Γιατί οι δημοσκοπήσεις κατάντησαν αναξιόπιστες

Νέα Πολιτική

του Μελέτη Μελετόπουλου*

Μετά την παταγώδη αποτυχία των εταιρειών δημοσκοπήσεων να προβλέψουν τα αποτελέσματα των περυσινών ευρωεκλογών στην Ελλάδα, ακολούθησαν αντίστοιχες αποτυχημένες προβλέψεις στην Μεγάλη Βρετανία και στην Ισπανία.Στην τελευταία, μάλιστα, δημιουργήθηκε μία απατηλή δημοσκοπική εικόνα πτώσης των PODEMOS, που διαψεύσθηκε οικτρά στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, όταν δήμαρχος στην Βαρκελώνη εξελέγη η υποψήφια του ριζοσπαστικού ισπανικού κινήματος.

Διερωτάται κανείς πώς είναι δυνατόν, μετά από δεκαετίες ανάπτυξης της επιστήμης των δημοσκοπήσεων, και ενώ επί δεκαετίες οι δημοσκόποι προσέγγιζαν με εντυπωσιακή επιτυχία τα εκλογικά αποτελέσματα, να αποτυγχάνουν σήμερα παταγωδώς και να γελοιοποιούνται μεγάλες και υποτίθεται έγκυρες εταιρείες έρευνας της κοινής γνώμης.
Οι δικαιολογίες που προβάλλουν οι διάφορες εταιρείες είναι σαθρές: πότε οι ψηφοφόροι αποκρύπτουν εσκεμμένα τις προθέσεις τους, δηλαδή άλλα λένε στους δημοσκόπους και άλλα ψηφίζουν. Πότε φταίνε οι ακραίοι που ντρέπονται να πουν τι ψηφίζουν και παραπλανούν τις εταιρείες. Πότε φταίει ο μεγάλος αριθμός των αναποφάσιστων κλπ. κλπ.

Αυτά, όμως, συνέβαιναν πάντοτε. Στην πραγματικότητα, στο χώρο των δημοσκοπήσεων, έχει συμβεί κάτι που χαρακτηρίζει τα πολιτικά συστήματα της εποχής μας: η πλήρης υποδούλωση της πολιτικής στην οικονομία. Τα μεγάλα funds, οι χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί, οι εταιρείες αξιολογήσεων, έχουν πλέον διεισδύσει σε κυβερνήσεις, κοινοβούλια και κόμματα, και ελέγχουν τα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Κατασκευάζουν δικά τους ΜΜΕ, ενισχύουν πειθήνιους πολιτικούς, αναδεικνύουν «πανεπιστημιακούς» και διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Και ασφαλώς επιχειρούν να ποδηγετήσουν την κοινή γνώμη προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση.

Οι δημοσκοπήσεις αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για τα μεγάλα συμφέροντα. Μία «πειραγμένη» δημοσκόπηση μπορεί να προκαταλάβει την κοινή γνώμη, να διαμορφώσει «ρεύμα» υπέρ κάποιου κόμματος ή εναντίον κάποιου άλλου, να αναδείξει ως δημοφιλές ένα πρόσωπο ή να «θάψει» δημοσκοπικά κάποιον ανεπιθύμητο. Και, φυσικά, να εμφανίσει την κοινή γνώμη ως ευνοϊκά ή αρνητικά διακείμενη σε κάποιο ζήτημα.

Δεν χρειάζεται κάν ο δημοσκόπος να πλαστογραφήσει τις απαντήσεις που δίνουν οι πολίτες. Αρκεί η κατάλληλη οργάνωση του ερωτηματολογίου και ο χειρισμός της διαδικασίας, ώστε να εκμαιεύσει ο δημοσκόπος την απάντηση που θέλει να ενισχύσει. Άλλη απάντηση θα πάρει ο δημοσκόπος θέτοντας το ερώτημα στον πολίτη εάν «επιθυμεί την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη με ό,τι αυτό συνεπάγεται» και άλλη εάν «επιθυμεί την επιστροφή στην εθνική νομισματική κυριαρχία». 

Φυσικά, επειδή δεν είμαστε και αφελείς, υπάρχουν και τεχνικές αλλοίωσης των αποτελεσμάτων, αλλά αυτές είμαστε βέβαιοι ότι συμβαίνουν στην κεντρώα Αφρική και όχι στα καθ’ ημάς.

* Διευθυντής της Νέας Πολιτικής (Δημοσιεύθηκε στο Kontra News)