Προσοχή στις τράπεζες

analyst

της Σερένας Νομικού

Πολύ δύσκολα ο Άτλαντας θα σηκώσει το βάρος του τραπεζικού ουρανού της Ιταλίας που καταρρέει. Μήπως αντίστοιχοι προβληματισμοί εμποδίζουν το κλείσιμο της αξιολόγησης της Ελλάδας από την Τρόικα ή πρόκειται απλά για υποθέσεις;

Το μεγάλο πρόβλημα της Ευρώπης είναι οι τράπεζες, ενώ δεν πρόκειται να λυθεί, εάν δεν επιστρέψει η πραγματική οικονομία σε πορεία ανάπτυξης. Απλουστευμένα, η αιτία είναι το ότι, πριν από την κρίση οι τράπεζες παρήγαγαν για κάθε 1 € δικά τους χρήματα 99 € από το πουθενά (κείμενο). Επομένως, κέρδιζαν τεράστια ποσά εισπράττοντας τόκους για τα 99 € αέρα συν το 1 € δικό τους, άρα για τα 100 € (με 5% επιτόκιο 500% τόκους).

Μετά την κρίση όμως, για κάθε 100 € ζημία από τη μη είσπραξη των απαιτήσεων τους (κόκκινα δάνεια), έχουν στην κατοχή τους μόλις 1 € και τους λείπουν 99 €. Συμβαίνει δηλαδή ακριβώς το αντίθετο, οπότε αδυνατούν να ανταπεξέλθουν και κινδυνεύουν να χρεοκοπήσουν.

Θεωρήθηκε τώρα σωστό να διασώζονται, για να μην καταρρεύσει ολόκληρο το σύστημα. Άρα η κοινωνικοποίηση των ζημιών τους, όταν πάντοτε ιδιωτικοποιούσαν τα κέρδη τους. Στα πλαίσια αυτά, τα χρήματα δόθηκαν εν πρώτοις από τα κράτη, με αποτέλεσμα τα δημόσια χρέη τους να εκτοξευθούν στα ύψη, όπως στο παράδειγμα τηςΙρλανδίας όπου τετραπλασιάστηκαν, της Ισπανίας, της Γερμανίας κοκ.

Στη συνέχεια, αφού τα κράτη δεν έχουν πια τη δυνατότητα διάσωσης των τραπεζών τους, χωρίς να επαναστατήσουν οι φορολογούμενοι Πολίτες τους, υιοθετήθηκε μία καινούργια νομοθεσία (Bail in). Ειδικότερα, οι τράπεζες θα διασώζονται πρώτα από τους μετόχους τους κατά το πρόσφατο παράδειγμα της Ελλάδας (άρθρο). Θυμίζω πως πετάχτηκαν στον αέρα πάνω από 40 δις € (άρθρο) από το βασικό μέτοχο τους, το κράτος, ληστεύτηκαν όλοι οι υπόλοιποι, ενώ κανένας δεν ξέρει τι θα συμβεί τελικά με τις κρατικές εγγυήσεις άνω των 200 δις €.

Μετά τους μετόχους τώρα θα ακολουθούν οι ομολογιούχοι των τραπεζών και τελικά οι καταθέτες. Υποθέτω εδώ πως κάτι αντίστοιχο ζητάει η Τρόικα από την κυβέρνηση και δεν κλείνει η συμφωνία, αφού οι ελληνικές τράπεζες είναι αθεράπευτα χρεοκοπημένες. Φυσικά η κυβέρνηση δεν θέλει να το αποδεχτεί, αφού αμέσως μετά θα κατέρρεε. Εν τούτοις, αυτό φαίνεται πως θα είναι το τίμημα των νέων ατελείωτων διαπραγματεύσεων χωρίς σχέδιο και χωρίς στόχο, αν και πρόκειται απλά για υποθέσεις.

Περαιτέρω, η χώρα που αντιμετωπίζει τα μεγαλύτερα τραπεζικά προβλήματα, αφού τα κόκκινα δάνεια της έχουν φτάσει στα 360 δις € (ποσόν μεγαλύτερο από το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, διάγραμμα) είναι ασφαλώς η Ιταλία, από την οποία εξαρτάται επί πλέον η διάλυση ή μη της Ευρωζώνης.

Η Ιταλία έχει όμως την εξής σημαντική ιδιαιτερότητα: το 1/3 περίπου των τραπεζικών ομολόγων είναι στην κατοχή των ιταλικών νοικοκυριών που έχουν συνηθίσει να τοποθετούν σε τέτοια ομόλογα τις καταθέσεις τους (επίσης σε κρατικά, με αποτέλεσμα το 50% περίπου του δημοσίου χρέους της Ιταλίας να είναι εσωτερικό).

Ως εκ τούτου, η ιταλική κυβέρνηση, για να αποφύγει το κούρεμα των ομολόγων που θα έπληττε τα νοικοκυριά, επέλεξε την αύξηση κεφαλαίου των τραπεζών. Επειδή όμως προέβλεψε πως δύσκολα θα καλυφθούν αυτά τα χρήματα από τους επενδυτές, ίδρυσε ένα επενδυτικό κεφάλαιο με τη συμμετοχή των μεγάλων τραπεζών. Το κεφάλαιο αυτό το ονόμασε «Άτλαντα», με την έννοια πως θα σηκώσει στους ώμους του τον τραπεζικό ουρανό της χώρας, για να μην καταρρεύσει.

Στην προκειμένη περίπτωση, ο Άτλαντας έχει το ρόλο του ύστατου μετόχου, αφού υπεισέρχεται όταν δεν υπάρχει επενδυτής για να καλύψει το σύνολο της αύξησης κεφαλαίου. Κατά κάποιον τρόπο λοιπόν έχει τον ίδιο ρόλο με την κεντρική τράπεζα μίας χώρας, η οποία είναι ουσιαστικά ο ύστατος δανειστής (τελευταίος, εκτάκτου ανάγκης) των τραπεζών και του δημοσίου.

Όπως φαίνεται όμως ο Άτλαντας, ο Τιτάνας της ελληνικής μυθολογίας, κατανάλωσε ήδη ένα πολύ μεγάλο μέρος των κεφαλαίων του για τη χρηματοδότηση μίας μικρής τράπεζας (πηγή), αφού δεν βρέθηκαν πρόθυμοι επενδυτές. Ως εκ τούτου, αντί να εφησυχάσει τις αγορές προκάλεσε πολύ μεγαλύτερη αναστάτωση, η οποία φυσικά θα έχει αντίκτυπο τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρωζώνη.

Συνίσταται λοιπόν εύλογα από τους ειδικούς μεγάλη προσοχή στις ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες βρίσκονται στο χειρότερο σημείο της ιστορίας τους, ενώ δεν μπορούν πια να διασωθούν από τα κράτη. Για τις ελληνικές δεν ισχύει λογικά κάτι διαφορετικό, χωρίς όμως να έχει τη δυνατότητα κανείς να το τεκμηριώσει.