Από τη ρίζα στην άδηλη διέξοδο της κρίσης (κατά Χριστοδουλάκη)

Του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Είδαμε χθες πώς –σε παρουσίασή του στην Τράπεζα της Ελλάδος– ο Ν. Χριστοδουλάκης επιχείρησε να δώσει τη δική του ανάγνωση τού πώς φθάσαμε στην κρίση, με μια επιδείνωση του χάσματος Βορρά-Νότου.

Μετά, τώρα, την εκδήλωση της κρίσης μειώθηκε όντως –γενικώς, ειδικά όμως την Ελλάδα εντυπωσιακά– το άνοιγμα στο ισοζύγιο, αλλά αυτό υπήρξε κυρίως συνέπεια της μεγάλης πτώσης των εισαγωγών (ως εκ της συρρίκνωσης της ζήτησης). Υπήρξε μεν βελτίωση της ανταγωνιστικότητας όπως μετράται με το μοναδιαίο κόστος εργασίας, όμως αυτή η εξέλιξη δεν εισέφερε πολύ, καθώς οι εξαγωγές, μετά κάποιαν εκκίνηση, παρέμειναν στάσιμες.

Την ίδια στιγμή, το χάσμα σε επίπεδο ρυθμιστικού περιβάλλοντος, αν κάτι, διευρύνθηκε. Παράγοντες όπως η πολιτική αστάθεια, η απονομιμοποίηση διαδοχικών "μνημονιακών" κυβερνήσεων, η εμφάνιση φαινομένων μη κυβερνησιμότητας λειτουργούν αποθαρρυντικά για τις επενδύσεις. Ο Χριστοδουλάκης δεν δίστασε να κάνει λόγο για "σύνθλιψη του ρυθμιστικού περιβάλλοντος".

Ήδη επίσημη διάγνωση του ΔΝΤ αποτελεί ότι η σημειωθείσα σημαντική βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν πρέπει να κρύβει την εκτεταμένη υποχώρηση των επενδύσεων. Στον Νότο οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου κυριολεκτικά κατέρρευσαν. Και τούτο την στιγμή που η ανεργία απογειωνόταν – η περίπτωση της Ελλάδας ιδιαίτερη και στα δυο (με την αποεπένδυση να τραυματίζει κάθε προοπτική και με την ανεργία στα ύψη), όμως και η Ισπανία, π.χ. στην ανεργία καταγράφει σοκαριστικές επιδόσεις. Προκειμένου να μετρήσει την ένταση του δίδυμου αυτού φαινομένου, ο Χριστοδουλάκης προτείνει έναν σύνθετο δείκτη (που θυμίζει λιγάκι το disconfort index της δεκαετίας του ΄70, πληθωρισμού + ανεργίας): Πρόκειται για έναν δείκτη που συνδυάζει νέες επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ μείον ανεργία. Ενώ, λοιπόν, στον Βορρά προκύπτει ένα άνοιγμα 4% του ΑΕΠ, στον Νότο η "δαγκάνα" μεταξύ επενδύσεων και ανεργίας φθάνει ένα 20% - με την Ελλάδα να συναντάται στο χειρότερο σημείο.

Συμπερασματικά: η αποεπένδυση αποκλείει κάθε αναζωογόνηση της παραγωγής και πάντως αλλαγή του "παραγωγικού υποδείγματος"^. οι συνθήκες των αγορών του ρυθμιστικού περιβάλλοντος έχουν επιδεινωθεί δραματικά. Μόνη διέξοδος εμφανίζονται οι επενδύσεις, αλλά αυτές μένουν αμφίβολες. Αλλά και πάλι, άμα επανεκκινήσει η ανάπτυξη, το ισοζύγιο κινδυνεύει να φέρει το αδιέξοδο σε νέα βάση.

economia