Ποια είναι η επιβάρυνση των καταναλωτών από την Κοινή Αγροτική Πολιτική;

Νικόλαος Μπούσιος

Προϊστάμενος του τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και Περιβάλλοντος Γενική Γραμματεία Συντονισμού του Κυβερνητικού Έργου, Γεωπόνος με ειδικότητα Γεωργικής Οικονομίας, ΓΠΑ, Msc στα Οικονομικά της Ολοκληρωμένης Αγροτικής Ανάπτυξης, M.A.I.Ch. Msc στις Ευρωπαϊκές Σπουδές, ΟΠΑ

H ΚΑΠ είναι μία κατεξοχήν παρεμβατική πολιτική με αναδιανεμητικά αποτελέσματα, αφού προκαλεί μεταφορές πόρων από τους καταναλωτές και τους φορολογούμενους προς τους παραγωγούς αγροτικών προϊόντων.

Ειδικότερα, η επιβάρυνση των καταναλωτών οφείλεται στο γεγονός ότι, λόγω της προστασίας που παρέχει η ΚΑΠ στους παραγωγούς, καταναλώνουν αγροτικά προϊόντα σε τιμές υψηλότερες από τις διεθνείς. Η εκτίμηση της μεταφοράς των πόρων από την εφαρμογή της ΚΑΠ βασίζεται στον δείκτη προστασίας των παραγωγών (Producer Support Estimate) που υπολογίζεται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Ακολουθώντας την ανωτέρω μεθοδολογία η επιβάρυνση των καταναλωτών μπορεί να παρουσιαστεί με απλό τρόπο με την κάτωθι ισότητα για κάθε κράτος-μέλος:

Επιβάρυνση Καταναλωτών = (Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής + Αξία Εισαγωγών - Αξία Εξαγωγών) Χ δείκτης προστασίας των παραγωγών στην Ε.Ε.

Η συνολική ετήσια επιβάρυνση των καταναλωτών στις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης απεικονίζεται στο διάγραμμα 1 για την περίοδο 2005/2014. Οι χώρες των οποίων οι καταναλωτές επιβαρύνονται περισσότερο ετησίως από την ΚΑΠ είναι η Γαλλία (14,7 δισ. ευρώ), η Γερμανία (14,2 δισ. ευρώ), η Ιταλία (12,5 δισ. ευρώ), η Ισπανία (8,5 δισ. ευρώ) και το Ηνωμένο Βασίλειο (7,5 δισ. ευρώ). Η Ελλάδα βρίσκεται στην 9η θέση της κατάταξης με συνολική επιβάρυνση καταναλωτών 2,4 περίπου δισ. ευρώ ετησίως.

Η εν λόγω ταξινόμηση μπορεί αρχικά να αποδοθεί στο πληθυσμιακό μέγεθος κάθε χώρας. Πράγματι η Γαλλία έχει 5,8 φορές μεγαλύτερο πληθυσμό από την Ελλάδα, η Γερμανία 7,4 φορές, η Ιταλία 5,3 φορές, η Ισπανία 4,1 και το Ηνωμένο Βασίλειο 5,6 φορές.

Χώρες που έχουν τον ίδιο περίπου πληθυσμό με την Ελλάδα όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Πορτογαλία εμφανίζουν επιβάρυνση καταναλωτών 1,1 δισ. δισ., 1,3 δισ. και 1,8 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί από το χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα των χωρών αυτών κατά την εξεταζόμενη δεκαετία έναντι εκείνου της Ελλάδας. Πράγματι το διαθέσιμο εισόδημα για την Τσεχία αντιστοιχεί στο 60%, για την Ουγγαρία στο 45% και για την Πορτογαλία στο 80% του αντίστοιχου ελληνικού. Το Βέλγιο πού έχει τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα παρουσιάζει την ίδια περίπου συνολική επιβάρυνση (2,3 δισ. ευρώ) αλλά έχει διαθέσιμο εισόδημα 1,7 φορές μεγαλύτερο του ελληνικού. Οι χώρες ? μέλη με μικρότερους πληθυσμούς και χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα παρουσιάζουν μικρότερη συνολική επιβάρυνση από την ΚΑΠ.

Η ανά κεφαλή ετήσια επιβάρυνση των καταναλωτών στις χώρες - μέλη της ΕΕ για την περίοδο 2005/2014 απεικονίζεται στο διάγραμμα 2. Ο Δανός καταναλωτής επιβαρύνεται από την ΚΑΠ με 350 ευρώ περίπου ετησίως, ο Ιρλανδός με 340 ευρώ, ο Ολλανδός με 270 και ο Γάλλος με 230 ευρώ. Ο Έλληνας καταναλωτής επιβαρύνεται ετησίως με 220 ευρώ, ο Κύπριος με 215 ευρώ, ο Ιταλός με 210, ο Ισπανός με 190 ευρώ και ο Γερμανός με 175 ευρώ.

Συμπερασματικά, ο Ευρωπαίος καταναλωτής υφίσταται οικονομική επιβάρυνση από την εφαρμογή της ΚΑΠ η οποία για τη χώρα μας ανέρχεται στα 2,4 δισ. ευρώ ετησίως ή στα 220 ευρώ ανά καταναλωτή. Οι πόροι αυτοί μεταφέρονται με τον μηχανισμού των τιμών στους παραγωγούς αγροτικών προϊόντων, εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω της εγχώριας κατανάλωσης και του εμπορίου και ενισχύουν το εισόδημά τους.

Οι καταναλωτές μπορεί να επιβαρύνονται από την ΚΑΠ, αλλά χωρίς αυτήν θα εφοδιαζόταν με προϊόντα μιας βιομηχανοποιημένης γεωργίας χαμηλού μεν κόστους αλλά μικρής διατροφικής αξίας και ασφάλειας. Επίσης, η γεωργία εκτός από την προμήθεια επάρκειας αγροτικών προϊόντων συμβάλλει σε θετικές εξωτερικές οικονομίες και παρέχει δημόσια και περιβαλλοντικά αγαθά τα οποία αυξάνουν το κόστος παραγωγής, που είναι δίκαιο να κατανεμηθεί σε όλη την κοινωνία. Ο αγροτικός τομέας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αξίζει να προστατευθεί γιατί η πραγματική του αξία είναι μεγάλη και δεν μπορεί να αποτυπωθεί με απλούς αριθμούς και οικονομικούς δείκτες.

Ημερησία