Ο καπιταλισμός της ανάπτυξης έχει πεθάνει. Ο σοσιαλισμός της ανάπτυξης , που του μοιάζει σαν αδελφός , μας δίνει την παραμορφωμένη εικόνα του παρελθόντος. Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων , χάρη στην οποία η εργατική τάξη θα έσπαγε τις αλυσίδες της και θα θεμελίωνε την παγκόσμια ελευθερία , αφαίρεσε από τους εργάτες και τα τελευταία υπολείμματα ανεξαρτησίας και κατέστρεψε τις υλικές και υπαρξιακές βάσεις για κάποια εξουσία των παραγωγών. Η οικονομική ανάπτυξη που θα έπρεπε να εξασφαλίσει σε όλους την αφθονία και την ευημερία, επαύξησε τις ανάγκες με μεγαλύτερο ρυθμό , δεν επέτυχε πια να τις ικανοποιήσει και κατέληξε σε πλήθος αδιεξόδων που δεν είναι μόνον οικονομικά.
Μπορούν να επινοηθούν διάφορες θεραπείες για τα αδιέξοδα στα οποία καταλήγει αυτή η κρίση , ο νεωτερισμός της όμως βρίσκεται στο ότι κάθε επιμέρους και διαδοχική λύση , με την οποία ισχυρίζονται ότι θα την ξεπεράσουν , καταλήγει να την επιδεινώνει. Εκτός από την ολοκληρωτική ανατροπή των θεσμών , της τεχνικής και της συμπεριφοράς που ισχύουν σήμερα , έφερε , όχι το καλύτερο που υπόσχεται αλλά ελλείψεις και καταναγκασμούς όλο και πιο δυσβάσταχτους.
Τελικά χρειάζεται αλλαγή της ανάπτυξης , ή αλλαγή των προϊόντων , του τρόπου παραγωγής , του προσδιορισμού των αναγκών , του τρόπου ικανοποίησης τους και με λίγα λόγια , του τρόπου ζωής;
Μέχρι ποιο σημείο η υποτιθέμενη «οικονομική επιστήμη» έχει διαμορφωθεί από a priori ιδεολογίες , πολιτικές επιλογές , από αναπόδεικτα ανθρωπολογικά αξιώματα ;
Ο ισχυρισμός ότι η ανάπτυξη περιορίζει τις ανισότητες είναι μία πνευματική απάτη καθώς πολλές από τις ανάγκες δημιουργούνται και συντηρούνται από το σύστημα. Υπάρχουν βέβαια και οι αντιρρήσεις του τύπου « μα οι φτωχοί ζουν καλύτερα απ ότι εδώ και 10 , 20, 30 χρόνια» , «καταναλώνουν περισσότερο άρα είναι λιγότερο φτωχοί». Λάθος διπλό. Διότι , αφενός , αν αληθεύει ότι οι φτωχοί καταναλώνουν περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες , αυτό δεν σημαίνει ότι ζουν καλύτερα και αφ ετέρου , ακόμα κι αν υποτεθεί ότι ζουν καλύτερα δεν σημαίνει ότι δεν είναι φτωχοί. Το να καταναλώνεις περισσότερο , να διαθέτεις δηλαδή μεγαλύτερη ποσότητα υλικών αγαθών , δεν σημαίνει απαραίτητα και βελτίωση , Μπορεί απλώς να σημαίνει ότι από εδώ και στο εξής πρέπει να πληρώνεις ότι προηγουμένως σου προσφερόταν δωρεάν , ή ακόμα , ότι χρειάζεται να ξοδεύεις πολύ περισσότερα ( σε σταθερό νόμισμα ) για αντισταθμίσεις κουτσά-στραβά την γενική αφθονία του περιβάλλοντος της ζωής.
Οι πολίτες ζουν καλύτερα επειδή καταναλώνουν μια αυξανόμενη ποσότητα μεταφορικών μέσων , ατομικών και συλλογικών , για να κάνουν την διαδρομή μεταξύ του χώρου εργασίας και του προαστίου-υπνωτηρίου που είναι όλο και πιο απομακρυσμένο; Ζουν καλύτερα επειδή αντικαθιστούν συχνότερα προϊόντα που άλλοτε κρατούσαν περισσότερο από μία γενιά; Ή επειδή στην θέση του νερού της βρύσης που έχει γίνει αηδιαστικό , αγοράζουν όλο και πιο συχνά εμφιαλωμένο; Είναι λιγότερο φτωχοί επειδή αντικατέστησαν τις συνήθειες του καφενείου της γωνιάς ή το σινεμά της γειτονιάς -που και τα δύο κοντεύουν να εξαφανιστούν- με την αγορά τουλάχιστον μιας τηλεόρασης κι ενός αυτοκινήτου που τους προσφέρουν φαντασιακές και μοναχικές αποδράσεις από την έρημο του μπετόν;
Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι σήμερα οι άνθρωποι διαθέτουν «αγαθά και ανέσεις « που άλλοτε προορίζονταν για αστούς , άρα γίνονται λιγότερο φτωχοί. Λιγότερο από ποιόν; Από τον φτωχό της Ινδίας; Από τους εργάτες προ πενηντακονταετίας; Η σύγκριση είναι εντελώς αφηρημένη. Η φτώχεια δεν είναι αντικειμενικό και μετρήσιμο μέγεθος (διαφορετικό με την εξαθλίωση και τον υποσιτισμό) : είναι μια διαφορά , μια ανισότητα , η μη-δυνατότητα πρόσβασης σ αυτό που η κοινωνία καθορίζει σαν καλό και ωραίο , αποκλεισμός από τον κυρίαρχο τρόπο ζωής. Κι αυτός ο επιβεβλημένος τρόπος ζωής που δίνει τον τόνο του με τον επιδεικτικό και προνομιούχο καταναλωτισμό του.
Η φτώχεια εκσυγχρονίζεται :το χρηματικό της επίπεδο ανεβαίνει επειδή τα καινούρια βιομηχανικά προϊόντα εμφανίζονται ως είδη πρώτης ανάγκης , και ωστόσο κρατούνται απρόσιτα για τον μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων. Η μάζα πληρώνει όλο και ακριβότερα μια όλο και μεγαλύτερη ασημαντότητα, αφού μόλις αποκτήσει , με όποιο οικονομικό κόστος , ένα νέο προϊόν , αυτό χάνει την αξία του. Άλλες φορές πάλι , χωρίς το εκλαϊκευμένο προϊόν χάσει την αξία του , η βιομηχανία το απαξιώνει ρίχνοντας στην αγορά ένα καλύτερο , το προορίζει για την μειοψηφία και το εμφανίζει με σαν καινούρια μορφή ευημερίας , ώστε να διατηρηθεί η ανισότητα. Η ανανέωση αυτή καλλιεργεί την ψευδαίσθηση ότι το καινούριο είναι καλύτερο και δημιουργεί περισσότερες ανάγκες από αυτές που ικανοποιεί εντείνοντας τις στερήσεις. “Το ποσοστό κατά το οποίο αυξάνεται η στέρηση ξεπερνά κατά πολύ το ποσοστό αύξησης της παραγωγής”. Η λογική του πάντα καλύτερα αντικαθιστά την λογική του καλού ως δομικού στοιχείου της λειτουργικότητας. Με λίγα λόγια , το κίνητρο της σύγχρονης ανάπτυξης είναι η διατήρηση της ανισότητας.
Τι είναι εκείνο που επιτρέπει την διαστρέβλωση των αναγκών και επιθυμιών σε επιθυμίες κατανάλωσης; Το γεγονός ότι , για την ικανοποίηση κάθε ανάγκης , το άτομο εξαναγκάζεται πρώτα απ όλα να εξαρτάται από θεσμούς και γιγαντιαίους μηχανισμούς που ξεφεύγουν από την διάσταση του και τον έλεγχο του. Ακόμα και για τον (απολυμασμένο) αέρα που αναπνέει , για το (εμφιαλωμένο ή με συντηρητικά) νερό που πίνει , για τον ήλιο (που του πουλάει η τουριστική βιομηχανία) και την χαλάρωση (που του προμηθεύουν η βιομηχανία του θεάματος και η ράδιο-τηλεόραση) , το άτομο εξαρτάται από εμπορικούς και γραφειοκρατικούς μεγα-μηχανισμούς των οποίων δεν είναι τίποτε άλλο από πελάτης υποταγμένος , τυποποιημένος, ανίσχυρος , εκμεταλλευόμενος και πάντα ανικανοποίητος. Αφού λοιπόν γίνει παθητικός , καθοδηγείται στο να ζητά από τους μεγα-μηχανισμούς που αναλαμβάνουν την παροχή αγαθών μόνον «υπευθυνότητα» πληρέστερη και «καλύτερη» σχετικά με τις ανάγκες του , υποτασσόμενος στο απόλυτο μονοπώλιο. Αυτός ο δεσποτισμός του μηχανισμού επιβάλλει την αναγκαστική κατανάλωση , μετατρέποντας το άτομο σε παθητικό καταναλωτή «μιας μαζικής παραγωγής που μόνον οι μεγάλες βιομηχανίες μπορούν να εξασφαλίσουν. Τελικά ούτε καν οι στοιχειώδεις ανάγκες δεν μπορούν πια να ικανοποιούνται εκτός εμπορίου, κι όσο πιο γιγάντια είναι τα μέσα παραγωγής αυτού του τεχνοκρατικού φασισμού τόσο περισσότερο εξασφαλίζουν αυτήν την υποταγή. Υποταγή σε μία αυτοκαταδικαζόμενη αφθονία, σε μία ιατρικοποιημένη υγεία , σε μία τεχνική ιντελιγκέντσια , σε μία ατομική και συλλογική ματαιοδοξία , σε έναν πολιτιστικό μαρασμό , σε μία βιομηχανοποιημένη εκπαίδευση , σε μία εξαρτημένη δικαιοσύνη.
Η διεθνής του κεφαλαίου , βέβαια , δεν σταμάτησε εκεί. Επεκτάθηκε, μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες , στην δημιουργία ενός σύγχρονου χρηματοπιστωτικού συστήματος ικανό να υποτάξει έθνη και λαούς παράγοντας και πωλώντας εικονικό χρήμα. Αφέθηκε ανεξέλεγκτη , χωρίς φραγμούς και όρια , να θεσπίζει νέους χρηματοοικονομικούς κανόνες στη παγκόσμια αγορά. Το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα στηρίζεται στην ιδέα να δανείζονται κράτη και επιχειρήσεις από όποιον μπορεί να τις χρηματοδοτήσει. Οι καινούριες πηγές χρηματοδότησης μπορούν να είναι άλλες επιχειρήσεις , ασφαλιστικά ταμεία , παραδοσιακές μορφές μη-τραπεζικές και πρόσωπα μέσω αμοιβαίων κεφαλαίων. Η κατάργηση των μεσαζόντων-τραπεζών δημιουργεί την απαίτηση ότι οι υποψήφιοι χρηματοδότες θα έχουν , εκτός του προσδοκώμενου κέρδους , τις απαραίτητες εγγυήσεις για αποφυγή μερικής ή συνολικής απώλειας των χρημάτων τους μέσω εγγυήσεων που θα αφορά στην πιστωτική αξιοπιστία των δανειζόμενων κρατών και επιχειρήσεων. Αυτή η διαδικασία αποτελείται από τρείς βασικούς μηχανισμούς. Ο πρώτος αφορά στην έκδοση τίτλων , ο δεύτερος στην βιομηχανοποίηση τους και ο τρίτος στην τεχνική διαχείρισης κινδύνων που αυτόματα αποτελεί και αγορά για τις ασφαλιστικές εταιρείες. Η σωστή λειτουργία αυτού του συστήματος απαιτεί την κατάλληλη οργάνωση των χρηματιστηρίων και μια σειρά ρυθμίσεων που αφορούν στην έκδοση , διαχείριση και αγοραπωλησία των τίτλων. Κατά συνέπεια δημιουργείται η επόμενη απαίτηση , το κράτος να οργανώσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα με βάση αυτές τις διεθνείς αρχές και να εγγυάται με τις κατάλληλες ρυθμίσεις και πολιτικές την απρόσκοπτη λειτουργία του και αναπαραγωγή του. Η άμεση επίδραση αυτής της καπιταλιστικής χρηματοδότησης αφορά , κυρίως , στην σχέση εργασίας-κεφαλαίου. Η στενή εξάρτηση κρατών και επιχειρήσεων με τις απαιτήσεις των χρηματαγορών , συνοδευόμενη και με άλλα στοιχεία του νεοφιλελεύθερου προτύπου , συντελεί στην υποβάθμιση της διαπραγματευτικής ισχύος των εργαζομένων για τους όρους εργασίας και το επίπεδο διανομής. Η αύξηση των ανισοτήτων , το πάγωμα και η μείωση των μισθών αποτελούν αναγκαίο στήριγμα της σημερινής μορφής του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τα κράτη που καλύπτουν αυτόν τον συγχρωτισμό με τραστ και τράπεζες , ουσιαστικά αποδεικνύουν ότι το υποταγμένο κράτος δεν προστατεύει πλέον κανένα εθνικό συμφέρον αλλά η μοναδική του λειτουργία είναι να εξασφαλίζει , στο έδαφος του , όλες τις απαραίτητες συνθήκες λειτουργικότητας των μεγάλων επιχειρήσεων χωρίς διάκριση εθνικότητας. Συμπεριφέρονται σαν πιστοί φύλακες και εμποδίζουν με κάθε τρόπο την οποιαδήποτε προσβολή της φιλελεύθερης οικονομίας του κέρδους.
Όλοι ισχυρίζονται ότι η αιτία για την παρούσα κατάσταση βρίσκεται στην διαχείριση της οικονομίας. Όμως αυτό που στην πραγματικότητα φταίει , δεν είναι η “κρίση της οικονομίας” αλλά η αναγωγή της έννοιας της οικονομίας ως βασικό μοχλό κάθε πλευράς της κοινωνικής ζωής και καταλύτη κάθε κοινωνικής δραστηριότητος. Αντί η οικονομία να αποτελεί απλώς ένα τυπικό εργαλείο της πολιτείας και αντί η πολιτεία να διαμορφώνει , να χρησιμοποιεί και να ελέγχει την οικονομία ως μια δευτερευούσης μορφής δραστηριότητα στην υπηρεσία των αναγκών της, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο! Η οικονομία είναι αυτή που ελέγχει και διαμορφώνει την πολιτεία, και μάλιστα στην περίπτωση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, η μορφή και η δομή της πολιτείας και οι νόμοι διαμορφώνονται και ελέγχονται πλήρως από τους διεθνείς τοκογλύφους και το πολυεθνικό εμπορευματικό κατεστημένο, το οποίο διαμορφώνει επίσης , προς όφελός του, την σημερινή κατάσταση που ονομάζουν “οικονομική κρίση”.
Έτσι αν μιλήσουμε για αυτήν την “οικονομία” των τοκογλύφων, η τελευταία περίοδος δεν αποτελεί καμιά “οικονομική κρίση” αλλά έναν “Οικονομικό” τους Θρίαμβο.
Το κλίμα αλλάζει. Κι αλλάζει γρήγορα. Όταν ο λαός ελέγχεται ή κυριαρχείται κατά διάφορους βαθμούς από μία ή περισσότερες προστάτιδες δυνάμεις , δεν αποτελεί παρά μια διαφανή μεταμφίεση της συνηθισμένης αποικιακής σχέσης που δεν είναι τίποτε άλλο από ένα αποικιακό προτεκτοράτο. Η αναγκαιότητα αυτής της ανατροπής εκδηλώθηκε , στο πέρασμα των αιώνων , με διάφορους τρόπους είτε ειρηνικούς είτε βίαιους αλλά είχε πάντα το ίδιο χαρακτηριστικό: ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Επανάσταση ούτε λαϊκή , ούτε κοινωνική , ούτε πολιτική αλλά εθνική γιατί γίνεται από έναν σκλαβωμένο λαό που θέλει να αποκτήσει την ανεξαρτησία του και την ελευθερία του. Οι δεινόσαυροι , ανίκανοι να προσαρμοστούν , θα χαθούν κάτω από την τεράστια μάζα τους. Στην θέση τους θα εμφανιστούν μικρές ομάδες ανθρώπων που θα έχουν συνείδηση της προσωπικής τους υπευθυνότητας και θα είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν την νέα κατάσταση. Κάθε φορά που κλείνει ένα εργοστάσιο , ένα μαγαζί , μία επιχείρηση , κάθε φορά που γεννιέται ένας άνεργος , κάθε φορά που μειώνονται μισθοί και συντάξεις , κάθε φορά που αυξάνεται η κοινωνική αδικία και εξαθλίωση , λαϊκά κινήματα και μέτωπα κερδίζουν έδαφος. Αυτός ο χειραγωγημένος τρόπος ζωής που οδηγεί σε κοινωνικά αδιέξοδα και αφαιρεί το δικαίωμα στην ζωή , στην ελευθερία , στην ισότητα ενώπιον του νόμου, στον πολιτισμό , στην τροφή , στην εκπαίδευση και στην εργασία , φθάνει στο τέλος του. Η επανάσταση ξεκίνησε. Δεν γίνεται από μεγάλα κεφάλια αλλά από δεκάδες , εκατοντάδες , χιλιάδες κοινούς ανθρώπους που προσπαθούν να συγκεντρωθούν όλοι μαζί για να ξαναγίνουν οι αφέντες της δικής τους ζωής. Όλοι εκείνοι που δεν θα δεχθούν εθνική υποτέλεια , χουντικές κυβερνήσεις , εθνική ταπείνωση , κοινωνική γενοκτονία και θα αντισταθούν με αρετή και τόλμη πραγματώνοντας το όραμα τους για μία ζωή με άλλες αξίες.
Όπως δηλώνει η πρώτη πρόταση της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια “αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο”.
Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΕΠΙΤΑΣΣΕΙ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΑΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΛΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Ελεύθερη Ελλάδα
Αναδημοσιεύτηκε από την Σεισάχθεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου