έχει μειωθεί 5,4%, η κεντρική της τράπεζα τάσσεται υπέρ της αύξησης των μισθών (πηγή), το έλλειμμα του προϋπολογισμού είναι κάτω από το 1% του ΑΕΠ, το δημόσιο χρέος στο 63%, σχεδόν εξ ολοκλήρου από εσωτερικό δανεισμό κοκ.

Ο ιδιωτικός της τομέας έχει φυσικά προβλήματα, όπως συμβαίνει σε όλα εκείνα τα κράτη που το δημόσιο χρέος είναι χαμηλό, αλλά αφενός μεν οι υψηλές αποταμιεύσεις, αφετέρου το υγιές ασφαλιστικό σύστημα, αμβλύνουν σημαντικά τις επιβαρύνσεις των νοικοκυριών – οπότε λογικά δεν θα έπρεπε να επαναστατεί εναντίον του συστήματος. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του χρέους των ολλανδικών νοικοκυριών, με αφετηρία το 2001 (πηγή: Στατιστική υπηρεσία της Ολλανδίας).

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Εξέλιξη του χρέους των νοικοκυριών της Ολλανδίας

Έτος	Χρέος των νοικοκυριών σε δις €
2001	474.473
2003	562.196
2005	647.426
2007	720.934
2009	796.546
2011	824.508
2013	821.549
2014	823.109

Η οικονομία τώρα της Ολλανδίας βυθίστηκε στην ύφεση το 2012 λόγω της πολιτικής λιτότητας, καθώς επίσης το 2013, αλλά ανέκαμψε αργότερα – αφενός μεν επειδή ο ισχυρός εξαγωγικός της πελάτης, η Γερμανία, ακολούθησε ανοδική πορεία, αφετέρου λόγω της χαμηλής ισοτιμίας του ευρώ, για τα δικά της δεδομένα, όπως είναι το πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της (γράφημα).

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ολλανδίας (μπλε στήλες, αριστερή κάθετος), σε σύγκριση με τη Γερμανία (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).

.

Βέβαια τα πλεονάσματα στο ισοζύγιο της ακολούθησαν καθοδική πορεία μετά το 2012, σε αντίθεση με τη Γερμανία, αλλά τα επιτόκια δανεισμού της μηδενίσθηκαν – οπότε στην πραγματικότητα η μακροοικονομική της υγεία εξασφαλίσθηκε δωρεάν, αφενός μεν από την ανάπτυξη της Γερμανίας, αφετέρου από την κρίση των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.  Εν τούτοις, η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική (λιτότητα) μείωσε μεν τα κρατικά ελλείμματα της, αλλά εις βάρος του συστήματος υγείας, της περίθαλψης των ηλικιωμένων, της παιδείας, της έρευνας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κοκ. – γενικότερα του κοινωνικού κράτους δηλαδή και των δημοσίων επενδύσεων.

Με απλά λόγια, οι αριθμοί ευημερούν αλλά όχι ανάλογα οι άνθρωποι – όπως στο παράδειγμα της ανεργίας, η οποία ναι μεν τοποθετείται επίσημα στο 5,4% των εργαζομένων, αλλά δεν συμπεριλαμβάνει αυτούς που έχουν πάψει πια να αναζητούν εργασία, εκείνους που υποαπασχολούνται κλπ. Εάν τους συμπεριελάμβανε, τότε θα έφτανε στο 16% σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της χώρας (πηγή) – όπως δυστυχώς επίσης συμβαίνει σε πολλά άλλα κράτη, μεταξύ των οποίων στις Η.Π.Α. (ανάλυση).

Ταυτόχρονα, το μερίδιο των ανθρώπων που έχουν μία ασφαλή θέση εργασίας μειώθηκε κατακόρυφα, από το 56,8% το 2008 στο 30,5% το 2014 – επίσης ως αποτέλεσμα της πολιτικής λιτότητας της κυβέρνησης. Εκτός αυτού, λόγω της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, το 20% των Ολλανδών εργάζεται με συμβόλαια περιορισμένου χρόνου, ενώ το 17% με «μπλοκάκια», οπότε οφείλει να φροντίζει μόνο του τον εαυτό του – κάτι που έχει οδηγήσει στην κατακόρυφη αύξηση των καταθλίψεων, οπότε στη λήψη μεγάλων ποσοτήτων αντικαταθλιπτικών και άλλων φαρμάκων.

Εάν συνδέσει κανείς αυτή την ανασφάλεια των εργαζομένων με την πολιτική λιτότητας, καθώς επίσης με το πολύ υψηλό ιδιωτικό χρέος της χώρας (γράφημα), τότε κατανοεί γιατί ενισχύονται τα συναισθήματα της εχθρότητας εναντίον του συστήματος των ελίτ, του ευρώ, των μεταναστών, των προσφύγων κοκ. – οπότε ο εθνικισμός και η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων.

Επεξήγηση γραφήματος: Ιδιωτικό χρέος της Ολλανδίας ως προς το ΑΕΠ (γαλάζιες στήλες, αριστερή κάθετος – σήμερα στο περίπου 267%, πολύ υψηλότερο από το ελληνικό), σε σύγκριση με της Γερμανίας (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος – σήμερα στο 150% του ΑΕΠ της).

.

Περαιτέρω, ναι μεν δεν φαίνεται να μειώνονται σημαντικά τα συνολικά ποσοστά της συντηρητικής δεξιάς στις δημοσκοπήσεις (από τα 39,3% στα 38%), αλλά υπάρχουν εντός της μεγάλες ανατροπές – αφού το κόμμα του σημερινού πρωθυπουργού (VVD) υποχωρεί από το 29% στο 18%, ενώ το ακροδεξιό (PVV) διπλασιάζει τα ποσοστά του, από το 10% στο 20% (άρα από τις 15 έδρες στις 30).

Εύλογα λοιπόν ο πρωθυπουργός έχει σκληρύνει τη στάση του στο θέμα του μεταναστευτικού, με μία πιο «πατριωτική» στάση – ενώ η αριστερά υποχωρεί συνολικά, από το 39,3% στο 29,3%, με τα κόμματα του κέντρου να ενισχύονται από το 21,3% στο 31%. Ενδιαφέρουσα είναι η δημιουργία ενός κόμματος που απευθύνεται μόνο σε συνταξιούχους, καθώς επίσης σε άτομα άνω των 50 ετών – επίσης εχθρικό στο ευρώ.

Η ενίσχυση τώρα των κεντρώων, φιλικών προς την Ευρωζώνη κόμματων, εξισορροπεί την άνοδο της ακροδεξιάς – οπότε συμπεραίνει κανείς πως η Ολλανδία πολύ δύσκολα θα εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Πόσο μάλλον όταν η ακροδεξιά, ακόμη και αν κερδίσει, δεν πρόκειται να στηριχθεί από κανένα άλλο κόμμα για να σχηματίσει κυβέρνηση – ενώ κανένας δεν πιστεύει πως θα υπερβεί εκείνο το κρίσιμο ποσοστό που θα της έδινε μία σχετική αυτοδυναμία.

Εν τούτοις, τα αποτελέσματα στη Μ. Βρετανία, καθώς επίσης στις Η.Π.Α. διέψευσαν όλες τις προβλέψεις – κυρίως επειδή οι οπαδοί αυτών των πολιτικών τάσεων δεν τοποθετούνται καθόλου στις δημοσκοπήσεις. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να είναι βέβαιος κανείς για τίποτα – εκτός από το ότι ο πλανήτης βιώνει μία αλλαγή παραδείγματος (ανάλυση), όπου η παλαιά τάξη πραγμάτων αμύνεται μεν για να διατηρήσει τα προνόμια της, αλλά το 99% των Πολιτών φαίνεται να επιθυμεί κάτι εντελώς διαφορετικό.