Ευρώ ή δραχμή; – Στέκουν τα επιχειρήματα της παραμονής στο κοινό νόμισμα;

oikonomica

Στην κορύφωση της προεκλογικής περιόδου ένα βασανιστικό δίλημμα τίθεται από τα δύο κόμματα εξουσίας. Η συμμόρφωση στις επιταγές των δανειστών μας και παραμονή στο Ευρώ ή μονομερής καταγγελία της δανειακής σύμβασης και επιστροφή στη δραχμή. Ας εξετάσουμε όμως το δίλημμα που τίθεται.

Τα επιχειρήματα των δύο κομμάτων εξουσίας είναι συμπαγή και φαινομενικά σωστά. Σε τέτοιο σημείο που ακόμα και αριστερά κόμματα τα οποία θα έπρεπε να επιδιώκουν την έξοδο από την Ευρωζώνη να αναγκάζονται να υποστηρίζουν την παραμονή σε αυτήν, φοβούμενοι μήπως αποξενώσουν την μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού που δείχνει να επιθυμεί την παραμονή στο κοινό νόμισμα. Τα κυρίως επιχειρήματα είναι δύο.

α. Το Ευρώ είναι ισχυρό νόμισμα, είναι καλό να έχεις ένα ισχυρό νόμισμα, άρα είναι καλό να έχεις ευρώ. Η είσοδος στο Ευρώ είναι ένα εθνικό κεκτημένο που δεν πρέπει να απολέσουμε.

β. Αν φύγουμε από το ευρώ κακοί κερδοσκόποι της δραχμής που έχουν βγάλει τα λεφτά τους στο εξωτερικό θα έρθουν στη χώρα με το συνάλλαγμά τους και θα αγοράσουν τη χώρα τζάμπα με το ισχυρό νόμισμα τους την ίδια ώρα που τα χρήματα των μικροκαταθετών θα έχουν χάσει την αξία τους, μιας και το πρώτο πράγμα που θα κάνει μια κυβέρνηση που θα αφήσει το Ευρώ θα είναι να υποτιμήσει το νέο νόμισμα.

Τα δύο αυτά επιχειρήματα χρησιμοποιούνται κατά κόρων από τους υπερασπιστές του ευρώ σε βαθμό που γίνονται γραφικοί, καταφεύγοντας σε τουλάχιστον αστείες διαφημιστικές εκστρατείες υπέρ της παραμονής στο ενιαίο νόμισμα. Για να ρίξουμε όμως μια ματιά στο κατά πόσο στέκουν αυτά τα δύο επιχειρήματα.

Α. Είναι καλό να έχει κάνεις ισχυρό νόμισμα. Ένα επιχείρημα αστείο. Το νόμισμα είναι ένα εργαλείο για την πραγματοποίηση συναλλαγών. Το ίδιο εργαλείο δεν είναι κατάλληλο για κάθε οικονομία. Είναι σα να θέλει ένας κάτοικος μικρού νησιού χωρίς καλό οδικό δίκτυο ένα πολυτελές αυτοκίνητο μεγάλου κυβισμού. Σίγουρα είναι πολυτελές, του παρέχει ανέσεις και τον κάνει περήφανο ιδιοκτήτη, είναι όμως χρήσιμο; Στο νησί του δεν μπορεί να αποδώσει τα αναμενόμενα. Δεν μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα στους στενούς δρόμους, δυσκολεύεται να βρει θέση στάθμευσης στη χώρα ενώ αντίθετα η κατανάλωση καύσιμου, το κόστος συντήρησης ασφάλισης και τελών είναι δυσβάσταχτο. Χρήσιμο είναι μια φορά το χρόνο που παίρνει το αυτοκίνητό του στη στερεά Ελλάδα. Ακόμα και ο κάτοικος μιας μεγάλης πόλης που δεν κάνει συχνά ταξίδια δεν μπορεί να απολαύσει ένα μεγάλο πολυτελές αυτοκίνητο και είναι προτιμότερο να στραφεί σε ένα μικρότερο και οικονομικότερο. Ο μόνος πραγματικά ωφελημένος χρήστης μεγάλου αυτοκινήτου είναι κάποιος που κάνει συχνά μεγάλα ταξίδια.

Αντίστοιχα και ένα ισχυρό νόμισμα είναι πολύ χρήσιμο όταν χρησιμοποιείται από μια ανεπτυγμένη ανταγωνιστική οικονομία. Ένα νόμισμα που διατηρεί την αξία του έτσι ώστε να αποθηκεύει σε αυτό τα πλεονάσματα που δημιουργεί, χωρίς αυτά να χάνουν την αξία τους. Η αποθήκευση αξίας για χρήση σε μεταγενέστερη στιγμή είναι από τις βασικές λειτουργίες του χρήματος.

Μια αδύναμη οικονομία αντίθετα έχει ανάγκη ένα αδύναμο νόμισμα, το οποίο με την ευελιξία που προσφέρει μπορεί να της προσφέρει κάποια ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Υποτιμώντας το νόμισμα της κερδίζει πρόσκαιρα σε ανταγωνιστικότητα, αφού τα προϊόντα που παράγει γίνονται πρόσκαιρα λίγο φθηνότερα. Επιπρόσθετα με κάθε υποτίμηση ή διολίσθηση του νομίσματος τα συσσωρευμένα ελλείμματά της μικραίνουν εφ’ όσον είναι εκφρασμένα στο εθνικό της νόμισμα.

Μια ισχυρή οικονομία έχει κάθε συμφέρον να πείσει τις αδύναμες ανταγωνίστριες οικονομίες να υιοθετήσουν ένα ισχυρό νόμισμα όπως το ευρώ ή να επιλέξουν μια σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία για το νόμισμα τους, απεμπολώντας έτσι την όποια δυνατότητα είχαν για υποτίμηση του νομίσματός του για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας ή για την ελάφρυνση του βάρους του ελλείμματός τους.

Β. Η έξοδος από το Ευρώ θα δώσει τη δυνατότητα στους «κερδοσκόπους της δραχμής» να φέρουν τα χρήματα που ήδη έχουν βγάλει στο εξωτερικό για να αγοράσουν τη χώρα έναντι ευτελούς αντιτιμήματος. Αυτό το επιχείρημα είναι τεχνικά σωστό. Είναι όμως δυστυχώς η μισή μόνο αλήθεια και οι μισές αλήθειες είναι και οι πιο επικίνδυνες. Αυτό που δεν παρουσιάζεται είναι ότι παρά την παραμονή της χώρας στο Ευρώ οι περιουσίες των Ελλήνων πλην ελαχίστων εξαιρέσεων χάνουν την αξία τους. Οι τιμές των ακινήτων στην αγορά, αν και μειωμένες μέχρι και 30% σε σχέση με πριν το 2008, δεν είναι οι πραγματικές. Αντικατοπτρίζουν απλώς τις επιθυμίες των πωλητών. Πωλήσεις στην πράξη δεν γίνονται. Η πραγματική αξία των περιουσιακών μας στοιχείων είναι πολύ μικρότερη. Απλώς δεν το έχουμε παραδεχτεί ακόμη.

Η Ελληνική οικονομία έχει εισέλθει στην φάση της απομόχλευσης, πράγμα που έχει σα συνέπεια τη δραματική μείωση του διαθέσιμου χρήματος στην αγορά. Οι ισολογισμοί των τραπεζών έχουν δεχθεί ισχυρά πλήγματα και δεν χορηγούνται νέα δάνεια. Αποτέλεσμα είναι οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα να πέφτουν. Όσο μεγαλώνει το ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας που διατίθεται στην αποπληρωμή χρεών, τόσο ελαττώνεται το διαθέσιμο χρήμα στην οικονομία. Ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται και οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων πέφτουν ακόμα περισσότερο. Ένα πολύ εύστοχο σχόλιο σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωση έλεγε: «Η Ελλάδα μένει στο Ευρώ. Τα Ευρώ φεύγουν από την Ελλάδα».

Στην πράξη όποιος έχει διαθέσιμα μετρητά θα μπορέσει ούτως ή άλλως να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία σε χαμηλή τιμή. Απλώς αν η χώρα παραμείνει στο Ευρώ δε θα χρειαστεί να ταλαιπωρούνται μεταφέροντας χρήματα από Ελλάδα – Ελβετία και πίσω.