Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιο

Outside the Wall

Nassim Nicholas Taleb

Δοκιμιογράφος, Ακαδημαϊκός, Στατιστικολόγος, Αναλυτής ρίσκου, Flauneur

Πηγή: e-kozani

Αυτό το οποίο βιώνουμε διεθνώς, από την Ινδία μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, είναι η επανάσταση ενάντια στον κλειστό κύκλο όσων «χαρτογιακάδων» χαράσσουν πολιτική χωρίς «να παίζεται το δικό τους κεφάλι» (που δεν έχουν να χάσουν κάτι) και ενάντια σε δημοσιογράφους που έχουν πληροφορίες «εκ των έσω», ενάντια σε αυτήν την τάξη πατερναλιστικών ημί-διανοουμένων ειδικών με πτυχία από τα πρωτοκλασάτα Ivy League Πανεπιστήμια της Αμερικής, την Οξφόρδη - το Καιμπριτζ, ή με πτυχία παρόμοιας κατηγορίας με βάση το όνομα του Πανεπιστημίου, οι οποίοι υποδεικνύουν σε όλους εμάς τους υπόλοιπους 1) τι να κάνουμε, 2) τι να τρώμε, 3) πώς να μιλούμε, 4) πώς να σκεφτόμαστε.... και 5) ποιον να ψηφίζουμε.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι ο μονόφθαλμος στην συγκεκριμένη περίπτωση ακολουθεί τον τυφλό: αυτά τα αυτό-προσδιοριζόμενα μέλη της «ιντελιγκέντσια», δεν μπορούν να δουν την τύφλα τους, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι αρκετά έξυπνοι, ώστε να ορίσουν την εξυπνάδα και κατά συνέπεια «κυνηγούν την ουρά τους» - η κύρια τους όμως δεξιότητα είναι η ικανότητα να περνούν εξετάσεις τις οποίες γράφουν άνθρωποι σαν κι αυτούς. Με εργασίες ψυχολογίας οι οποίες είναι αντιγραφές σε ποσοστό λιγότερο από 40%, με διατροφικές συμβουλές που αντιστρέφονται έπειτα από 30 χρόνια λιποφοβίας, με μακροοικονομικές αναλύσεις που λειτουργούν χειρότερα κι από αστρολογικές προβλέψεις, με τον διορισμό του Μπερνάνκε (ως Προέδρου στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών), ο οποίος δεν ήξερε απολύτως τίποτε για τους κινδύνους, και με φαρμακευτικές δοκιμές που αντιγράφουν στην καλύτερη περίπτωση η μία την άλλη μόνον κατά το 1/3 των περιπτώσεων, οι άνθρωποι δικαιούνται απολύτως να βασίζονται στο δικό τους προγονικό ένστικτο και να ακούνε τις γιαγιάδες τους (ή τον Μονταίν και τέτοιου είδους φιλτραρισμένη κλασσική γνώση) που έχουν πολύ καλύτερα καταγεγραμμένα αποτελέσματα από εκείνους τους άσχετους που χαράσσουν πολιτική.

Πράγματι, μπορεί κανείς να δει ότι αυτοί οι ακαδημαϊκό-γραφειοκράτες που αισθάνονται ότι δικαιούνται να ελέγχουν την ζωή μας δεν είναι καν ενδελεχείς και σχολαστικοί, είτε αυτό αφορά ιατρικές στατιστικές, είτε χάραξη πολιτικής. Δεν μπορούν να διακρίνουν την επιστήμη από τον επιστημονισμό - στην πραγματικότητα, στο μυαλό τους που προσανατολίζεται στην εικόνα, ο επιστημονισμός φαίνεται πιο επιστημονικός από την πραγματική επιστήμη. (Για παράδειγμα, είναι συνηθισμένο να δείχνεις το ακόλουθο: πολλά από αυτά που θα ταξινομούσαν ως «λογικά» ή «παράλογα» (ή κάποιες κατηγορίες που είναι ενδεικτικές παρέκκλισης από ένα επιθυμητό ή προδιαγεγραμμένο πρωτόκολλο) οι άνθρωποι τύπου Cass-Sunstein- Richard Thaler (εκείνοι που θέλουν να μας «ωθήσουν» σε κάποια συμπεριφορά), προέρχονται από την δική τους εσφαλμένη αντίληψη της θεωρίας των πιθανοτήτων και της διακοσμητικής χρήσης μοντέλων πρώτης τάξης). Είναι επίσης επιρρεπείς να μπερδέψουν το σύνολο με την γραμμική συνάθροιση (συσσώρευση) των συστατικών του, όπως είδαμε στο κεφάλαιο που επεκτείνει τον κανόνα της μειονότητας.

Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος είναι ένα παράγωγο του μοντερνισμού και συνεπώς επιταχύνει από τα μέσα του εικοστού αιώνα, ώστε να φτάσει στο τοπικό του supremum (Σημ.Μετ.: στο μικρότερο στοιχείο), μαζί με την ευρεία κατηγορία ανθρώπων των οποίων «δεν παίζεται το κεφάλι», και που εισβάλλουν σε πολλούς τομείς της ζωής. Γιατί; Απλά, στις περισσότερες χώρες, ο ρόλος της κυβέρνησης είναι από πενταπλάσιος έως και δεκαπλάσιος σε σχέση με αυτό που ήταν έναν αιώνα πριν (εκφραζόμενος σε ποσοστό του ΑΕΠ). Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος φαίνεται πανταχού παρών στις ζωές μας αλλά είναι ακόμη μια μικρή μειονότητα και σπανίως παρατηρείται σε χώρους άλλους πέραν των εξειδικευμένων, σε δεξαμενές σκέψης (think tanks), σε ΜΜΕ και σε πανεπιστήμια - οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πραγματικές δουλειές και δεν υπάρχουν πολλές κενές θέσεις για τον Διανοούμενο Πλην Όμως Ηλίθιο. 

 

Προσοχή στον ημί-σοφό που πιστεύει ότι είναι σοφός. Αποτυγχάνει να εντοπίσει φυσικά την σοφιστεία.

 

Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος θεωρεί ότι έχουν παθολογικό πρόβλημα οι άλλοι επειδή κάνουν πράγματα που ο ίδιος δεν καταλαβαίνει, χωρίς ποτέ να συνειδητοποιεί ότι η ίδια η δική του η αντίληψη μπορεί να είναι περιορισμένη. Πιστεύει ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να δρουν σύμφωνα με το συμφέρον τους και εκείνος γνωρίζει το συμφέρον τους, ιδίως αν είναι «χωριάτες» ή αμόρφωτοι Άγγλοι που ανήκουν στην τάξη που δεν μπορεί να προφέρει καθαρά τα φωνήεντα και που ψήφισαν υπέρ του Brexit. Όταν οι πληβείοι κάνουν κάτι που έχει νόημα για εκείνους, αλλά όχι για τον ίδιο, ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος χρησιμοποιεί τον όρο «αμόρφωτοι». Αυτό το οποίο σε γενικές γραμμές εμείς ονομάζουμε συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία, εκείνος το περιγράφει με δύο διαφορετικούς ορισμούς: «δημοκρατία» όταν συμφέρει τον Διανοούμενο Πλην Όμως Ηλίθιο και «λαϊκισμό» όταν οι πληβείοι τολμούν να ψηφίζουν κατά τρόπο που έρχεται σε αντίθεση με τις δικές του προτιμήσεις. Ενώ οι πλούσιοι πιστεύουν ότι ένα δολάριο φορολογίας ισοδυναμεί με μία ψήφο, οι πιο ανθρωπιστές ότι ένας άνθρωπος ισοδυναμεί με μία ψήφο, η Monsanto ότι ένας λομπίστας ισοδυναμεί με μία ψήφο, ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος πιστεύει ότι ένα πτυχίο από τα καλύτερα Πανεπιστήμια ισοδυναμεί με μία ψήφο, με κάποια ισοδύναμα για τα ελίτ σχολεία του εξωτερικού και τους διδακτορικούς τίτλους σπουδών, καθώς αυτά είναι εκείνα που χρειάζονται στο κλαμπ.

