Πώς ο Ανδρέας Παπανδρέου απέλυσε τον Ασημάκη Φωτήλα

Νέα Πολιτική

του Μελέτη Μελετόπουλου*

Ο Ασημάκης Φωτήλας (1932-1997), γόνος ιστορικής πολιτικής οικογένειας της Αχαΐας, νομικός και οικονομολόγος με σπουδές στην Βοστόνη, ευπατρίδης και σημαντικός άνθρωπος, συνέδεσε από νωρίς την πολιτική του πορεία με το άστρο του Ανδρέα Παπανδρέου.

Μάλιστα, εδιηγείτο ότι, στις εκλογές του 1964, στις οποίες θριάμβευσε η Ένωση Κέντρου, ο ίδιος δεν έθεσε υποψηφιότητα, γιατί παραχώρησε την θέση του στον Αντρέα, που εμφανιζόταν τότε πρώτη φορά στην πολιτική, στην λίστα του νομού Αχαΐας.

Ο Φωτήλας υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ και εξελέγη βουλευτής Αχαΐας το 1977. Το 1981 έγινε ευρωβουλευτής. Όταν ο Παπανδρέου σχημάτισε την πρώτη του κυβέρνηση τον Οκτώβριο του 1981, ο Φωτήλας διορίστηκε υφυπουργός Εξωτερικών. 

Αλλά λίγους μήνες αργότερα, ο Φωτήλας βρισκόταν στο εξωτερικό και πήρε μία διπλωματική πρωτοβουλία χωρίς να ενημερώσει τον Παπανδρέου. Με αποτέλεσμα να απολυθεί εν πτήσει, καθώς επέστρεφε στην Αθήνα. Εδιηγείτο, μάλιστα, ο ίδιος, ότι στο αεροδρόμιο δεν βρήκε να τον περιμένει το υπουργικό του αυτοκίνητο, και τότε μόνον πληροφορήθηκε ότι είχε απολυθεί από υφυπουργός!

Ο Παπανδρέου, θυσιάζοντας (ασφαλώς άδικα) τον Φωτήλα, έστειλε ένα μήνυμα στην κυβέρνηση και στο κόμμα του: καμμία διαφοροποίηση δεν γίνεται ανεκτή, καμμία πρωτοβουλία χωρίς προσυνεννόηση και καμμία κίνηση χωρίς την άδεια του πρωθυπουργού δεν είναι νοητή.  

Σε πολλά είχε άδικο ο μακαρίτης Παπανδρέου, αλλά σε αυτό είχε δίκιο. Για αυτονόητους λόγους συνοχής, ορθολογισμού και τάξης, μία κυβέρνηση πρέπει να λειτουργεί συντεταγμένα, με μόνο συντονιστή τον πρωθυπουργό. Η κυβέρνηση δεν είναι μία χαλαρή συνομοσπονδία βαρώνων, ομαδαρχών ή αυτόνομων προσωπικοτήτων. Δεν είναι οριζόντιο σώμα, αλλά κάθετο. Διέπεται από ιεραρχία και πειθαρχία, που δεν είναι φασιστικό, αντιδημοκρατικό κλπ. χαρακτηριστικό, αλλά στοιχειώδης κανόνας πρακτικής λειτουργίας. 

Όσα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ανάγουν την πολιτική τους σκέψη στο ΕΑΜ, ας σκεφτούν πόσο πειθαρχημένα, πόσο στρατιωτκά δομημένα λειτουργούσε το ΕΑΜ. Και πόσο αυστηρές ήταν οι συνέπειες όσων παραβίαζαν την κομματική ιεραρχία.

Κανονικά, σε μία συγκροτημένη κυβέρνηση, οι υπουργοί οφείλουν να λαμβάνουν άδεια για οποιαδήποτε πρωτοβουλία, όχι μόνον νομοθετική, διοικητική κλπ., αλλά και για συνεντεύξεις, αρθρογραφία και γενικά κάθε δημόσια τοποθέτηση. Κάθε κυβέρνηση πρέπει να έχει μία άποψη, και αυτή είναι η άποψη του πρωθυπουργού. Οι υπουργοί είναι εντολοδόχοι της ενιαίας πολιτικής της κυβέρνησης και όχι αυτοδύναμοι και αυτόνομοι αξιωματούχοι.
Αν ένας υπουργός διαφωνεί, εκθέτει την διαφωνία του στο υπουργικό συμβούλιο, και εάν η άποψή του δεν γίνει αποδεκτή παραιτείται και πηγαίνει σπίτι του.

Ο εκάστοτε πρωθυπουργός εξασφαλίζει την συνοχή της κυβέρνησης, εν ανάγκη απολύοντας τους υπουργούς που διαφοροποιούνται από την γραμμή που ο ίδιος θεσπίζει.

Απλοί κανόνες που ισχύουν στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες.

*Διευθυντής της Νέας Πολιτικής (Δημοσιεύθηκε στο Kontra News)