Η δύστηκτη ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Νέα Πολιτική

του Χρήστου Ζιώγα*

Πολλοί διατείνονται ότι για όλες τις δυσλειτουργίες και παθογένειες που παρουσιάζονται κατά καιρούς στην ΕΕ ευθύνεται η έλλειψη πολιτικής ολοκλήρωσης. Είναι γεγονός πως η παρούσα οικονομική κρίση, κυρίως στην περίπτωση της Ελλάδας αλλά όχι αποκλειστικά,  καταδεικνύει πως δεν έχουν επέλθει οι αναγκαίες συγκλίσεις στον κοινωνικό τομέα που να δικαιολογούν μια διαδικασία εκχώρησης ακόμη περισσοτέρων και σαφώς πιο κρίσιμων εξουσιών από τα εθνικά κέντρα προς στους υπερεθνικούς θεσμούς της Ένωσης. Τα έως τώρα πεπραγμένα  καταδεικνύουν πως τόσο οι λαοί όσο και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί πόρρω απέχουν από μια αμοιβαία αποδεκτή δρομολόγηση του ενοποιητικού εγχειρήματος στον πολιτικό τομέα.

Η ελληνική κρίση αποτυπώνει απερίφραστα πως η αναγκαία,  αλληλεγγύη μεταξύ των λαών δεν αποτελεί μία υπαρκτή πραγματικότητα αλλά μια προσμονή ορισμένων που εμφορούνται από μη εμπειρικά επαληθεύσιμες ιδεοληψίες. Οι κυβερνήσεις των χωρών που εν πολλοίς έχουν έρθει σε αντιπαράθεση με τις ελληνικές κυβερνήσεις σχετικά με τα προγράμματα χρηματοδοτικής βοήθειας κατά την τελευταία πενταετία, συντάσσονται, πλειοψηφικά με την αυστηρή τήρηση των συμφωνηθέντων και δείχνουν δυσφορία στην προοπτική να επιμερισθούν επιπρόσθετο οικονομικό κόστος. Η προφανής έλλειψη αλληλεγγύης σε ένα αμιγώς οικονομικό ζήτημα δημιουργεί βάσιμα ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της κοινοτική συνδρομής σε άλλα κρισιμότερα θέματα που άπτονται των τομέων της άμυνας και ασφάλειας. Παρατηρώντας λοιπόν τις διάφορες πολιτικές και οικονομικές κρίσεις που έχει βιώσει κατά καιρούς η ΕΕ, διαπιστώνουμε πως δεν έχουν συντελεστεί επαρκείς κοινωνικές και πολιτικές συγκλίσεις που θα οριοθετούσαν ένα κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον, ως μίας εν δυνάμει πολιτικής οντότητας.  

Οι υπερεθνικοί θεσμοί που οικοδομήθηκαν, στα πλαίσια της διαδικασίας οικονομικής και νομισματικής ενοποίησης, φαίνεται να χρησιμοποιούνται από τα ισχυρότερα οικονομικά κράτη ως εργαλεία άσκησης της πολιτικής τους. Η έως σήμερα διαχείριση της κρίσης βαθαίνει το ρήγμα που υπάρχει στα κράτη και που σχηματικά έχει ταυτιστεί ως ρήγμα Βορρά-Νότου. Συνέπεια αυτής της πραγματικότητας είναι πως η ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης έχει δεχθεί ήδη ένα πολύ σημαντικό πλήγμα. Η περαιτέρω μεταβίβαση κρατικής κυριαρχίας στους υπερεθνικούς θεσμούς των Βρυξελλών εν απουσία επαρκών συγκλίσεων σε επίπεδο ευρωπαϊκών κοινωνιών, θα διευρύνει περαιτέρω το δημοκρατικό έλλειμμα των υπερεθνικών οργάνων της κοινότητας και τη διάσταση μεταξύ των κρατών-μελών.

Η διακυβερνητική λογική που επικράτησε κατά τη δεκαετία του ΄60 συνετέλεσε αποφασιστικά στην επιτυχημένη μέχρι σήμερα πορεία της ΕΕ. Εξήντα περίπου έτη μετά τη συνθήκη της Ρώμης ο διακυβερνητισμός εξακολουθεί να αποτυπώνει την πραγματική βούληση των λαών σχετικά  με τους  τομείς και τη μορφή που η ολοκλήρωση δύναται να λάβει. Μεγαλύτερες αξιώσεις «βαθύτερης», ή και σε άλλους τομείς, ολοκλήρωσης προϋποθέτουν την επίτευξη επαρκών κοινωνικοπολιτικών νομιμοποιήσεων από τους λαούς της Ευρώπης. Για τη χώρα μας η συμμετοχή στο ευρωπαϊκό εγχείρημα συνιστά, δίχως αμφιβολία, ασφαλή προϋπόθεσηγια τη διατήρηση της θέσης της στο περιφερειακό και ευρύτερο διεθνές περιβάλλον.  Συμμετέχουμε στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι για να εξασφαλίσουμε την ιστορική μας υπόσταση και συνέχεια, συνδιαμορφώνοντάς το και όχι για να αφομοιωθούμε από αυτό.

* Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων