Η ντροπή του πρόσφυγα και της απραξίας μας-analyst.gr

analyst

Αν δεν κατέβουμε στο επίπεδο των προσφύγων, να δούμε τι συνθήκες διαβίωσης αντιμετωπίζουν, δεν πρόκειται ποτέ να κατανοήσουμε την πραγματικότητα, τον εξανθρωπισμό και το εύρος αυτού του προβλήματος.

«Όταν ξημερώνει, αναρωτιέμαι πού ανήκω».  Η συγκλονιστική μαρτυρία μιας Αλβανίδας μετανάστριας στην Ελλάδα – η οποία «ήρθε νέα και τώρα είναι γιαγιά» – καταγράφει ουσιαστικά το δίλημμα και την πραγματικότητα της μεταναστευτικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει σήμερα η Μεσόγειος κυρίως.

Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει χαρακτηρίσει την Μεσόγειο ως την πιο θανατηφόρα μεταναστευτική διαδρομή στον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του Οργανισμού, μέχρι σήμερα το 2015, 106,705 μετανάστες προσπάθησαν να διασχίσουν την Μεσόγειο (σε σύγκριση με 219,000 ολόκληρο το 2014), με 1,868 να χάνουν τη ζωή τους στην προσπάθεια. Μόνο τον Απρίλιο φέτος χάθηκαν περίπου 1,300 άνθρωποι που προσπαθούσαν να φτάσουν σε ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον. Στην Ελλάδα φέτος αφίχθηκαν ήδη 54, 275 μετανάστες – μια αύξηση 160% από πέρυσι, με τον αριθμό αυτό όμως να είναι πολύ μικρός για να αντικατοπτρίσει την πραγματικότητα. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 60 εκατομμύρια άνθρωποι διακινούνται αυτοί την στιγμή σε όλο τον πλανήτη. Συνεπώς, 1 στους 122 ανθρώπους παγκοσμίως είναι πρόσφυγας, εκτοπισμένος ή αιτητής ασύλου.

Οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι σαν κι εμάς. Κινούνται ανάμεσα μας, ζουν μαζί μας, προσπαθούν να επιβιώσουν όπως και εμείς. Εμείς όμως τους κάναμε αριθμούς. Στατιστικές επιζώντων και νεκρών, θυμάτων βίας και εκμετάλλευσης, αιτητών ασύλων και «παράνομων» μεταναστών. Ξεχνάμε όμως το από πού πραγματικά προέρχονται. Το τι τους αναγκάζει εξαρχής να εγκαταλείψουν τα πάντα και να διασχίσουν μια ολόκληρη θάλασσα ρισκάροντας την ίδια τους τη ζωή για να αλλάξουν τη μοίρα τους. Αδιαφορούμε για τους πολέμους που μαίνονται στις χώρες τους, το πώς επισήμως καταδικάζουμε την βία, τη διαφθορά, την αδικία και την καταστροφή που εμπεριέχουν, αλλά έπειτα δεν κάνουμε τίποτα. Περιοριζόμαστε στο να αποκαλούμε «παράνομους» ανθρώπους που φτάνουν με την ψυχή στο στόμα στις ακτές μας, επειδή δεν έχουν χαρτιά. Αυτοί οι παράτυποι μετανάστες δεν έχουν τίποτα άλλο από τα ρούχα που φοράνε.  Ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Frontex, Fabrice Leggeri, δήλωσε πως το να διασχίζεις εξωτερικά σύνορα χωρίς τα κατάλληλα χαρτιά δεν συνιστά «ποινικό αδίκημα». Κανένας άνθρωπος δεν είναι παράνομος. Και όπως επισημαίνουν τόσοι οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τέτοιες προσεγγίσεις δεν βοηθάνε στην αλληλεγγύη που καλούμαστε συνεχώς να δείξουμε.

Αντιθέτως, βυθιζόμαστε στην γραφειοκρατία και στις ατέρμονες συζητήσεις, στα συμβούλια και στις διαπραγματεύσεις, χάνοντας πολύτιμο χρόνο ο οποίος εν τω μεταξύ διαβρώνει κι άλλες ζωές, ώστε να φτάσουμε τελικά σε μια κατάσταση η οποία θα είναι μη διαχειρίσιμη.

Η Ευρωπαϊκή Ατζέντα για την Μετανάστευση την οποία παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάιο, σκοπεύει να αντιμετωπίσει τη μεγάλη αυτή πρόκληση, στοχεύοντας κυρίως στο να ανακόψει τους διακινητές, στην ασφαλή μετεγκατάσταση  των προσφύγων, και στην ποσοστιαία ανακατανομή τους στα κράτη μέλη. Μέτρα σημαντικά που όμως προσκρούουν στην εφαρμογή, αφού ήδη χώρες όπως η Γερμανία, η Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία η Ισπανία, η Δανία και η Πορτογαλία, αντιστέκονται σθεναρά στην εφαρμογή της νέας πολιτικής ανακατανομής.  Διακηρύσσοντας πως αυτή η ατζέντα συντάχθηκε μόλις σε έξι μήνες από την ανάληψη καθηκόντων της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ίδια η ΕΕ διαμηνύει πως χρειάζονται τολμηρές αποφάσεις, αλλά αρνείται πεισματικά να δώσει άμεση βοήθεια στις χώρες του νότου που τόσο καιρό βουλιάζουν υπό την πίεση των μη διαχειρίσιμων αυξημένων μεταναστευτικών ροών. Τα υπόλοιπα κράτη μέλη κοιτούν αλλού και συνεχίζουν την καθημερινότητα εφόσον το πρόβλημα παραμένει κάποιου άλλου. Και ενώ διαλαλούμε πως δε θέλουμε μια Ευρώπη Φρούριο, συνάμα ενισχύουμε την επιτήρηση των εξωτερικών μας συνόρων και επαναφέρουμε στην επιφάνεια το θέμα ενίσχυσης των εσωτερικών.

«Δεν είμαστε ρατσιστές, αλλά…» λέμε, καθώς οι κοινωνικές συνειδήσεις αμφιταλαντεύονται μεταξύ της επίδειξης αλληλεγγύης και του φόβου που εμφωλεύει τον ίδιο τον ρατσισμό. Όπως είπε πρόσφατα ο Ευρωβουλευτής Τάκης Χατζηγεωργίου «Ζούμε εποχές ντροπής», σε σημείο όμως που παύουμε να το εκλαμβάνουμε ως ντροπή. Αν δεν κατέβουμε στο επίπεδο των προσφύγων, να δούμε τι συνθήκες διαβίωσης αντιμετωπίζουν, δεν πρόκειται ποτέ να κατανοήσουμε την πραγματικότητα, τον εξανθρωπισμό και το εύρος αυτού του προβλήματος. Σε τόσες άλλες τρίτες χώρες επεμβαίνουμε, ως ΕΕ, απαιτώντας σεβασμό σε ανθρώπινα δικαιώματα και συμβάλλουμε με ανθρωπιστική βοήθεια. Γιατί δεν τολμάμε να αντιμετωπίσουμε τώρα τη μεγαλύτερη πρόκληση του 21ου αιώνα στη ρίζα της; Στις χώρες από όπου ξεκινάει η θανατηφόρα πορεία διαφυγής; Και για αυτό ένα πλαίσιο στρατηγικής απαιτείται. Φτάνει κάποτε να υλοποιηθεί. Γιατί όπως σωστά έθεσε η Ευρωβουλευτής Ελίζα Βόζεμπεργκ, «αν δεν υπάρξει αποτελεσματική ευρωπαϊκή στρατηγική, τότε μόνοι μας θα έχουμε συνδράμει στην εξέλιξη του κακού αντί στην αντιμετώπισή του».

 Μαρίας-Χριστίνας Δουλάμη, Δημοσιογράφος, Σύμβουλος Επικοινωνίας