Μέτρα και αντίμετρα

[του Κυρ - 16/5/2017]

Σεπτέμβριος 1990. Ενώ ακόμη η ατμόσφαιρα είναι βαρειά από την μπόχα τού "βρόμικου '89", ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανεβαίνει στην Θεσσαλονίκη όπου, ως πρωθυπουργός πια, θα εκφωνήσει βαρυσήμαντη ομιλία στα πλαίσια της 55ης Διεθνούς Έκθεσης. Η ομιλία θα είναι όντως βαρυσήμαντη αφού, εκτός από τον ίδιο, την έχουν επεξεργαστεί ο υπουργός εθνικής οικονομίας Γιώργος Σουφλιάς, ο αναπληρωτής του Τίμος Χριστοδούλου και ο υφυπουργός του Αριστείδης Τσιπλάκος, ο συνταγματολόγος Προκόπης Παυλόπουλος και ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος.

Σ' εκείνη την ομιλία, ο Μητσοτάκης δεν μασούσε τα λόγια του. "Δεν έχουμε περιθώρια, αλλά ούτε και δικαίωμα να συμβιβαστούμε. Γιατί αν συμβιβαστούμε, θα έχουμε αποτύχει. Τα χρόνια που έρχονται πρέπει να αποτελέσουν σταθμό για την ελληνική οικονομία, μια οικονομία που παραλάβαμε παράλυτη και με 15 τρισ. δραχμές χρέος. Θα εξυγιάνουμε την οικονομία ακόμα κι αν πρέπει να έλθουμε σε σύγκρουση με τις συντεχνίες (...) Όσοι προνομιούχοι των μονοπωλιακών κρατικών επιχειρήσεων αντιδρούν, ζητούν στην ουσία από τους άλλους φορολογούμενους, εργάτες, υπαλλήλους, βιοτέχνες, μικροεπαγγελματίες, να πληρώνουν για τις δικές τους εισφορές. (...)".

Όμως, από όλα όσα είπε τότε ο Μητσοτάκης, εκείνο που πέρασε στην ιστορία και θα μείνει αξέχαστο ήταν η προσπάθειά του να δικαιολογήσει την κατάργηση της ΑΤΑ, της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής των μισθών, την οποία είχε καθιερώσει το ΠαΣοΚ από το 1982. Μπερδεύοντας νούμερα και ποσοστά, ο τότε πρωθυπουργός ήθελε να πείσει τους εργαζόμενους ότι αν δεν πάρουν αύξηση ούτε κατά το πρώτο εξάμηνο του 1991 ούτε κατά το δεύτερο, στο τέλος της χρονιάς θα βρεθούν κερδισμένοι, αφού η εφαρμογή τού κυβερνητικού προγράμματος θα επιφέρει αύξηση στα εισοδήματά τους κατά 14%. Ο απλός κόσμος δεν ήταν δυνατόν να καταλάβει την επιστημονική ανάλυση του Μητσοτάκη, την οποία συνόψισε στην ισότητα "0 + 0 = 14%". Μια ισότητα που κατέληξε να συνιστά το κορυφαίο και συντομώτερο πολιτικό ανέκδοτο της ιστορίας.

Έπρεπε να περάσουν 26 ολόκληρα χρόνια για να αμφισβητηθεί η πρωτοκαθεδρία εκείνου του ανέκδοτου από ένα άλλο, όχι τόσο σύντομο αλλά εξ ίσου καλό: "μέτρα δημοσιονομικά ουδέτερα". Είναι η πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία που μια κυβέρνηση (και, μάλιστα, της αριστεράς!) νομοθετεί περικοπές των λαϊκών εισοδημάτων και ταυτόχρονα ισχυρίζεται ότι θα επιστρέφει όλα τα χρήματα που θα εισπράττει απ' αυτά τα μέτρα. Κάτι σαν "μην ανησυχείτε από τις περικοπές, καθ' όσον θα υπάρχουν αντισταθμίσματα". Σας παίρνουμε μέτρα αλλά θα πάρουμε και αντίμετρα.

Σίγουρα, οι αδαείς αναρωτιούνται προς τι όλη αυτή η φασαρία, αν πρόκειται να μη μείνει τίποτε στο συρτάρι. Ε, αδαείς είναι! Πώς να καταλάβουν ότι το "παίρνω-δίνω" δεν σημαίνει κατ' ανάγκην ότι "δίνω σ' αυτόν που του τα παίρνω". Συνήθως σημαίνει "παίρνω από τον έναν και δίνω στον άλλο". Πώς ήταν εκείνο το ωραίο που είπε τις προάλλες ο Δημήτρης Καμμένος; Α, ναι: παίρνω ένα κατοστάρικο από την σύνταξη του παππού και το δίνω επιδότηση σε έναν εργοδότη για να βρει δουλειά το εγγόνι του παππού. 

Μέτρα και αντίμετρα, λοιπόν. Χτες, η βουλή ψήφισε τα πρώτα, δηλαδή το να πάρει το κατοστάρικο από την σύνταξη του παππού. Το πού θα το δώσει παραμένει ακόμη ασαφές αλλά μια καθαρή εικόνα μάς την έδωσε ο αναπληρωτής υπουργός οικονομίας Αλέξης Χαρίτσης, σε συνέντευξη του στο "Βήμα" της περασμένης Κυριακής:

Διεκδικήσαμε και πετύχαμε η συμφωνία να περιέχει τρία αναπτυξιακά αντίμετρα συνολικού ύψους 900 εκατ. ευρώ μέχρι και το 2021. Περιλαμβάνουν 100 εκατ. ευρώ τον χρόνο για την ενεργειακή αναβάθμιση ενεργοβόρων βιομηχανιών, που θα εξασφαλίσουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση του κόστους παραγωγής. Ταυτόχρονα, εξασφαλίσαμε 100 εκατ. ευρώ επιπλέον τον χρόνο για το νέο αναπτυξιακό νόμο, για να ικανοποιήσουμε την αυξημένη ζήτηση και άλλα τόσα για την υλοποίηση σημαντικών αγροτικών υποδομών, όπως δίκτυα ύδρευσης, αρδευτικά κανάλια, αγροτικοί δρόμοι, που χρόνιζαν εδώ και δεκαετίες.

Νάτο το κατοστάρικο του παππού! Πάει στις ενεργοβόρες βιομηχανίες για να μειώσει το κόστος παραγωγής τους, άρα να αυξήσει τα κέρδη τους. Πάει στον αναπτυξιακό νόμο, ο οποίος ενισχύει τις μεγάλες επιχειρήσεις, είτε με φοροαπαλλαγές είτε με επιδοτήσεις. Και, τέλος, πάει στις αγροτικές υποδομές, οι οποίες -φυσικά!- θα επιλεγούν με αναπτυξιακά κριτήρια, άρα θα υποστηρίζουν τις μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή θα δραστηριοποιηθούν στον κλάδο. Ε, πάει στον διάολο, κάποιος από όλους αυτούς θα φτιάξει μια τετράωρη θέση εργασίας, να πάει το εγγόνι τού παππού να δουλέψει και να κονομήσει δυο κατοστάρικα τον μήνα... μπορεί και δυόμισυ. Ιδού η υπεραξία τού κατοστάρικου!

Εδώ που τα λέμε, έπρεπε κι εμείς να ήμασταν υποψιασμένοι. Έπρεπε να είχαμε καταλάβει ότι πίσω από την λέξη αντίμετρα δεν μπορεί να κρύβεται κάτι καλό. Αφού είναι γνωστό ότι οι λέξεις λειτουργούν περίεργα στην πολιτική. Στην πολιτική, άλλα λες και άλλα εννοείς. Και για να το πω επιστημονικά, στην πολιτική το σημαίνον δεν είναι και σημαινόμενον. Για παράδειγμα, λες θεσμοί και εννοείς τρόικα, λες πρόγραμμα και εννοείς μνημόνιο, λες σταθεροποίηση και εννοείς λιτότητα, λες δημοσιονομική προσαρμογή και εννοείς φοροκαταιγίδα, λες 13η σύνταξη και εννοείς ένα εφ' άπαξ χαρτζηλίκι.

Μέτρα και αντίμετρα... Αν ήμασταν υποψιασμένοι, θα είχαμε καταλάβει αλλά, αν ήμασταν ταξικά συνειδητοποιημένοι θα ξέραμε εξ αρχής ότι σε τούτο το αστικό κωλοχανείο που κάποιοι αποκαλούν "το καλύτερο πολίτευμα του κόσμου", όταν τα μέτρα αφορούν μια τάξη, τα αντίμετρα αφορούν μια άλλη. Σε απλά ελληνικά: όταν είσαι απ' αυτούς που δίνουν, μη περιμένεις ποτέ να πάρεις.

[του Πέτρου Ζερβού - 3/4/2016]

Υστερόγραφο: Αν κάποιος αναγνώστης άκουσε την ομιλία τού Νίκου Φίλη στην βουλή και κατάλαβε την αποστροφή "χωρίς θετική εξέλιξη στο ζήτημα του χρέους (...) ισχύει η πολιτική δέσμευση ότι τα μέτρα που τώρα θα ψηφίσουμε δεν θα εφαρμοστούν", ας μας την εξηγήσει. Συγγνώμη που ρωτάω αλλά έχω μια απορία: σε ποιό από τα 163 άρθρα τού πολυνομοσχεδίου γινόταν η σύνδεση των μέτρων με το χρέος και δεν το πρόσεξα;

Cogito Ergo Sum