Άρθρο της Βίκυς Μανιάτη
Για πολλές δεκαετίες, η ενεργειακή αυτονομία των ΗΠΑ ήταν κορυφαία προτεραιότητα στην ατζέντα των Πρόεδρων των ΗΠΑ. Οι εικόνες των Αμερικανών τη δεκαετία του ‘70 να περιμένουν σε μεγάλες ουρές σε βενζινάδικα αποτελούσαν απτή απόδειξη της ενεργειακής εξάρτησης των ΗΠΑ,1 ως αποτέλεσμα του εμπάργκο που είχε επιβληθεί στις ΗΠΑ από τα κράτη μέλη του ΟΠΕΚ την 16η Οκτωβρίου 1973.2 Εκ τότε οι πολιτικές των Αμερικανών Προέδρων είχαν επικεντρωθεί στην επίτευξη αυτού του στόχου. Η ενεργειακή απεξάρτηση και ασφάλεια των ΗΠΑ αποτελούσε τον πυρήνα της αμερικανικής διπλωματίας,3 καθώς οι διεθνείς σχέσεις καθορίζονταν ανέκαθεν από την διαθεσιμότητα των φυσικών πόρων και αυτό ήταν κάτι που οι Αμερικανοί Πρόεδροι γνώριζαν καλά.
Οι εκλογές της 8ης Νοεμβρίου 2016 επέφεραν το τέλος της οκταετούς διακυβέρνησης Ομπάμα και την αλλαγή σκυτάλης στην εξουσία. Με το προεκλογικό σύνθημα «Make America Great Again», ο Τραμπ κατόρθωσε να κερδίσει τις εκλογές και να εκλεγεί στο ύπατο αξίωμα της Προεδρίας. Η εκλογή του σηματοδοτεί καταλυτικές αλλαγές στην ενεργειακή πολιτική των ΗΠΑ, μετά τις υποσχέσεις του νέου Προέδρου για μια επανάσταση στον τομέα της ενέργειας, που θα συνέβαλε στη εισροή νέου πλούτου στην χώρα.4 Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του την 20η Ιανουαρίου 2017, ο Λευκός Οίκος εξέδωσε δελτίο τύπου με τίτλο «An America First Energy Plan», που αποτελεί μια σύνοψη των προθέσεων του Τραμπ για κυριαρχία (dominance) της Αμερικής στον τομέα της ενέργειας.5 Η χρήση του όρου «energy dominance» αποσαφηνίστηκε από το Γραμματέα Ενέργειας, Rick Perry κατά την «Εβδομάδα για την Ενέργεια» (Energy Week). Ειδικότερα, ο Rick Perry ανέφερε ότι:
-Μια Αμερική κυρίαρχη στον τομέα της ενέργειας σημαίνει μια Αμερική αυτάρκη στις ενεργειακές της ανάγκες. Σημαίνει ένα ασφαλές έθνος, απαλλαγμένο από τις γεωπολιτικές αναταραχές των άλλων εθνών που επιδιώκουν την χρήση της ενέργειας ως οικονομικό όπλο.
-Μια Αμερική κυρίαρχη στον τομέα της ενέργειας θα έχει τη δυνατότητα εξαγωγών σε όλο τον κόσμο, συμβάλλοντας κατά αυτό τον τρόπο στην ενίσχυση της ηγεσίας και της επιρροής της σε παγκόσμιο επίπεδο.6
-Χάραξη νέων κατευθύνσεων στις πολιτικές για ενέργεια, περιβάλλον και κλιματική αλλαγή.7Ειδικότερα, επαναδιαπραγμάτευση εμπορικών συμφωνιών, διάλυση της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος και αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή.8
Απελευθέρωση στον τομέα της ενέργειας: Στην προεκλογική του ομιλία την 22η Οκτωβρίου 2016, που αποτελεί ένα είδος συμβολαίου με τον Αμερικανό ψηφοφόρο, ο Ντ. Τραμπ έθεσε μια φιλόδοξη ατζέντα για μείωση των ομοσπονδιακών κανονισμών και περιορισμό εξουσιών των ομοσπονδιακών ρυθμιστικών αρχών9, καθώς εκτιμά ότι «οι κανονισμοί έχουν αναδειχθεί σε μια βιομηχανία που συμβάλλει στη μαζική εξαφάνιση θέσεων εργασίας.10 Κατά την πρώτη ημέρα της θητείας του, ο Τραμπ υποσχέθηκε πάγωμα στις προσλήψεις ομοσπονδιακών υπαλλήλων και θέσπιση διάταξης, όπου θα προβλέπεται ότι για κάθε νέο ομοσπονδιακό κανονισμό, θα απαιτείται η κατάργηση δυο υφιστάμενων κανονισμών. Επίσης, γίνεται ειδική αναφορά στην ανάληψη δράσεων για άρση περιορισμών στην παραγωγή των ενεργειακών αποθεμάτων και την εξάλειψη κωλυμμάτων σε ζωτικής σημασίας έργα υποδομών ενέργειας.11 Αυτές οι πρωτοβουλίες αποσκοπούν στο να καταστήσουν το επιχειρείν πιο ελκυστικό σε συγκεκριμένους παίκτες. Από την άλλη όμως, το καθιστούν πιο δύσκολο για άλλους.12
Εκπομπές διοξειδίου άνθρακα και κλιματική αλλαγή: Ο διορισμός του Scott Pruitt, Γενικού Εισαγγελέα της πολιτείας της Οκλαχόμα, ως επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την προσέγγιση της Διακυβέρνησης Ομπάμα για τη ρύθμιση της περιβαλλοντικής προστασίας. Ο Pruitt πρωτοστάτησε στην εκδίκαση προσφυγών κατά των πρωτοβουλιών της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος και ειδικότερα κατά του Σχεδίου για Καθαρή Ενέργεια, που θέτει σαφείς προδιαγραφές καθορισμένες από την ομοσπονδία αναφορικά με τους στόχους που πρέπει να υλοποιήσει κάθε πολιτεία, για να πετύχουν συνολικά ένα στόχο μείωσης κατά 32% περίπου των εκπομπών άνθρακα στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2030. Επίσης, θεωρεί ότι οι οργανισμοί περιβάλλοντος παρέχουν εξουσιοδότηση στις πολιτείες για ανάληψη της κύριας ευθύνης σε ρυθμιστικά θέματα με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να είναι περισσότερο προσανατολισμένη σε ρόλο μηχανισμού προστασίας.13
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: Παρά την κριτική στάση του Ντ. Τραμπ για τα οικονομικά της αιολικής ενέργειας κατά την προεκλογική του εκστρατεία, στο τέλος εξέφρασε την υποστήριξη του για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και αυτό φανερώνει ο διορισμός του πρώην Κυβερνήτη του Τέξας, Rick Perry στην θέση του επικεφαλής του Υπουργείου Ενέργειας, που υπήρξε προσωπική του επιλογή. Η προσέγγιση για το ενεργειακό μείγμα είναι «ότι τα περιέχει όλα» και αποτελεί τη νέα πορεία που ακολουθεί η νέα ηγεσία.14
Η επιλογή του κυβερνήτη Perry μόνο τυχαία δεν είναι, καθώς το 2005 υπέγραψε το Χαρτοφυλάκιο Ανανεώσιμης Ενέργειας του Τέξας και τάχθηκε υπέρ των επεκτάσεων των γραμμών μεταφοράς στη Ζώνη Ανταγωνιστικής Ανανεώσιμης Ενέργειας, οι οποίες ήταν επωφελείς και για την αιολική και για την ηλιακή ενέργεια. Οι ενέργειες αυτές του Perry είχαν θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της περιοχής, καθώς το Τέξας πρωτοστατεί στην παραγωγή αιολικής ενέργειας, με αποτέλεσμα η αιολική ενέργεια να έχει σημαντική παρουσία στους κλάδους της απασχόλησης και των κατασκευών.15
Επαναφορά του διοξειδίου άνθρακα: Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Τραμπ είχε δεσμευτεί για την επαναφορά του διοξειδίου άνθρακα.16
Στο «Συμβόλαιο με τον Αμερικανό ψηφοφόρο», δηλώνει ότι θα προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για την εξάλειψη ρυθμιστικών εμποδίων στην παραγωγή του «καθαρού άνθρακα». Καθώς θεωρείται σίγουρο ότι η βιομηχανία εξόρυξης άνθρακα θα υποδεχτεί θετικά την ανακούφιση από την άρση των νομικών φραγμών, ωστόσο υπάρχουν σημαντικά εμπόδια που δυσχεραίνουν την υλοποίηση του στόχου του Τραμπ. Όπως ότι συγκεκριμένες ενέργειες της διακυβέρνησης Ομπάμα υπόκεινται στην έγκριση του Κογκρέσου. Επίσης πολλοί άλλοι κανονισμοί θεσπισμένοι από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος αναφορικά με την Πράξη Περί Καθαρού Αέρα και την Πράξη περί Καθαρού ύδατος ισχύουν εδώ και πολλά χρόνια και δεν είναι εύκολη η αναθεώρησή τους.17
Μια πιθανή – αν και με αβέβαιη έκβαση – ακτίνα φωτός στο όραμα του Τραμπ εντοπίζεται στο μεταλλουργικό άνθρακα. Εν αντιθέσει με τον θερμικό άνθρακα που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας, η χρήση του μεταλλουργικού άνθρακα ενδείκνυται για την παραγωγή χάλυβα και αντιμετωπίζει λιγότερο αυστηρούς περιορισμούς, που ευνοούν περισσότερο τον ανταγωνισμό. Αν και απίθανη η πλήρης αντιστάθμιση των μειώσεων στη βιομηχανία θερμικού άνθρακα, ωστόσο μια άνοδος στην παραγωγή μεταλλουργικού άνθρακα είναι πιθανό να επιφέρει ελαφρά ανακούφιση στους παραγωγούς.18
Η κυβέρνηση Τραμπ, προκειμένου να ενθαρρύνει την παραγωγή άνθρακα, στρέφεται στην εξαγωγή άνθρακα παρά στην εγχώρια κατανάλωση. Οι εξαγωγές άνθρακα δεν θα ωφελήσουν μόνο την αμερικανική οικονομία και θα ενθαρρύνουν την εγχώρια παραγωγή αλλά είναι δυνατή η χρήση τους ως μέσου διπλωματίας. Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ ενεργειακών εταιρειών στις ΗΠΑ και της Ουκρανίας αποτελεί ένα τέλειο παράδειγμα του πως οι εξαγωγές άνθρακα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου οι ΗΠΑ να επιτύχουν τους στόχους της εξωτερικής τους πολιτικής. Όπως προβλέπει η συμφωνία, η εταιρεία Xcoal Energy & Resources LLC, με έδρα στην Πενσυλβάνια, θα εξάγει 700.000 τόνους θερμικού άνθρακα στην Ουκρανία τον χειμώνα του 2017. Ο άνθρακας αυτός θα χρησιμοποιηθεί σε ένα εργοστάσιο ενέργειας, του οποίου η διοίκηση ασκείται ταυτόχρονα από το Ουκρανικό Δημόσιο και την εισηγμένη στο Χρηματιστήριο εταιρεία Centenergo, για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Παρότι η απόσταση μεταξύ των δυο χωρών θα συντελέσει στην αύξηση του κόστους μεταφοράς, που θα αποτυπώνεται στις τελικές τιμές, αυτές οι εξαγωγές θα βοηθήσουν την Ουκρανία να διαφοροποιήσει τις πηγές εφοδιασμού της και να περιορίσει την εξάρτηση της από τη Ρωσία.19
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μολονότι το 50% των ΗΠΑ παράγει αξιοσημείωτες ποσότητες άνθρακα, εντούτοις το 70% της παραγωγής προέρχεται από 5 πολιτείες: Ουαιόμινγκ, Δυτική Βιρτζίνια, Κεντάκι, Πενσυλβάνια και Ιλλινόις. Όλες οι πολιτείες – με εξαίρεση το Ιλλινόις – υποστήριξαν τον Τραμπ. Ακόμα και η Πενσυλβάνια που αποτελεί ιστορικά προπύργιο των Δημοκρατικών, προσέδωσε στον Τραμπ μια εντυπωσιακή αν και οριακή νίκη, και αυτή χάρη στην υποστήριξη λευκών σε αγροτικές περιοχές. Ενδεχόμενη αποτυχία του να τηρήσει την προεκλογική του δέσμευση για αύξηση στην παραγωγή άνθρακα είναι πιθανό να βλάψει τα ισχνά περιθώρια ψήφων που απέσπασε στην Πενσυλβάνια.20
Πετρέλαιο και αέριο: Η ανάληψη της Προεδρίας από τον Τραμπ συμπίπτει με αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η έναρξη της αναβίωσης – αρχής γενομένης το 2016 – της παραγωγής εγχώριου πετρελαίου και αερίου, μετά από μια παρατεταμένη ύφεση οφειλόμενη στις χαμηλές τιμές του πετρελαίου. Ο αριθμός των εξέδρων γεώτρησης τόσο του πετρελαίου όσο και του αερίου στις ΗΠΑ έχει παρουσιάσει μια σημαντική αύξηση από το 2016.21
Ο Ντ. Τραμπ είναι πιο ευνοϊκά διακείμενος εν αντιθέσει με τους προκατόχους του Κλίντον και Ομπάμα σε ζητήματα που αφορούν το πετρέλαιο και το αέριο.22 Επίσης τάσσεται υπέρ της προάσπισης της άνευ περιορισμών χρήσης της τεχνολογίας του σχιστόλιθου και της επέκτασης της ανάπτυξης της ενέργειας σε ομοσπονδιακά εδάφη,23 καθότι πιστεύει ότι αυτό αποτελεί το κλειδί επιτυχίας για την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης και ενεργειακής ανεξαρτησίας. «Υπό την Προεδρία μου, θα επιτύχουμε τον στόχο πλήρους ενεργειακής απεξάρτησης της Αμερικής», δήλωσε σε συνάντηση του με τη Teresa May.24
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πίσω από την πολιτική του Τραμπ αναφορικά με τη βιομηχανία του φυσικού αερίου κρύβεται ένας βασικός λόγος. Και αυτός είναι ότι η παραγωγή φυσικού αερίου είναι συγκεντρωμένη κυρίως σε πολιτείες που υποστήριξαν την εκλογή Τραμπ το 2016. Πέντε πολιτείες – Τέξας, Πενσυλβάνια, Οκλαχόμα. Ουαιόμινγκ και Λουιζιάνα – αντιπροσωπεύουν το 65% της συνολικής παραγωγής φυσικού αερίου το 2015. Και οι πέντε πολιτείες αποτελούν παραδοσιακά οχυρά των Ρεπουμπλικάνων, και υποστήριξαν την εκλογή Τραμπ το 2016.25
Οι απόψεις Τραμπ έχουν ευεργετική επίδραση στη βιομηχανία του σχιστολιθικού αερίου, η οποία ανταποκρίνεται πιο εύκολα σε βραχυπρόθεσμα σχέδια παρά σε παραδοσιακά σχέδια πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, που αναπτύσσονται σε διάστημα δεκαετιών. Σημαντικοί επενδυτές σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ έχουν προβλέψει αύξηση δαπανών στους προϋπολογισμούς των εταιρειών τους για το 2017. Στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση, ο Darren Woods, Πρόεδρος και Δ/νων Σύμβουλος της εταιρείας Exxon Mobil ανακοίνωσε την πρόθεση της εταιρείας του για την διάθεση 50% του προϋπολογισμού για γεωτρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο σε επενδύσεις στο σχιστολιθικό αέριο. Άλλες εταιρείες επενδυτές στον τομέα του σχιστολιθικού αερίου όπως η Hess, η Apache Group, η Cabot Oil & Gas και η Whiting Petroleum Corp. έχουν όλες προβεί σε αύξηση των προϋπολογισμών τους αναφορικά με δαπάνες και επενδύσεις σε σχιστολιθικό αέριο.26
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι τον Ιούνιο του 2017, ο Rick Perry πραγματοποίησε ταξίδι στο Πεκίνο για την προώθηση των συμφερόντων των ΗΠΑ στον τομέα του LNG, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην αύξηση των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ως στοιχείο της αμερικανικής εμπορικής πολιτικής. Το Μάιο, το Υπουργείο Εμπορίου εξέδωσε μια δήλωση όπου εξέφραζε την υποστήριξη των ΗΠΑ για σύναψη συμφωνιών με ενδιαφερόμενους αγοραστές ενέργειας από την Κίνα. Στην παρούσα φάση, οι αμερικανικές εξαγωγές LNG στην Κίνα ανέρχονται στο 7% περίπου, ωστόσο σημαντικές Κινεζικές εταιρείες εξετάζουν το ενδεχόμενο σύναψης μακροπρόθεσμων συμβάσεων για εισαγωγή μεγαλύτερης ποσότητας LNG. Για να αντιμετωπίσει την προβλεπόμενη παγκόσμια ζήτηση, έξι τερματικοί σταθμοί εξαγωγής έχουν προγραμματιστεί να λειτουργήσουν στα επόμενα χρόνια.27
Στη διαφαινόμενη θετική εικόνα ανάπτυξης, αναμφίβολα έχει συνεισφέρει σε μεγάλο βαθμό η Συμφωνία μεταξύ των χωρών του ΟΠΕΚ, η οποία συνάφθηκε το Νοέμβριο 2016 και τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο 2017. Η συμφωνία αυτή θεωρείται εξαιρετικά σημαντική, καθότι ύστερα από δυο χρόνια αστάθειας και επικράτησης χαμηλών τιμών, η αγορά έχει αρχίσει και ανακτά κάποιο έλεγχο όσον αφορά στην παραγωγή. Μολονότι δεν κατόρθωσε να επιφέρει σημαντική χαλάρωση τιμών, ωστόσο συνέβαλε στην αποτροπή περαιτέρω πτώσης τιμών και σοκ στην αγορά. Επίσης, υπάρχει ελπίδα ότι οι χαμηλότερες τιμές πετρελαίου θα ενθαρρύνουν την αύξηση της ζήτησης, η οποία συνδυαζόμενη με έλεγχο προσφοράς από τον ΟΠΕΚ, θα συμβάλλει στην εξισορρόπηση της αγοράς έως το 2018. Επομένως, η συμφωνία για την παραγωγή παρουσιάζει επιπλέον μια σημαντική δυνητική ευκαιρία για τους παραγωγούς πετρελαίου στις ΗΠΑ, αν και οι τιμές μέχρι τώρα έχουν παραμείνει σε ήπια επίπεδα.28
Πυρηνική ενέργεια29
Ο τομέας της πυρηνικής ενέργειας αποτελεί ένα βασικό πυλώνα χάραξης της ενεργειακής πολιτικής του Ντ. Τραμπ. η κυβέρνηση Τραμπ πιστεύει ότι η ανάπτυξη πυρηνικής ενέργειας μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον ενεργειακό τομέα και να αποτελέσει σημαντικό παίκτη στην ανάπτυξη του χαρτοφυλακίου καθαρής ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στα επιτεύγματα της διακυβέρνησης Τραμπ συγκαταλέγεται και η συνεργασία ΗΠΑ –Ινδίας στον τομέα της εμπορικής πυρηνικής ενέργειας. Συγκεκριμένα, μεταξύ ΗΠΑ – Ινδίας έχει συναφθεί συμφωνία για κατασκευή 6 πυρηνικών αντιδραστήρων τύπου Westinghouse Electric AP 1000 στην πόλη Andhra Pradesh, στην Ινδία. Οι ΗΠΑ προσβλέπουν στη συνεργασία με την Ινδία, καθότι αποτελεί μια από τις ταχεία αναπτυσσόμενες χώρες στον κόσμο.
Πηγές
The End of the Energy Security Paradigm under Obama – Trump and Energy Security: Revival of an Old Concept? Dr Petra Dolata
EY – Building a better working world. US energy policy in the Trump Administration and 115th Congress, January 2017
http//www.atlanticcouncil.org/images/publications/The_America_First_Energy_Plan_web_0817.pdf
Πηγή indicator
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου