real
του Σταύρου Λυγερού
ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ μετά την υιοθέτηση του μνημονίου, η αξιολόγησή του δεν γίνεται με βάση εκτιμήσεις, όπως το 2010, αλλά με βάση τα γεγονότα. Και τα γεγονότα είναι πεισματάρικα για να υποταχθούν σε ιδεοληψίες και προπαγανδιστικά σχήματα. Εχει, άλλωστε, περάσει ανεπιστρεπτί ο καιρός που η παράταξη του μνημονίου και τα «παπαγαλάκια» της χλεύαζαν αλαζονικά όσους προειδοποιούσαν για την επερχόμενη καταστροφή.
Το πρώτο γεγονός είναι ότι όλες οι επίσημες προβλέψεις της τρόικας και των ελληνικών κυβερνήσεων για την πορεία της οικονομίας διαψεύσθηκαν, και μάλιστα παταγωδώς. Η μείωση του ΑΕΠ αθροιστικά προσεγγίζει το 25%, καταστρέφοντας και υγιή παραγωγικό ιστό και προκαλώντας κοινωνικά ερείπια. Με άλλα λόγια, η συνταγή της μονοδιάστατης λιτότητας είναι όχι μόνο κοινωνικά επώδυνη αλλά και οικονομικά καταστροφική.
Ο ισχυρισμός της τρόικας, που αναμασάει με φανατισμό εξαρτημένου μεταπράτη η εγχώρια παράταξη του μνημονίου, είναι ότι η συνταγή είναι σωστή, αλλά δεν εφαρμόσθηκε σωστά. Οι κυβερνήσεις Παπανδρέου και Παπαδήμου πράγματι επέδειξαν και ολιγωρία και ασυνέπεια σε ορισμένους τομείς. Δεν είναι, όμως, αυτές οι αιτίες της ύφεσης. Γι’ αυτό και ούτε η κυβέρνηση Σαμαρά, που αναγνωρίζεται σαν «καλός μαθητής», έχει καταφέρει να ανακόψει τη συρρίκνωση της οικονομίας.
Είναι αληθές ότι το μνημόνιο προβλέπει αλλαγές που έπρεπε να έχουν πραγματοποιηθεί εδώ και χρόνια. Δεν είναι τυχαίο, όμως, ότι η τρόικα βάζει το μαχαίρι στον λαιμό των ελληνικών κυβερνήσεων για να περικόψουν μισθούς και συντάξεις και για να επιβάλουν πρόσθετους φόρους, αλλά όχι, π.χ., για να λάβουν δραστικά μέτρα εναντίον της φοροδιαφυγής.
Πυρήνας του μνημονίου είναι η εσωτερική υποτίμηση, η οποία πραγματοποιείται μέσα από την ύφεση. Η ύφεση, λοιπόν, είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής που υπαγορεύει η τρόικα και όχι απροσδόκητη παρενέργεια. Απλώς, προσέλαβε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις απ’ όσες είχε υπολογίσει η τρόικα. Αλλά κι αυτό δεν ήταν έκπληξη, αφού αρκετοί το είχαν προβλέψει. Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο όταν το ναυάγιο κατέστη εξόφθαλμο αξιωματούχοι του ΔΝΤ αναγνώρισαν ότι σχεδίασαν το πρόγραμμα με λάθος πολλαπλασιαστή!
Παρ’ όλα αυτά, η τρόικα δεν διαφοροποίησε την πολιτική της. Συνεχίζει να πιέζει για την πιστή εφαρμογή ενός προγράμματος που είναι προδήλως λανθασμένο! Επειδή, μάλιστα, έχει συνείδηση ότι η πολιτική της από τη φύση της δημιουργεί αποκλίσεις, φρόντισε να επιβάλει τη ρήτρα αυτόματης δημοσιονομικής προσαρμογής, δηλαδή τη λήψη πρόσθετων μέτρων όταν θα διαπιστώνονται οι αναπόφευκτες αποκλίσεις. Οταν αφυδατώνεις, όμως, μια ήδη στεγνή αγορά, η οικονομία βυθίζεται πιο πολύ στην ύφεση, με αποτέλεσμα το αδιέξοδο να ανακυκλώνεται και να μετατρέπεται σε «σπιράλ θανάτου».
Αυτό που δεν κατανόησε η τρόικα είναι ότι η ελληνική κρίση δεν είναι μια τυπική κρίση χρέους. Στην πραγματικότητα, καταρρέει ένα μοντέλο πλασματικής ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί μια πολιτική μονοδιάστατης λιτότητας με οριζόντιες περικοπές δαπανών και αντίστοιχες οριζόντιες αυξήσεις των φόρων για να επιφέρει τη δημοσιονομική προσαρμογή. Οι δανειστές θυμίζουν γιατρό ο οποίος, όταν βλέπει ότι η φαρμακευτική αγωγή που έχει δώσει επιδεινώνει την κατάσταση του ασθενούς, αντί να τον επανεξετάσει, με δογματισμό αυξάνει συνεχώς τη δόση.
Το δράμα είναι ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έκαναν ούτε την ύστατη στιγμή το καθήκον τους να επεξεργασθούν ένα εθνικό σχέδιο το οποίο να δίνει λύσεις στις ιδιαίτερες παθογένειες της ελληνικής οικονομίας. Περιορίσθηκαν να εκτελούν τις εντολές της τρόικας, διαπραγματευόμενες αραιά και πού κάποιες δευτερεύουσες πτυχές του προγράμματος. Συνήθως χωρίς να φέρνουν κάποιο αποτέλεσμα, αφού οι δανειστές μετατρέπουν την καταβολή της κάθε δόσης σε επανάληψη ενός κακοπαιγμένου θρίλερ. Με άλλα λόγια, το πολιτικό σύστημα είναι μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης.
Μετά τις συνεχείς και κραυγαλέες διαψεύσεις όλων των επίσημων προβλέψεων για την πορεία της οικονομίας, το μόνο που έχει απομείνει στην εγχώρια παράταξη του μνημονίου είναι ο ισχυρισμός ότι εάν δεν είχε ακολουθηθεί αυτός ο δρόμος τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα. Ο ισχυρισμός αυτός, όμως, μπορεί πάντα και εκ του ασφαλούς να προβάλλεται απ’ όσους θέλουν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα.
Οι σταυροφόροι του μνημονίου
Η ΠΑΡΑΤΑΞΗ του μνημονίου είναι οριζόντια σε σχέση με την κάθετη ταξινόμηση του παραδοσιακού κομματικού συστήματος, δηλαδή περιλαμβάνει ψηφοφόρους και από τη Δεξιά και από την Κεντροαριστερά. Κατά κανόνα, όμως, περιλαμβάνει πολίτες που προέρχονται από τα μεσαία και, κυρίως, από τα ανώτερα στρώματα. Προφανώς και αυτοί βιώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης, αλλά είναι διαφορετικό να βρίσκεσαι σε απόσταση από τον γκρεμό και διαφορετικό να έχεις ήδη πέσει ή να είσαι στο χείλος του.
Η ισχύς της παράταξης του μνημονίου δεν πήγαζε τόσο από την ιδεολογικοπολιτική απήχησή της στην κοινωνία, όσο από τις δυνάμεις που τη συναποτελούσαν. Εκτός από τα κόμματα που εξαρχής το ψήφισαν ή προσχώρησαν αργότερα (Ν.Δ.), σ’ αυτό το άτυπο μέτωπο συμμετείχαν σύσσωμη η ολιγαρχία του χρήματος και βεβαίως η μεγάλη πλειονότητα των κυρίαρχων ΜΜΕ. Με άλλα λόγια, η παράταξη του μνημονίου μπορεί να έχει χάσει την αξιοπιστία της και να είναι μειοψηφική, αλλά διαθέτει πολύ δυνατή φωνή στη δημόσια σφαίρα και κυρίως διαθέτει τη δυνατότητα -μέσω του ευρωιερατείου- να εκβιάζει την κοινωνία με την πρόκληση χάους.
Τα «παπαγαλάκια» του μνημονίου ισχυρίζονται ότι οι αντιδράσεις προέρχονται από προνομιούχους, οι οποίοι χάνουν τα προνόμιά τους. Αυτό ισχύει για ορισμένες περιπτώσεις, αλλά τα μεγάλα θύματα της ασκούμενης πολιτικής είναι τα μικρομεσαία στρώματα, τα οποία βιώνουν περισσότερο ή λιγότερο ένα οικονομικοκοινωνικό κραχ. Στο όνομα της δημοσιονομικής εξυγίανσης και της ανταγωνιστικότητας λαμβάνονται μέτρα τα οποία στρέφονται σχεδόν μονομερώς εναντίον του κόσμου της εργασίας. Με άλλα λόγια, το μνημόνιο έχει ταξικό πρόσημο.
ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ μετά την υιοθέτηση του μνημονίου, η αξιολόγησή του δεν γίνεται με βάση εκτιμήσεις, όπως το 2010, αλλά με βάση τα γεγονότα. Και τα γεγονότα είναι πεισματάρικα για να υποταχθούν σε ιδεοληψίες και προπαγανδιστικά σχήματα. Εχει, άλλωστε, περάσει ανεπιστρεπτί ο καιρός που η παράταξη του μνημονίου και τα «παπαγαλάκια» της χλεύαζαν αλαζονικά όσους προειδοποιούσαν για την επερχόμενη καταστροφή.
Το πρώτο γεγονός είναι ότι όλες οι επίσημες προβλέψεις της τρόικας και των ελληνικών κυβερνήσεων για την πορεία της οικονομίας διαψεύσθηκαν, και μάλιστα παταγωδώς. Η μείωση του ΑΕΠ αθροιστικά προσεγγίζει το 25%, καταστρέφοντας και υγιή παραγωγικό ιστό και προκαλώντας κοινωνικά ερείπια. Με άλλα λόγια, η συνταγή της μονοδιάστατης λιτότητας είναι όχι μόνο κοινωνικά επώδυνη αλλά και οικονομικά καταστροφική.
Ο ισχυρισμός της τρόικας, που αναμασάει με φανατισμό εξαρτημένου μεταπράτη η εγχώρια παράταξη του μνημονίου, είναι ότι η συνταγή είναι σωστή, αλλά δεν εφαρμόσθηκε σωστά. Οι κυβερνήσεις Παπανδρέου και Παπαδήμου πράγματι επέδειξαν και ολιγωρία και ασυνέπεια σε ορισμένους τομείς. Δεν είναι, όμως, αυτές οι αιτίες της ύφεσης. Γι’ αυτό και ούτε η κυβέρνηση Σαμαρά, που αναγνωρίζεται σαν «καλός μαθητής», έχει καταφέρει να ανακόψει τη συρρίκνωση της οικονομίας.
Είναι αληθές ότι το μνημόνιο προβλέπει αλλαγές που έπρεπε να έχουν πραγματοποιηθεί εδώ και χρόνια. Δεν είναι τυχαίο, όμως, ότι η τρόικα βάζει το μαχαίρι στον λαιμό των ελληνικών κυβερνήσεων για να περικόψουν μισθούς και συντάξεις και για να επιβάλουν πρόσθετους φόρους, αλλά όχι, π.χ., για να λάβουν δραστικά μέτρα εναντίον της φοροδιαφυγής.
Πυρήνας του μνημονίου είναι η εσωτερική υποτίμηση, η οποία πραγματοποιείται μέσα από την ύφεση. Η ύφεση, λοιπόν, είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής που υπαγορεύει η τρόικα και όχι απροσδόκητη παρενέργεια. Απλώς, προσέλαβε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις απ’ όσες είχε υπολογίσει η τρόικα. Αλλά κι αυτό δεν ήταν έκπληξη, αφού αρκετοί το είχαν προβλέψει. Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο όταν το ναυάγιο κατέστη εξόφθαλμο αξιωματούχοι του ΔΝΤ αναγνώρισαν ότι σχεδίασαν το πρόγραμμα με λάθος πολλαπλασιαστή!
Παρ’ όλα αυτά, η τρόικα δεν διαφοροποίησε την πολιτική της. Συνεχίζει να πιέζει για την πιστή εφαρμογή ενός προγράμματος που είναι προδήλως λανθασμένο! Επειδή, μάλιστα, έχει συνείδηση ότι η πολιτική της από τη φύση της δημιουργεί αποκλίσεις, φρόντισε να επιβάλει τη ρήτρα αυτόματης δημοσιονομικής προσαρμογής, δηλαδή τη λήψη πρόσθετων μέτρων όταν θα διαπιστώνονται οι αναπόφευκτες αποκλίσεις. Οταν αφυδατώνεις, όμως, μια ήδη στεγνή αγορά, η οικονομία βυθίζεται πιο πολύ στην ύφεση, με αποτέλεσμα το αδιέξοδο να ανακυκλώνεται και να μετατρέπεται σε «σπιράλ θανάτου».
Αυτό που δεν κατανόησε η τρόικα είναι ότι η ελληνική κρίση δεν είναι μια τυπική κρίση χρέους. Στην πραγματικότητα, καταρρέει ένα μοντέλο πλασματικής ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί μια πολιτική μονοδιάστατης λιτότητας με οριζόντιες περικοπές δαπανών και αντίστοιχες οριζόντιες αυξήσεις των φόρων για να επιφέρει τη δημοσιονομική προσαρμογή. Οι δανειστές θυμίζουν γιατρό ο οποίος, όταν βλέπει ότι η φαρμακευτική αγωγή που έχει δώσει επιδεινώνει την κατάσταση του ασθενούς, αντί να τον επανεξετάσει, με δογματισμό αυξάνει συνεχώς τη δόση.
Το δράμα είναι ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έκαναν ούτε την ύστατη στιγμή το καθήκον τους να επεξεργασθούν ένα εθνικό σχέδιο το οποίο να δίνει λύσεις στις ιδιαίτερες παθογένειες της ελληνικής οικονομίας. Περιορίσθηκαν να εκτελούν τις εντολές της τρόικας, διαπραγματευόμενες αραιά και πού κάποιες δευτερεύουσες πτυχές του προγράμματος. Συνήθως χωρίς να φέρνουν κάποιο αποτέλεσμα, αφού οι δανειστές μετατρέπουν την καταβολή της κάθε δόσης σε επανάληψη ενός κακοπαιγμένου θρίλερ. Με άλλα λόγια, το πολιτικό σύστημα είναι μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης.
Μετά τις συνεχείς και κραυγαλέες διαψεύσεις όλων των επίσημων προβλέψεων για την πορεία της οικονομίας, το μόνο που έχει απομείνει στην εγχώρια παράταξη του μνημονίου είναι ο ισχυρισμός ότι εάν δεν είχε ακολουθηθεί αυτός ο δρόμος τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα. Ο ισχυρισμός αυτός, όμως, μπορεί πάντα και εκ του ασφαλούς να προβάλλεται απ’ όσους θέλουν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα.
Οι σταυροφόροι του μνημονίου
Η ΠΑΡΑΤΑΞΗ του μνημονίου είναι οριζόντια σε σχέση με την κάθετη ταξινόμηση του παραδοσιακού κομματικού συστήματος, δηλαδή περιλαμβάνει ψηφοφόρους και από τη Δεξιά και από την Κεντροαριστερά. Κατά κανόνα, όμως, περιλαμβάνει πολίτες που προέρχονται από τα μεσαία και, κυρίως, από τα ανώτερα στρώματα. Προφανώς και αυτοί βιώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης, αλλά είναι διαφορετικό να βρίσκεσαι σε απόσταση από τον γκρεμό και διαφορετικό να έχεις ήδη πέσει ή να είσαι στο χείλος του.
Η ισχύς της παράταξης του μνημονίου δεν πήγαζε τόσο από την ιδεολογικοπολιτική απήχησή της στην κοινωνία, όσο από τις δυνάμεις που τη συναποτελούσαν. Εκτός από τα κόμματα που εξαρχής το ψήφισαν ή προσχώρησαν αργότερα (Ν.Δ.), σ’ αυτό το άτυπο μέτωπο συμμετείχαν σύσσωμη η ολιγαρχία του χρήματος και βεβαίως η μεγάλη πλειονότητα των κυρίαρχων ΜΜΕ. Με άλλα λόγια, η παράταξη του μνημονίου μπορεί να έχει χάσει την αξιοπιστία της και να είναι μειοψηφική, αλλά διαθέτει πολύ δυνατή φωνή στη δημόσια σφαίρα και κυρίως διαθέτει τη δυνατότητα -μέσω του ευρωιερατείου- να εκβιάζει την κοινωνία με την πρόκληση χάους.
Τα «παπαγαλάκια» του μνημονίου ισχυρίζονται ότι οι αντιδράσεις προέρχονται από προνομιούχους, οι οποίοι χάνουν τα προνόμιά τους. Αυτό ισχύει για ορισμένες περιπτώσεις, αλλά τα μεγάλα θύματα της ασκούμενης πολιτικής είναι τα μικρομεσαία στρώματα, τα οποία βιώνουν περισσότερο ή λιγότερο ένα οικονομικοκοινωνικό κραχ. Στο όνομα της δημοσιονομικής εξυγίανσης και της ανταγωνιστικότητας λαμβάνονται μέτρα τα οποία στρέφονται σχεδόν μονομερώς εναντίον του κόσμου της εργασίας. Με άλλα λόγια, το μνημόνιο έχει ταξικό πρόσημο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου