της Δήμητρας Θεοφίλη*
Ο Πήτερ Παν αποτελεί σύμβολο της αιώνιας νιότης κι ανεμελιάς. Από τα χαρακτηριστικά του ήρωα επινοήθηκε από τον ψυχολόγο Dr Dan Kiley, το σύνδρομο του Πήτερ Πάν. Αυτό το σύνδρομο σημαίνει παρατεταμένη εφηβεία κι αναφέρεται σε άρνηση του ατόμου να μεγαλώσει ακριβώς όπως ο ήρωας του παραμυθιού, πρόκειται δηλαδή για στάση ζωής. Μπορεί να παρουσιαστεί και στα δύο φύλα αν και είναι συχνότερο στους άντρες. Το σύνδρομο δεν αναγνωρίζεται επίσημα από την επιστήμη της ψυχολογίας ως ψυχική διαταραχή. Παρόλα αυτά είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται ευρέως από τον κλάδο και είναι αποδεκτός στους περισσότερους ειδικούς ψυχικής υγείας.
Οι ενήλικες με το σύνδρομο του Πήτερ Παν έχουν συμπεριφορές που συναντώνται σε αθώα, ανέμελα αλλά και άκαρδα παιδιά , κάνοντας τους άλλους γύρω τους να τους αγαπούν αλλά και να υποφέρουν. Έτσι μπορεί αρχικά να είναι ιδιαίτερα αγαπητοί και γοητευτικοί ενώ στην πορεία βασανιστικοί και κουραστικοί. Μάλιστα ο Kiley στο βιβλίο του «Το σύνδρομο του Πήτερ Παν» γράφει:
« όλες οι γυναίκες γνώρισαν έναν Πήτερ Παν. Τον αγάπησαν, τον παντρεύτηκαν, τον παράτησαν ή τον ξεπέρασαν.. καμία όμως δεν μπόρεσε να του αντισταθεί»
Τα προβλήματα του συνδρόμου γίνονται ιδιαίτερα έντονα ακριβώς την στιγμή που απαιτείται κάποιαδέσμευση. Έτσι συχνά επιλέγονται σύντροφοι και παρέες μικρότεροι ηλικιακά που πιθανώς να μην έχουν τις απαιτήσεις μιας ενήλικης ισότιμης σχέσης.Όταν ο ενήλικας «Πήτερ Παν» δεσμεύεται τελικά σε μια σχέση ο/η σύντροφος έχει συχνά ένα μητρικό ρόλο που καταλήγει σε υπερβολική φροντίδα και ντάντεμα ακριβώς συμβαίνει και στα πραγματικά παιδιά.
I won't grow up. Just to learn to be a parrot, and recite a silly rule
I won't grow up I don't want to wear a tie
And a serious expression, in the middle of July
'Cause growing up is awfuller than all the awful things that ever were Γ11 never grow up.
Let's be quiet as a mouse and build a lovely little house for Wendy, all for Wendy, she's come to stay, and be our mother, at last we have a mother
She ΊΙ be waiting at the door, we won 't be lonely anymore
(Αποσπάσματα από Peter Pan’s Broadway musical)
Ο ψυχολόγος Εrik Εrikson ταύτισε την εφηβεία με την εποχή που ο έφηβος επιδιώκει τον αυτοπροσδιορισμό του και αναζητά την προσωπική του ταυτότητα. Πρόκειται για μια εποχή κατακλυσμού συναισθημάτων. Η καθήλωση κάποιου σε αυτήν την ηλικία μπορεί να είναι καταστροφική καθώς τα συναισθήματα της εφηβείας είναι πραγματικά ανεξέλεγκτα. Έτσι, ένας ενήλικας με σύνδρομο Πίτερ Παν μπορεί να έχει όλα τα δικαιώματα των ενηλίκων (οικονομικά, οικογενειακά, νομικά) αλλά όχι και την υπευθυνότητα να τα επεξεργαστεί, συνεπώς τα επαγγελματικά και τα οικονομικά του είναι σε γενική και πλήρη αποδιοργάνωση. Ουσιαστικά πρόκειται για «κακομαθημένα παιδιά» που ζητούν συνέχεια προσοχή και ντάντεμα εγκλωβισμένα σε μια τρομακτική και συναισθηματική στασιμότητα. Δεν έχουν βρει μια ισορροπία κι είναι παγιδευμένα ανάμεσα στον ρόλο του άντρα ή της γυναίκας που απαιτεί η κοινωνία να γίνουν και στο παιδί που αντιστέκεται σε αυτό τον ρόλο.
Για την συναισθηματική καθήλωση στην παιδική – εφηβική ηλικία οι ευθύνες βαραίνουν την οικογένεια είτε πρόκειται για υπερβολικά αδιάφορους γονείς που εξαγόραζαν με υλικά αγαθά το παιδί για την απουσία τους, είτε για γονείς ιδιαίτερα πιεστικούς κι αυστηρούς. Στην δεύτερη περίπτωση τα παιδιά μεγάλωσαν με μια ασφυκτική προστασία των γονέων απέναντι σε οτιδήποτε θεωρούσαν «κακό» ή «βλαβερό» για το παιδί (δυσάρεστα γεγονότα, οικογενειακά προβλήματα, θανάτους) με συνέπεια όταν αυτό ενηλικιωθεί να μην μπορεί πραγματικά να σταθεί στις δικές του δυνάμεις και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και τις απαιτήσεις την ενήλικης ζωής.
Η Humbelina Robles Ortega, καθηγήτρια ψυχολογίας Πανεπιστημίου της Γρανάδας, προειδοποιεί ότι η υπερπροστασία των γονιών μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά να αναπτύξουν το σύνδρομο Peter Pan, που «επηρεάζει συνήθως εξαρτώμενα άτομα που έχουν υπερπροστατευτικούς γονείς και δεν έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες για να αντιμετωπίσουν τη ζωή».
Μια γνωστή περίπτωση ενήλικα με σύνδρομο Πήτερ Παν είναι αυτή του Michael Jackson, μάλιστα πολλά άρθρα γράφτηκαν πριν και μετά το θάνατό του για το πώς το σύνδρομο του Πήτερ Παν κατέστρεψε τη ζωή του τραγουδιστή. Άλλωστε ο ίδιος είχε αγοράσει ένα ράντζο και το ονόμασε «Neverland» προς τιμή του αγαπημένου του ήρωα Πήτερ Πάν.
Το σύνδρομο του Peter Pan είχε σκοτώσει τον Michael Jackson (πηγή inews.gr)
“Του είπαν ότι για να πετύχει πρέπει να στερηθεί την παιδική του ηλικία, ενώ αυτό επιζητούσε όσο τίποτε άλλο: να ξαναβρεί τον εαυτό του εκεί που τον άφησε ως ένα πληγωμένο παιδί. Έστησε ένα απέραντο ράντσο στην Καλιφόρνια, το οποίο ονόμασε «Neverland» προς τιμήν του αγαπημένου του ήρωα, του Πίτερ Παν, του παιδιού που...αρνείται να μεγαλώσει. Η χώρα του «Ποτέ-Ποτέ» ήταν το φανταστικό καταφύγιο του μονίμως ανήλικου Μάικλ, κάτι μάλλον απαγορευτικό για τον σκληρό χώρο των μεγάλων. Γι’ αυτό και ο παιδικός παράδεισος δεν άργησε να μετατραπεί σε κόλαση, με τον «μικρό» πρωταγωνιστή να γίνεται η σκιά του εαυτού του. Το σύνδρομο της «Neverland» Το σύνδρομο Πίτερ Παν είχε διαβρώσει τα πάντα: το μυαλό του, την προσωπικότητα ακόμη και τη σεξουαλικότητά του, οδηγώντας τον σχεδόν στην τρέλα.”
Κάτω από τα «παιδικά» συναισθήματα και τον ναρκισσισμό που χαρακτηρίζει τον ενήλικα με το Σύνδρομο του Πήτερ Παν κρύβεται μια απέραντη θλίψη κι ένας θυμός δυσβάσταχτος. Ακριβώς επειδή τα συναισθήματα αυτά απουσίαζαν από την παιδική ηλικία στην οποία εμφανίστηκε η καθήλωση, ο ενήλικας «Πήτερ Παν» δεν είναι σε θέση να τα αναγνωρίσει και να τα επεξεργαστεί με αποτέλεσμα να αντιδρά με τον μόνο τρόπο που έχει μάθει και μπορεί, τις ναρκισσιστικές συμπεριφορές. Η θλίψη του συνδρόμου Peter Pan είναι ουσιαστικά μια βαθιά αίσθηση πένθους, που προέρχεται από τον βασικό πυρήνα της προσωπικότητας και αποτελεί πλέον βασικό στοιχείου του χαρακτήρα.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω οι ευθύνες του συνδρόμου βαραίνουν την οικογένεια. Οι γονείς θέλουν να προσφέρουν στα παιδιά τους μια ειδυλλιακή, όπως στα παραμύθια, παιδική ηλικία. Όμως τα παραμύθια και η χώρα του «Ποτέ Ποτέ» δεν μοιάζει σε τίποτα με την σκληρή πολλές φορές πραγματικότητα που ζούμε. Αν θέλουμε να προστατέψουμε τα παιδιά από μια βασανιστική ενήλικη ζωή και να μην τα εγκλωβίσουμε σε σώμα ενήλικα με συναισθήματα μικρού παιδιού, οφείλουμε να τους μάθουμε ότι η πραγματικότητα που ζούμε δεν έχει μόνο ευχάριστες κι ανέμελες αλλά και δυσάρεστες, πολύ επίπονες στιγμές. Το πιο σημαντικό δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά είναι ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, θλίψη, θυμός, φόβος ή χαρά.
* Η Θεοφίλη Δήμητρα είναι Κοινωνική Λειτουργός- Ψυχοθεραπεύτρια,
Πηγή Νομικά Επίλεκτα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου