Βαθύτερες αιτίες ενός πιθανού Brexit

Νέα Πολιτική

του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*

Ο Observer, παραδοσιακά φιλοευρωπαϊκή εφημερίδα, δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα δημοσκόπηση, σύμφωνα με την οποία υπέρ του Brexit τάσσεται το 43% της βρεταννικής κοινής γνώμης, κατά το 39% και οι αναποφάσιστοι είναι το 18%. Αν και είναι πολύ νωρίς να έχουμε οριστική εικόνα και το πλήθος των αναποφάσιστων μπορεί να την μεταστρέψει την τελευταία στιγμή, είναι φανερό ότι πλέον το Brexit είναι υπαρκτό ενδεχόμενο.

Ιστορικά η Μεγάλη Βρεταννία ασκούσε διπλωματία διασπαστική της ευρωπαϊκής συνοχής, στρέφοντας την μία ευρωπαϊκή δύναμη εναντίον της άλλης, ώστε να αποφευχθεί η συγκρότηση ενός ευρωπαϊκού υπερκράτους που θα απειλούσε την παγκόσμια πολύ-πολική ισορροπία. Σε αυτό το πλαίσιο, η βρεταννική ισχύς εξουδετέρωσε τον Ναπολέοντα και την εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία.

Η ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΟΚ οφειλόταν άλλωστε κατά βάθος στην ανάγκη του να παρίσταται, να συμμετέχει και όσο το δυνατόν να ελέγχει την πορεία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, που ήταν για πολλούς αγγλοσάξονες αναλυτές μία επανάληψη του ναπολεόντειου εγχειρήματος με άλλα μέσα.

Σήμερα, το ευρωπαϊκό εγχείρημα φαίνεται πιά ακίνδυνο για την πάντα ανήσυχη και πάντα επαγρυπνούσα βρεταννική πολιτική. Κατέστη πλέον σαφές ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι απρόθυμα να εκχωρήσουν ζωτικές λειτουργίες τους στις Βρυξέλλες, η κοινή και εξωτερική πολιτική ναυάγησε στα αβαθή της Ουκρανίας, της λαθρομετανάστευσης και της τρομοκρατίας, το κοινό νόμισμα εφαρμόστηκε σε μέρος και όχι στο σύνολο των κρατών-μελών και άλλωστε υφίσταται σοβαρούς κλυδωνισμούς, ο εθνικισμός ανεβαίνει, το καλό κλίμα της εποχής Ντελόρ εξατμίστηκε και οι πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που προσχώρησαν στην ΕΕ διέσπασαν την συνοχή της και εξασθένισαν την δυναμική της.

Περίπτωση ευρωπαϊκού υπερκράτους πλέον δεν υφίσταται. Οπότε δεν υφίσταται και λόγος να εξακολουθήσει να αποδέχεται το Λονδίνο περιορισμούς της εθνικής του κυριαρχίας ως αντίτιμο της παρουσίας του Βρεταννού πρωθυπουργού στις συνόδους κορυφής της ΕΕ.

Αντιθέτως, η βρεταννική κοινή γνώμη όλο και περισσότερο δυσφορεί με την συμμετοχή της σε μία Ευρώπη που σπαράσσεται από έριδες, χειμάζεται από υφεσιακά φαινόμενα και αδυνατεί να διαχειριστεί το μεταναστευτικό. Άλλωστε, η γεωπολιτική και γεωστρατηγική αρχιτεκτονική της Ευρώπης είναι αυτή που θα πληγεί καίρια από τυχόν αποχώρηση της πυρηνικής και μάχιμης Μεγάλης Βρεταννίας, ενώ δεν θα συμβεί το αντίστροφο.

*Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης (δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο)