Νίκος Καζαντζάκης: Το μάθημα της πεταλούδας

Νέα Κρήτη

Θυμήθηκα κάποιο πρωί, που είχα πετύχει σ' ένα πεύκο ένα κουκούλι πεταλούδας, τη στιγμή που έσκαζε το τσόφλι κι ετοιμάζουνταν η μέσα ψυχή να προβάλει.

Περίμενα, αργούσε κι εγώ βιαζόμουν. Έσκυψα τότε απάνω της κι άρχισα να τη ζεσταίνω με την ανάσα μου. Τη ζέσταινα ανυπόμονα, και το θάμα άρχισε να ξετυλίγεται μπροστά μου, με γοργό ρυθμό. Το τσόφλι άνοιξε όλο, η πεταλούδα πρόβαλε. Μα ποτέ δε θα ξεχάσω τη φρίκη μου, τα φτερά της έμεναν σγουρά, αξεδίπλωτα όλο-όλο της το κορμάκι έτρεμε και μάχουνταν να τα ξετυλίξει.

Μα δεν μπορούσε, μαχόμουν κι εγώ με την ανάσα μου να τη βοηθήσω. Του κάκου, είχε ανάγκη από υπομονετικό ωρίμασμα και ξετύλιγμα μέσα στον ήλιο και τώρα πια ήταν αργά. Η πνοή μου είχε ζορίσει την πεταλούδα να ξεπροβάλει πριν της ώρας, ζαρωμένη κι εφταμηνίτικη. Βγήκε αμέστωτη, κουνήθηκε απελπισμένη και σε λίγο πέθανε στην παλάμη μου.

Το πουπουλένιο κουφάρι αυτό της πεταλούδας θαρρώ πως είναι το μεγαλύτερο βάρος που έχω στη συνείδησή μου. Και να, σήμερα κατάλαβα βαθιά.

Είναι θανάσιμο αμάρτημα να βιάζεις τους αιώνιους νόμους, έχεις χρέος ν' ακολουθείς τον αθάνατο ρυθμό μ' εμπιστοσύνη.

Η μικρή ετούτη πεταλούδα, που σκότωσα γιατί παραβιάστηκα να την αναστήσω, ας ήταν να πετούσε πάντα μπροστά μου και να μου δείχνει το δρόμο. Κι έτσι μια πεταλούδα που πρόωρα πέθανε να βοηθήσει μιαν αδερφή της, μιαν ανθρώπινη ψυχή, να μη βιάζεται και να προφτάσει να ξετυλίξει με αργό ρυθμό τις φτερούγες!

———————————————————————————————————-

Ανάλυση

Έτσι λοιπόν: Δεν είμαστε εδώ για να αλλάξουμε τον (απατηλό) κόσμο τούτο.  

Όλα στην ώρα τους γίνονται όπως γίνονται. Στα καθαρά μάτια, όλα είναι μυστήρια και παράδοξα. Αλλά και συμβολικά. Καλύτερα να είμαστε θεατές παρά να επεμβαίνουμε… Όμως, ότι γίνεται φαίνεται να περιέχει κάποιο μήνυμα για μας, έστω και συμβολικό (Και ευτυχώς που οι ποιητές τα συνειδητοποιούν). Το κύριο μήνυμα με την πεταλούδα είναι ότι συνήθως η επέμβαση του "Εγώ" δεν μπορεί να είναι ευεργετική για ότι γίνεται.

Ας παρακάμψουμε λοιπόν το "Εγώ" και να εστιάσουμε την προσοχή μας προς τα μέσα (μήπως δεν υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος μέσα μας; Μήπως κάποια άλλη πεταλούδα ζητά απελευθέρωση;)

Ίσως η πιο σημαντική πράξη για μας να είναι μια καίρια απόφαση: Μια ιδιαίτερη στάση, μια καθαρή και επίμονη διάθεση "Ταπεινότητας" (Μια αποφυγή. Η αποδέσμευση από το "Εγώ". Δηλαδή μια αφαίρεση ενός εμποδίου). Που είναι και το ανώτερο βασικό μήνυμα τόσων πνευματικών διδασκάλων ανά τους αιώνες! 

Η εκπλήρωση αυτής της παράδοξης κατάστασης που λέγεται Ταπεινότητα φαίνεται να είναι ο μόνος αποδοτικός τρόπος για να καθαρίσει ο δρόμος προς τη εμπειρία της θαυματουργικής "Αλήθειας" ("Φωτός", "Αγάπης"). Οτιδήποτε άλλο, στην εμπειρία της Ζωής, φαίνεται να οδηγεί σε εμπειρικά αδιέξοδα και ματαιότητες.

Αυτή την Αλήθεια φαίνεται να συμβολίζει η επίτευξη της μεταμόρφωσης του σκώληκα και του τελικού πετάγματος της πεταλούδας.  Μόνο η επέμβαση της "Υπεροψίας του Εγώ" (η ψηλή σπουδαιότητα της "ξέχωρης" ύπαρξης) μπορεί να διακόψει και τελικά να θανατώσει τη διεργασία της επίτευξης του ανώτερου σκοπού της Ζωής (που εδώ συμβολίζεται με το απελευθερωτικό πέταγμα της πεταλούδας).

Στην παράδοξη αυτή εμπειρία που λέμε Ζωή, φαίνεται ότι το μόνο σημαντικό στοιχείο είναι η τελική εμπειρική εμφάνιση της συνείδησης της πνευματικής Αλήθειας. Αυτό δεν είναι απλά μια φιλοσοφική θέση αλλά έτσι είναι, γιατί είναι έτσι… 

Δηλαδή, η "Αγάπη" σαν μια απέραντη Πνευματική Θάλασσα Ενέργειας είναι αυτή που Είναι. Το ανθρώπινο μυαλό δε διαθέτει την ικανότητα περαιτέρω ανάλυσης όταν κάτι Ανώτερο (και από φύση του παράδοξο) "Είναι αυτό που Είναι"!

Αν αυτό το Ανώτερο μιλούσε, θα έλεγε: "Είμαι αυτό που Είμαι".  Στην ερώτηση: "Τι είσαι;" Θα έλεγε: "ΕΙΜΑΙ". Και αυτό συνειδητοποιείται και απολαμβάνεται από τον άνθρωπο μόνο με τη διάθεση της Ταπεινότητας. Και το μόνο εμπόδιο για το μεγάλο θαύμα είναι μια αυταπάτη: Το "Εγώ"! Αστείο και Κρίμα δεν είναι; 

Παράδειγμα:

Η θάλασσα αλήθεια κυματίζει και κάνει μπουρμπουλήθρες. Μια πολύχρωμη και γεμάτη με πολύ αέρα μπουρμπουλήθρα λέει "Εγώ… η ξέχωρη ύπαρξη" λες και η θάλασσα δεν έχει τόση σημασία!  Όταν όμως η μπουρμπουλήθρα σκάσει, ο αέρας (το Εγώ) δεν ήταν κάτι σαν μια αυταπάτη; Βεβαία, η σταγονίτσα που περιέβαλλε τον αέρα της μπουρμπουλήθρας ενώνεται τελικά με την Ολότητα, που πάντα ήταν μια ολότητα.

Διάλεξε: Είσαι η μπουρμπουλήθρα ή η Θάλασσα; Είσαι το "Εγώ" ή η Ολότητα;

Καλήν απελευθέρωση της πεταλούδας μέσα σου λοιπόν!

Λευτέρης

Υ.Γ.  Ευχαριστίες στον μεγάλο Ν. Κ.