Για την ηλεκτρονική ψηφοφορία και το Νόμο Πλαίσιο

Νέα Κρήτη

του Γιώργου Λιοδάκη

Τις τελευταίες μέρες αναπτύχθηκε στο φόρουμ των μελών ΔΕΠ κάποια συζήτηση για την ηλεκτρονική ψηφοφορία και το Νόμο Πλαίσιο, αλλά οι συζητήσεις αυτές είναι γενικότερου ενδιαφέροντος και δεν πρέπει να γίνονται "κεκλεισμένων των θυρών".

Υποστηρίχτηκε, λοιπόν, από τους θιασώτες της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ότι είναι η καλύτερη επιλογή γιατί είναι ασφαλής (διασφάλιση μυστικότητας και αποφυγή βίαιων παρεμβάσεων «δυναμικών μειοψηφιών») και πρακτικά βολική για τους περισσότερους. Ας μου επιτρέψουν εδώ οι συνάδελφοι κάποια σύντομα σχόλια.

Η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν είναι ασφαλής, αλλά μάλλον δημιουργεί τις προϋποθέσεις μαζικής χειραγώγησης του εκλεκτορικού σώματος και αλλοίωσης του αποτελέσματος. Υπάρχουν διεθνώς επαρκείς ενδείξεις και μια εκτεταμένη σχετική αρθρογραφία. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των ΗΠΑ, σε ανώτατο επίπεδο μάλιστα. Είδαμε και τα παρατράγουδα από την εφαρμογή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στο Π.Κ. Δέστε εδώ, μεταξύ άλλων, την ακόλουθη πηγή: Cockshott, P. and K. Renaud (2013) 'Information Technology: Gateway to Direct Democracy in China and the World' International Critical Thought, 3(1): 76-97.

Η απειλή των «δυναμικών μειοψηφιών» αποτελεί πρόφαση μάλλον. Βίαιες βέβαια παρεμβάσεις σε τέτοιες διαδικασίες είχαμε ιστορικά, τόσο από τη Δεξιά όσο και από την Αριστερά (χρησιμοποιώ τους όρους σχηματικά χάριν συντομίας). Τέτοιες πάντως πρακτικές για την Αριστερά θα πρέπει να θεωρούνται απαράδεκτες. Δυσφημούν την Αριστερά, χωρίς να λύνουν πολιτικά κανένα πρόβλημα. Αλλά εκείνοι που είναι οι ίδιοι βουτηγμένοι μέσα στη βία ή στηρίζουν καθεστώτα βίας δεν μπορούν να καμώνονται τους υποστηρικτές της μη βίας. Από την άλλη μεριά, το λαϊκό κίνημα μπορεί να ασκεί μια κοινωνικά νόμιμη αντι-βία, διεκδικώντας μαζικά την προάσπιση κοινωνικών κατακτήσεων και την ικανοποίηση βασικών αναγκών της μεγάλης πλειοψηφίας, ενάντια σε δυνάμεις και μηχανισμούς βίας και καταστολής.

Τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής σε ηλεκτρονικές ψηφοφορίες στα πανεπιστήμια κατά τα τελευταία χρόνια δεν αποτελούν, σε καμιά περίπτωση, δείκτες επιτυχίας του μέτρου και ουσιαστικής συμμετοχής των εκλεκτόρων. Όταν έχεις ένα αυταρχικό θεσμικό πλαίσιο και μια απαράδεκτη πολιτική, το να έχει ο ψηφοφόρος τη δυνατότητα να ψηφίζει ανεμπόδιστα, αναθέτοντας στον Α ή στον Β να διαχειρίζεται συλλήβδην τα κοινά και την επιβαλλόμενη μιζέρια, είναι μάλλον επουσιώδες. Για ποια συμμετοχή να μιλήσουμε εδώ;

Οι υποστηρικτές βέβαια της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας δεν κόπτονται για την επέκταση της συμμετοχής στην ψηφοφορία από δημοκρατική ευαισθησία, αλλά μάλλον τους ενδιαφέρει η ψήφος των αμέτοχων και συντηρητικών συναδέλφων (των πολυάριθμων κυρ Παντελήδων). Τι προσφέρει όμως κάτι τέτοιο στους συναδέλφους αυτούς και την κοινωνία συνολικά; Ο συντηρητισμός αυτός είναι το αντίθετο απ' αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα. Κοιτάξτε γύρω σας για να αντιληφθείτε τις επιπτώσεις της υπάρχουσας κατάστασης στον άνθρωπο, την κοινωνία, και τη φύση!

