ardin-rixi
Η απαίτηση για πραγματική ισότητα είναι ένα αίτημα διαρκές
|
Της Ελένης Προκοπίου
Στις δημοκρατικές καπιταλιστικές κοινωνίες, ο νόμος
αναγνωρίζει την δικαιική ισότητα και την ελευθερία των πολιτών ως απόλυτα και
απαραβίαστα δικαιώματα, όμως όπως γνωρίζουμε πλέον όλοι η ηθική – δικαιική
ισότητα είναι μία ισότητα αφηρημένη, τυπική, «νομική» ισότητα, δεν είναι δηλαδή
ισότητα «πραγματική», με κοινωνικό περιεχόμενο.
Το εξισωτικό αίτημα είχε τεθεί από την εποχή του Ρουσό ως
οικουμενικό αίτημα της «προσωπικής αξίας», δηλαδή ως απαίτηση της κοινωνικής
αναγνώρισης κάθε ατόμου με τις ιδιαιτερότητές του. Η αναγνώριση λοιπόν του κάθε
προσώπου ετέθη ως προϋπόθεση της «πραγματικής» ισότητας που είναι κοινωνικής
φύσεως: είναι δηλαδή δικαίωμα στην κοινωνική αναγνώριση των προσωπικών
ικανοτήτων με σκοπό την κοινωνική εκπλήρωση του ατόμου και της προσωπικότητάς
του.
Ο μαρξισμός επισημαίνει την ανάγκη της οικονομικής αναγνώρισης
των ανισοτήτων ή διαφορών των ατόμων, ασκώντας κριτική στην αστική αρχή του
ίσου δικαιώματος, διότι δεν λαμβάνει υπόψιν τις πραγματικές συνθήκες της
παραγωγής, καθώς και τις υποκειμενικές ικανότητες των ατόμων, που είναι άνισες,
θεωρεί δε ότι το ίσο δικαίωμα είναι «άνισο δικαίωμα για άνιση εργασία» (βλ.
Κριτική του Προγράμματος της Γκότα), γι’ αυτό και η μαρξιστική κριτική
στρέφεται εναντίον της αφηρημένης, τυπικής ισότητας των δικαιωμάτων.