Τσίπρας – Μέρκελ… συμμαχία

ardin-rixi

Όλοι πλέον ξέρουμε –άσχετο πόσοι το ομολογούν– ότι η συμφωνία Τσίπρα – Μέρκελ είναι δεδομένη

Του Σταύρου Χριστακόπουλου από τη Ρήξη φ. 113

Το τέλος της διαπραγμάτευσης για το κλείσιμο του προηγούμενου μνημονίου και τη σύνταξη του επόμενου προγράμματος, παρά τις αρρυθμίες και τα σκαμπανεβάσματα, δεν είναι μακριά.

Όλοι πλέον ξέρουμε –άσχετο πόσοι το ομολογούν– ότι η συμφωνία Τσίπρα – Μέρκελ είναι δεδομένη. Τι φαίνεται ότι περιλαμβάνει, ανεξάρτητα από τις όποιες διαπραγματευτικές εμπλοκές:

1. Ευέλικτο πρόγραμμα «μεταρρυθμίσεων», ακόμη και αν αυτό, λόγω έλλειψης προετοιμασίας της κυβέρνησης, συνταχθεί με μεγάλη «βοήθεια» από τους κοινοτικούς.

2. Ευέλικτο στόχο απαιτούμενου πρωτογενούς πλεονάσματος, ο οποίος πιθανότατα θα κινηθεί ακόμη και (πολύ;) κάτω από το 1,5%.

3. Ευέλικτη συμφωνία στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων, αφού η Γερμανία –με τον όρο της διασφάλισης των δικών της επενδυτικών συμφερόντων– δείχνει διατεθειμένη να επιτρέψει συμμετοχές του ελληνικού κράτους σε κοινοπρακτικά σχήματα τα οποία θα αποσκοπούν όχι κυρίως στην εξασφάλιση επενδυτικών κερδών, αλλά στην κατοχύρωση περιουσιακών δικαιωμάτων για λόγους κοινής ωφέλειας και εθνικής ασφάλειας.

4. Επαναφορά των γερμανικών συμφερόντων σε τομείς τους οποίους διαχειριζόταν ο περιώνυμος Φούχτελ, αλλά χωρίς τον ίδιο, ο οποίος έχει ήδη καταστεί κακόφημος όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο Βερολίνο. Ήδη ο υφυπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Μάικλ Ροτ μεσολαβεί εκ μέρους της Μέρκελ στην ελληνική κυβέρνηση ώστε να επανεξεταστούν ή να επαναδρομολογηθούν μια σειρά μπίζνες γερμανικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα.

5. Συνεισφορά – άγνωστο πόσο… άδολη – Γερμανών ειδικών σε θέματα που άπτονται της οργάνωσης του ελληνικού κρατικού μηχανισμού.

6. Χτύπημα και σπάσιμο του αμαρτωλού τριγώνου «κόμματα – τράπεζες – ΜΜΕ», το οποίο όχι μόνο στο εσωτερικό, αλλά και στο επίπεδο των διεθνών δανειστών, συμπεριλαμβανομένου του ΔΝΤ, θεωρείται ήδη από το 2011 ως το κατ’ εξοχήν βαρίδι σε οποιαδήποτε ανασυγκρότηση της οικονομίας.

7. Νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης, με ένα νέο μνημόνιο, το οποίο θα έχει –λίγο ή περισσότερο– διαφορετικό χαρακτήρα από τα δύο προηγούμενα.

Αυτά επί της αρχής, διότι το τι απ’ όλα αυτά θα γίνει και, κυρίως, πώς θα γίνει, παραμένει στη σφαίρα των υποθέσεων και της… «δημιουργικής ασάφειας».

Το κρίσιμο στοιχείο πάντως είναι ότι η τρέχουσα διαπραγμάτευση αποκάλυψε σε όλο της το μεγαλείο την αδράνεια και τη δουλοπρέπεια με την οποία οι κυβερνήσεις της τελευταίας πενταετίας αντιμετώπισαν τις σχέσεις της Ελλάδας με τους δανειστές της, αλλά και το μέγεθος των παρεμβάσεων ιδιωτικών συμφερόντων στη διαμόρφωση των προηγούμενων προγραμμάτων.

Ήδη αφήνει τρομακτικά εκτεθειμένα και σε κατάσταση απαξίας και διάλυσης τα δύο βασικά κόμματα της μεταπολίτευσης, ένα –καθ’ ομολογία του ίδιου του… Βαρουφάκη– «αριστερό ασκέρι», χωρίς οποιαδήποτε προηγούμενη πείρα διακυβέρνησης, χωρίς επαρκή προγραμματική προπαρασκευή, με υπουργούς που βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση παράγοντας επικοινωνιακό και πολιτικό χάος, με μεγάλα προβλήματα στον πολιτικό συγκερασμό των πολλαπλών ιδεολογικών ταυτοτήτων που ενυπάρχουν ταυτοχρόνως υπό την ίδια πολιτική σκέπη.

Αυτή η συμφωνία, της οποίας την επικύρωση θα δούμε σύντομα, όσο και αν τελικά αποκλίνει από τα χαρακτηριστικά που προηγουμένως περιγράψαμε, θα επιφέρει πολύ συγκεκριμένα πολιτικά αποτελέσματα, μεγάλου πολιτικού βάθους, τα οποία εδώ θα περιγράψουμε σχεδόν επιγραμματικά.

Η γερμανική επικυριαρχία

Η επικυριαρχία της Γερμανίας στην Ελλάδα θα συνεχιστεί και στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας. Αυτό είναι αναπόφευκτο για τους εξής λόγους, σχεδόν ανεξάρτητους από τη διάθεση της όποιας ελληνικής κυβέρνησης:

• Αν η Ελλάδα δεν βρίσκεται σε κάποιο είδος μνημονίου, θα είναι υποχρεωμένη να λειτουργήσει τα επόμενα χρόνια υπό τους κανόνες του πολύ βαρύτερου για την ίδια Δημοσιονομικού Συμφώνου και της ελεύθερης αγοράς δανεισμού, στους οποίους δεν έχει καμιά δυνατότητα να ανταποκριθεί εξ αιτίας της διαλυμένης παραγωγικής βάσης, της θεσμικής αδυναμίας και του μη διαχειρίσιμου χρέους. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, προεξοφλούσαμε την αναγκαστική υπογραφή νέου μνημονίου από την κυβέρνηση Σαμαρά, αν βεβαίως είχε τελειώσει την αξιολόγηση του λήγοντος.

• Το ελληνικό σύστημα εξουσίας –σε καμιά εκδοχή του, ούτε τη νυν κυβερνώσα– δεν έχει δομήσει ένα βαθύ και αξιόπιστο πρόγραμμα παραγωγικής και οικονομικής ανασυγκρότησης. Ακόμη όμως και αν το είχε εκπονήσει, θα χρειαζόταν κάποια χρόνια προσαρμογής και ένα τεράστιο κούρεμα χρέους για να καταφέρει να το βάλει σε εφαρμογή. Όμως τέτοια διάθεση δεν υπάρχει προσώρας από την πλευρά των δανειστών.

• Δεδομένης της χρηματοοικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας της Γερμανίας στην ευρωζώνη και την ενίσχυσή της τα τελευταία χρόνια μέσω του Δημοσιονομικού Συμφώνου, της Τραπεζικής Ένωσης κ.λπ., η μόνη άμεση δυνατότητα απαγκίστρωσης από αυτήν θα ήταν η έξοδος από το ευρώ, η οποία όμως δεν αποτελεί επιλογή κανενός σοβαρού πόλου του πολιτικού συστήματος.

Το Βερολίνο στηρίζει Τσίπρα

Παρά τους αρχικούς πολεμικούς τόνους μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας και Γερμανίας, η συνεργασία τους το επόμενο διάστημα –ετεροβαρής, προφανώς, για λόγους πολιτικής και οικονομικής ισχύος– θα είναι πολύ στενότερη απ’ όσο προχείρως υπολογίζεται τώρα.

Ο κυριότερος λόγος είναι η «προγραμματική» σύμπτωση προθέσεων σε θεμελιώδη ζητήματα όπως η καταπολέμηση της διαφθοράς, η ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα, το σπάσιμο του αμαρτωλού τριγώνου που προαναφέραμε και μια σειρά άλλες μεταρρυθμίσεις τις οποίες η Γερμανία καταλογίζει στην κυβέρνηση Σαμαρά ότι δεν υλοποίησε. Είναι χαρακτηριστική – δεδομένης και της εν πολλοίς άγνωστης προεκλογικής προεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών – η αντίδραση δύο στενά συνδεδεμένων με την καγκελαρία ΜΜΕ την επομένη της εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ενός αγγλοσαξονικού μέσου, που φιλοξενεί γερμανικές θέσεις:

1. Spiegel Online, υπό τον τίτλο «Ο Αλέξης Τσίπρας αξίζει μια ευκαιρία»: «Ίσως οι χθεσινές εκλογές περάσουν στην ιστορία ως η αρχή της απαραίτητης πολιτικής ανανέωσης στην Ελλάδα. Ίσως ο Αλέξης Τσίπρας να έχει το θάρρος να συγκρουστεί με τους Έλληνες εφοπλιστές και τους μεγιστάνες των μέσων ενημέρωσης και να μαζέψει από εκείνους τους φόρους που χρειάζεται για τα κοινωνικά του προγράμματα. Η περικοπή προνομίων αυτής της αντιπαραγωγικής ελίτ θα ήταν ένα αναγκαίο βήμα, το οποίο δεν έκαναν τα δύο μεγάλα κόμματα».

2. Die Welt, υπό τον τίτλο «Κανένας φόβος μπροστά στον ΣΥΡΙΖΑ»: «Η ανάγκη ενδέχεται να κάνει τον Αλέξη Τσίπρα απρόσμενα μεταρρυθμιστή. Ο χαρισματικός λαϊκιστής θα πρέπει να φέρει τους Έλληνες –πολλοί από τους οποίους αρνούνται την πραγματικότητα– αντιμέτωπους με άβολες αλήθειες. Η σημαντικότερη: Η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει και, αν δεν βρεθεί εναλλακτική χρηματοδότηση, ο Τσίπρας θα πρέπει να υποχωρήσει και να προσεγγίσει την τρόικα».

3. Financial Times (απόσπασμα από άρθρο του Marcel Fratzscher, προέδρου του γερμανικού think tank DIW με τίτλο «Γιατί το Βερολίνο πρέπει να στηρίξει τον Τσίπρα!»): «Τα δύο πρώτα προγράμματα στήριξης από το 2010 απέτυχαν κυρίως επειδή οι προηγούμενες κυβερνήσεις της Αθήνας και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν ενστερνίστηκαν τις μεταρρυθμίσεις. (…) Η μόνη πιθανότητα της Ελλάδας να βγει από την κρίση είναι να αναλάβει την ευθύνη των μεταρρυθμίσεων. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ισχυρή κυβέρνηση.

Οι διαπραγματεύσεις μπορούν να πετύχουν μόνο εάν και οι δύο πλευρές είναι σε θέση να υποστηρίξουν ότι νίκησαν. Η Γερμανία το γνωρίζει αυτό πολύ καλά. Ο Αλέξης Τσίπρας και το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ έχουν τρομερή λαϊκή στήριξη. Η ευρωζώνη θα πρέπει να αδράξει αυτή την ευκαιρία και να στηρίξει την κυβέρνηση, ώστε να μεταμορφώσει τη δημοτικότητά της σε ένα εποικοδομητικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, το οποίο προϋποθέτει ότι οι Έλληνες θα μπορούν να ικανοποιήσουν τουλάχιστον κάποιες από τις προεκλογικές τους υποσχέσεις».

Το περίγραμμα του «κοινού τόπου» μεταξύ Μέρκελ και Τσίπρα δεν απέχει δραματικά από το πλαίσιο αυτών – και πολλών άλλων – δημοσιευμάτων «υποδοχής» του Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ από τη Γερμανία.

Νέο πολιτικό τοπίο

Το πολιτικό σύστημα –και κυρίως το σύστημα εξουσίας– θα υποστεί βαθιά μεταλλαγή, με έναρξη της «κούρσας» την ημέρα υπογραφής της συμφωνίας. Στο πολιτικό, επιχειρηματικό και μιντιακό τοπίο θα αλλάξουν πολλοί από τους σημερινούς συσχετισμούς ισχύος, αλλά για το εύρος και την ποιότητα των αλλαγών θα πρέπει, πρώτον, να περιμένουμε αρκετά και, δεύτερον, να διατηρήσουμε όλες τις λογικές επιφυλάξεις για τις εξελίξεις στα υπάρχοντα κόμματα και τις συμμαχίες που θα αναπτυχθούν στον κάθε χώρο.
Εκκρεμούν επίσης τα «τεχνικά» μέσα που θα χρησιμοποιηθούν από το «σύστημα Τσίπρα» για να επιτευχθούν αυτές οι αλλαγές, καθώς, επί παραδείγματι, δεν είναι βέβαιο αν σε αυτά συμπεριλαμβάνονται εκλογές το επόμενο διάστημα. Αν πάντως γίνουν, ελάχιστα θα αφορούν το εσωκομματικό μέτωπο του ΣΥΡΙΖΑ (όπως διάφοροι βιάζονται να προδικάσουν). Κατά μείζονα λόγο θα αφορούν την καταγραφή και επικύρωση των νέων συσχετισμών δύναμης και την αναδιάταξη του ευρύτερου πολιτικού συστήματος.
Γι’ αυτά όμως θα τα πούμε εν καιρώ…