Επικίνδυνες, σχεδόν απαγορευμένες λέξεις

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Επικίνδυνες, σχεδόν απαγορευμένες λέξεις ακούστηκαν – αν και σε ένα νηφάλιο, αναστοχαστικό πλαίσιο στην φιλόξενη αίθουσα του Μουσείου Μπενάκη της Οδού Πειραιώς – στα πλαίσια της παρουσίασης ενός βιβλίου αφιερωμένου στο πέρασμα από την δημόσια ζωή ενός ανθρώπου που διέφερε (απολογιστικά και με την απόσταση του χρόνου το βλέπει κανείς ακόμη περισσότερο…) από τα παραδεδεγμένα: του Τζαννή Τζαννετάκη.

Λέξεις που στον θορυβώδη δημόσιο διάλογο – ή σε εκείνο που έχει επικρατήσει να θεωρείται διάλογος – κι ακόμη περισσότερο στο αγριεμένο θηριοτροφείο της πολιτικής αντιμετωπίζονται συνήθως με υποτιμητικό μειδίαμα. Αν όχι με ένα αντανακλαστικό καχυποψίας. Λέξη πρώτη:  συναίνεση. Δεύτερη λέξη: αποτελεσματικότητα/συγκεκριμένο και μετρήσιμο αποτέλεσμα. Τρίτη λέξη, αυτή κι αν είναι ζόρικη: πρότυπο, πολιτικά πρότυπα.

Λένε καμιά φορά ότι σε πολιτικού/δημόσιου ενδιαφέροντος συγκεντρώσεις μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρατήρησης έχουν οι απουσίες παρά οι παρουσίες. Στην συζήτηση για το  τι σήμανε, τι εξέφρασε, τι άφησε πίσω το πέρασμα Τζαννετάκη από την σημερινή κυβερνητική παράταξη μοναχικό «παρών» έδωσε ο Στέργιος Πιτσιόρλας – όχι παράδοξο άμα αναχθεί κανείς στις παραπάνω λέξεις-ταμπού, αλλά και άμα θυμηθεί με ποιες φιγούρες υποστήριξης είχε προσέλθει ο τότε Συνασπισμός στην Κυβέρνηση Τζαννετάκη κι ύστερα στην κακότυχη Οικουμενική/Ζολώτας. Αρκετά πιο παράξενη η «αντιπροσώπευση» της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης – της Ν.Δ. που, αν εξαιρούσε κανείς την παρουσία Κωστή Χατζηδάκη στο πάνελ (ο οποίος όμως κατέθεσε και προσωπικές εμπειρίες από την γνωριμία του με τον Τζαννή) και της ημι-εξόριστης Ντόρας Μπακογιάννη στο ακροατήριο, θαλεγε ότι δεν θυμόταν με ενεργά στελέχη της ότι ο Τζαννετάκης πέρασε από τον χώρο αυτό μέχρι και….φτιάχνοντας ψηφοδέλτια. Παλαίμαχοι αρκετοί, δυο Προέδροι Βουλής και μια φούχτα υπουργών, όμως ενεργοί πολιτικοί όχι. Κορυφαίοι ακόμη λιγότερο, δηλαδή κανείς από τους τρεις πάντως (καλά νάναι) Πρωθυπουργούς και επίδοξους Πρωθυπουργούς.

Να ομολογήσουμε όμως ότι το περιεχόμενο των καταθέσεων που αφορούσε την «περίπτωση Τζαννετάκη» έδινε επαρκή στοιχεία επεξήγησης/απολογίας για τις λέξεις-ταμπού που μόλις αναφέραμε. Ο Νίκος Κωνσταντόπουλος εξήγησε – πέρα από την εμπειρία γνωριμίας με τον (δεξιό, κατά τα στερεότυπα) Τζαννετάκη τα χρόνια της παρανομίας και εξοριών επί Χούντας –τι ήταν η άρνηση Τζαννή να μείνει στην στάση του θεατή, στην λογική της διεκπεραίωσης, αλλά και στην πρακτική της «αρπακτικότητας ρόλων». Ενώ οι διακριτικές του αναφορές/συγκρίσεις σε ένα επίπεδο καλλιέργειας και ενσυναίσθησης του πολιτιστικού έδωσαν, ίσως, μιαν άλλη ερμηνεία στην σύνθεση του ακροατηρίου – και στην διαπίστωση ότι παράταξη του Τζαννή «ουδέποτε μυθολόγησε την παρουσία του». Στην σημασία της κοινής εμπειρίας της Χούντας – και της αναζήτησης του «πώς φτάσαμε έως εδώ» - στάθηκε με δωρική λιτότητα ο λόγος του Τάσου Σακκελλαρόπουλου, για να ανασύρει το τι είδους πολιτικός πολιτισμός μπόρεσε να προκύψει από την εμπειρία των φυλακών και της εξορίας.

Από την τοποθέτηση του Κωστή Χατζηδάκη, που ξεκίνησε με την ενδιαφέρουσα διάκριση πολιτικών-πολιτικάντηδων, προέκυψε (και ενισχύθηκε στην συνέχεια από την συζήτηση) το στοιχείο της αποτελεσματικότητας που πάντα «κυνηγούσε» τον Τζαννετάκη: το να πείθεις, να περνάς απόψεις, να συνοδεύεις όμως και με δράση – μέχρι το «συγκεκριμένο, μετρήσιμο αποτέλεσμα». Αυτά, μαζί και με ένα στοιχείο «πολιτικής αισθητικής» έκαναν τον διαφορετικό, ασυνήθιστο πολιτικό. Η ίδια η παρουσία του Νίκου Παπανδρέου στο πάνελ – του γιου του Ανδρέα Παπανδρέου ο οποίος τότε παραπεμπόταν στο Ειδικό Δικαστήριο – και η κατάθεσή του (πέντε θέσεις πέρα από τον Νίκο Κωνσταντόπουλο), κατέδειξε ένα άλλο στοιχείο από το πέρασμα του Τζαννετάκη: ότι με το ύφος του κιόλας, εκείνες τις βαριές ημέρες, βοήθησε να πέσουν οι τόνοι, να συγκρατηθούν τα πνεύματα, να περάσουμε στο αύριο.

Ισως όμως την συνοψη όλων των παραπάνω να έδωσε καλύτερα απ’ όλους/απ’ όλα ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Που, μέσα από όλη αυτήν την αναζήτηση, ζήτησε να ιδωθεί η πολυπρισματική περίπτωση Τζαννετάκη σαν ένα πρότυπο.

Δύσκολα πράγματα, στην αγριωπή πραγματικότητα της εξουσίας.

kontranews