Αλλά και η πλέον άψογη ηλεκτρονική ψηφοφορία, ακόμα κι αν βολεύει κάποιους που δεν είναι διατεθειμένοι να αφιερώσουν κάποιο χρόνο για τα κοινά, δεν μπορεί να είναι υποκατάστατο της άμεσης συμμετοχής και της διαβούλευσης πρόσωπο με πρόσωπο. Η ηλεκτρονική (απρόσωπη) ψηφοφορία καλλιεργεί, όχι τη συμμετοχή, αλλά την παθητικότητα, τον ατομικισμό, και την ανάθεση. Με όλα αυτά και αυτά, έχουμε οδηγηθεί εκεί που βρισκόμαστε σήμερα. Και ας όψονται όσοι (καθηγητές και φοιτητές) έχουν παντοιοτρόπως συμβάλλει στην υπονόμευση της κοινής συλλογικής δράσης, ναρκοθετώντας φορείς και διαδικασίες κοινωνικής συμμετοχής.

Η εξέλιξη της πληροφορικής θα μπορούσε βέβαια, υπό προϋποθέσεις (με βασική την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων), να συμβάλλει στη διεύρυνση και εμπέδωση της άμεσης δημοκρατίας, στο μέτρο του δυνατού, δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες ή τα μέλη κάποιας συλλογικότητας να επιλέξουν τη Γ ή τη Δ επιλογή (πολιτική, πρόγραμμα, κ.λπ.). Όταν βέβαια η επιλογή αυτή παίρνει το χαρακτήρα  δημοψηφίσματος, το κρίσιμο είναι ποιος διαμορφώνει και θέτει το επίμαχο ερώτημα και αν υπάρχει ελεύθερη και επαρκής πληροφόρηση. Στα καθ' ημάς τώρα, αναλογιστήκατε ποτέ αν μας ρώτησαν για την ένταξη μας στην ΕΕ ή τη νομισματική ενοποίηση της χώρας στο ευρώ; Ψηφίζαμε μάλλον τσουβαλιδών ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ (Καραμανλή ή Παπανδρέου, αν προτιμάτε) εκχωρώντας μια πλήρη ανάθεση και ιδού τα αποτελέσματα!

Την ηλεκτρονική ψηφοφορία, επομένως, ας την πάρει … το «ποτάμι». Αλλά ας έλθουμε στο γενικότερο ζήτημα που αφορά τον προτεινόμενο Νόμο Πλαίσιο για την παιδεία. Ο Σύλλογος μελών ΔΕΠ του Π.Κ., για να είναι ο ευτελισμός μας τέλειος, έσπευσε και αποφάνθηκε με συνέλευσή του (και ψήφους 13! έναντι 3) ότι θα πρέπει να απορριφθεί το νομοσχέδιο και να διατηρηθεί το υπάρχον νομικό πλαίσιο (νόμοι Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου). Ο Σύλλογος ΔΕΠ, αλλά και οι αντίστοιχες δυνάμεις σε επίπεδο Ομοσπονδίας επιχειρούν να μας γυρίσουν πίσω, και το ζήτημα είναι: θα τους επιτρέψουν οι δυνάμεις που μάχονται για κοινωνική απελευθέρωση;

Η γνώμη μου είναι ότι το νομοσχέδιο σωστά «ψαλιδίζει» τις αντιδραστικές ρυθμίσεις του προηγούμενου νομικού πλαισίου (Συμβούλια, ηλεκτρονική ψηφοφορία, αγοραία αξιολόγηση, κ.λπ.), και σ' αυτό πιστεύω ότι συμφωνεί η μεγάλη πλειοψηφία των συναδέλφων πανελλαδικά, αλλά και των φοιτητών. Δεν θέτει όμως τις βάσεις για μια διαφορετική πορεία στο χώρο της εκπαίδευσης και δεν τολμά να αντιμετωπίσει την υπάρχουσα κατάσταση. Όπως και σε άλλους τομείς της πολιτικής, ο πολιτικός χώρος που τώρα έχει την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας παρουσιάζεται αντιφατικός, άτολμος, και με σαφείς τάσεις κοινωνικού συμβιβασμού, με ότι αυτό μπορεί να μας φέρει… Αλλά δεν μπορείς τα πατάς για πολύ σε δύο βάρκες, ιδιαίτερα όταν αυτές οδεύουν σε αντίθετη κατεύθυνση…