Από κοινωνικής πλευράς, ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος είναι συνδρομητής στο New Yorker. Δεν βρίζει ποτέ στο Twitter. Μιλά για «φυλετική ισότητα» και «οικονομική ισότητα» αλλά δεν έχει πάει ποτέ για ποτά με έναν οδηγό ταξί, μέλος της μειονότητας (και πάλι, δεν έχει να κερδίσει ή να χάσει κάτι από αυτό, καθώς η όλη έννοια εδώ είναι ξένη για τον Διανοούμενο Πλην Όμως Ηλίθιο). Αυτούς που βρίσκονται στη Μεγάλη Βρετανία τους εξαπάτησε ο Τόνι Μπλερ. Ο σύγχρονος Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος έχει παραστεί αυτοπροσώπως σε περισσότερες από μία ομιλίες TEDx ή έχει παρακολουθήσει περισσότερες από δύο διαλέξεις TEDx στο YouTube. Όχι μόνον ψήφισε για την Xίλαρι Monsanto-Malmaison επειδή φαίνεται εκλέξιμη και εξαιτίας μιας κάποιας τέτοιας κυκλικής λογικής, αλλά πιστεύει πως όποιος δεν το έκανε, είναι ψυχικά άρρωστος.

 

Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος διαθέτει ένα αντίγραφο της πρώτης δερματόδετης έκδοσης του Μαύρου Κύκνου στην βιβλιοθήκη του, αλλά μπερδεύει την απουσία στοιχείων με τα στοιχεία απουσίας. Θεωρεί ότι οι Γενετικά Tροποποιημένοι Oργανισμοί είναι «επιστήμη», ότι η «τεχνολογία» δεν είναι διαφορετική από τη συμβατική αναπαραγωγή ως αποτέλεσμα της ετοιμότητάς του να μπερδέψει την επιστήμη με τον επιστημονισμό.

 

Συνήθως, ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος καταλαβαίνει σωστά την λογική της πρώτης τάξης, αλλά όχι της δεύτερης τάξης (ή ανώτερης), κάτι που τον καθιστά παντελώς ανίκανο σε πολύπλοκους τομείς. Στην άνεση του προαστιακού του σπιτιού με το γκαράζ των 2 αυτοκινήτων, ήταν υπέρ της «απομάκρυνσης» του Καντάφι επειδή ήταν «δικτάτορας», χωρίς να συνειδητοποιεί ότι οι «απομακρύνσεις» έχουν συνέπειες (υπενθύμιση ότι δεν παίζεται το δικό του κεφάλι και ότι δεν πληρώνει για αποτελέσματα).

 

Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος έχει κάνει λάθος, ιστορικά, για τον Σταλινισμό, τον Μαοϊσμό, τους Γενετικά TροποποιημένουςOργανισμούς, το Ιράκ, την Λιβύη, τη Συρία, τις λοβοτομές, την πολεοδομία, τις δίαιτες που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, τα μηχανήματα γυμναστικής, τον μπεχαβιορισμό, τα τρανς λιπαρά, τον φροϋδιανισμό, την θεωρία του χαρτοφυλακίου, την γραμμική παλινδρόμηση, τον Γκαουσιανισμό, τον Σαλαφισμό, την δυναμική, την στοχαστική ισορροπία, τα οικιστικά προγράμματα, το εγωιστικό γονίδιο, τα μοντέλα πρόβλεψης εκλογών, τον Μπέρνι Μέιντοφ (πριν από το σκάνδαλο) και τις τιμές p. Είναι όμως πεπεισμένος ότι η τρέχουσα θέση του είναι η σωστή.

 

Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος είναι μέλος ενός κλαμπ με ταξιδιωτικά προνόμια. Αν είναι κοινωνικός επιστήμων, χρησιμοποιεί στατιστική χωρίς να ξέρει πως προκύπτουν τα στατιστικά δεδομένα (όπως ο Steven Pinker και οι ψυχολοphasters** γενικά). Όταν είναι στο Ηνωμένο Βασίλειο, πηγαίνει σε λογοτεχνικά φεστιβάλ, πίνει κόκκινο κρασί με την μπριζόλα του (ποτέ λευκό). Στο παρελθόν πίστευε ότι το λίπος ήταν βλαβερό και τώρα έχει αλλάξει εντελώς γνώμη. Παίρνει στατίνες επειδή τους τις συνέστησε ο γιατρός του. Δεν μπορεί να καταλάβει την εργοδικότητα και όταν του την εξηγούν, την ξεχνά σύντομα μετά. Δεν χρησιμοποιεί Εβραϊκές λέξεις (Yiddish), ακόμη κι όταν μιλά για την δουλειά. Μελετά γραμματική πριν να αρχίσει να μιλά μια γλώσσα. Έχει έναν ξάδελφο που δούλευε με κάποιον που ξέρει την Βασίλισσα. Δεν έχει διαβάσει ποτέ Frederic Dard, Libanius Antiochus, Michael Oakeshot, John Gray, Amianus Marcellinus, Ibn Battuta, Saadiah Gaon, ή Joseph De Maistre. Δεν έχει μεθύσει ποτέ με Ρώσσους. Δεν έχει πιεί ποτέ τόσο ώστε να φτάσει στο σημείο να σπάει ποτήρια (ή κατά προτίμηση καρέκλες). Δεν ξέρει καν τη διαφορά μεταξύ της Εκάτης και της Εκάβης (το οποίο στην διάλεκτο του Μπρούκλυν είναι: «can't tell sh**t from Shinola»)***. Δεν ξέρει ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ «ψευδοδιανοούμενου» και «διανοούμενου» εφόσον «δεν παίζεται το κεφάλι κάποιου». Έχει αναφερθεί στην κβαντομηχανική τουλάχιστον δύο φορές στα τελευταία πέντε χρόνια σε συζητήσεις που δεν είχαν καμία σχέση με την φυσική. Ξέρει ανά πάσα στιγμή τι κάνουν στην φήμη του οι πράξεις και τα λόγια του. Αλλά ένας ακόμη ευκολότερος δείκτης: δεν κάνει καν άρσεις θανάτου (deadlift).

Ένας που δεν είναι Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος

Υστερόγραφο

Από τις αντιδράσεις στο άρθρο αυτό, ανακάλυψα ότι ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος έχει δυσκολία, όταν διαβάζει, να διαφοροποιεί μεταξύ της σάτιρας και της κυριολεξίας.

 

Μετά-υστερόγραφο

Ο Διανοούμενος Πλην Όμως Ηλίθιος πιστεύει ότι η κριτική στους Διανοούμενους Πλην Όμως Ηλίθιους σημαίνει ότι «όλοι είναι ηλίθιοι», ενώ δεν συνειδητοποιεί ότι η ομάδα του αντιπροσωπεύει, όπως είπαμε, μια μικρή μειονότητα - αλλά δεν του αρέσει να αμφισβητείται η αίσθηση που έχει ότι δικαιούται πράγματα και αν και φέρεται στους υπόλοιπους ανθρώπους σα να είναι κατώτεροι, δεν του αρέσει όταν τα πράγματα αντιστρέφονται και το λάστιχο νερού γυρνά προς την δική του μεριά (αυτό που οι Γάλλοι αποκαλούν arroseur arrosé). (Για παράδειγμα, ο Richard Thaler, εταίρος της επικίνδυνης υπέρμαχης των ΓΤΟ Übernudger Cass Sunstein, ερμήνευσε το συγκεκριμένο άρθρο ως εξής «δεν υπάρχουν πολλοί μη ηλίθιοι που δεν ονομάζονται Taleb», χωρίς να συνειδητοποιεί ότι άνθρωποι σαν κι αυτόν είναι <1 0.1="" span="">

 

Σημείωση: Το παρόν άρθρο είναι απόσπασμα από το Skin in the Game

----------------------------------------------------------------------------------------

**(Σημ.Μετ.: αυτοί δηλαδή που είναι υπέρ του συμμετοχικού μετασχηματισμού υγιεινής και υγείας στην ψυχολογία - όρος του NassimTaleb). Όταν είναι στο Ηνωμένο Βασίλειο, πηγαίνει σε λογοτεχνικά φεστιβάλ, πίνει κόκκινο κρασί με την μπριζόλα του (ποτέ λευκό).

 

***(Σημ.μετ. : Η φράση ήταν δημοφιλής στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του '40 και αναφέρονταν στον αφελή, αδαή, ηλίθιο άνθρωπο).