Εδώ και τώρα πληρώνονται όλα*

Το Ποντίκι

του Σταύρου Χριστακόπουλου

Ένα βουνό ιδιωτικών ληξιπρόθεσμων χρεών, ύψους 200 δισ. ευρώ, έχει σωρευτεί πάνω στα ερείπια της ελληνικής οικονομίας. Χρέη προς τις τράπεζες λόγω «κόκκινων» δανείων. Χρέη προς το Δημόσιο λόγω απλήρωτων φόρων. Χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία λόγω απλήρωτων εισφορών.

Αν μάλιστα προσθέσουμε και μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια τα οποία χρωστάνε οι ελληνικές τράπεζες στο ευρωσύστημα, τότε το ιδιωτικό χρέος κινείται σαφώς πάνω από το δημόσιο, του οποίου επίκειται μια ακόμη αναδιάρθρωση.

Ο τεράστιος αυτός όγκος χρέους, ο οποίος κρατάει δέσμια την ελληνική οικονομία στον πάτο, βάζει την κυβέρνηση σε μια απίστευτα δύσκολη κατάσταση – και την κοινωνία σε ακόμη χειρότερη – καθώς οι δανειστές ζητούν την ταχύτερη δυνατή διευθέτηση των κάθε είδους εκκρεμοτήτων, και μάλιστα με όρους πολιτικά επώδυνους για τους κυβερνώντες και δυνάμει καταστροφικούς για το οικονομικό στάτους μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού.

Τις μέρες αυτές μάλιστα έχει ήδη αρχίσει το μπρα-ντε-φερ μεταξύ της (αμήχανης από το βάρος του προβλήματος) κυβέρνησης και των (αποφασισμένων για οριστικές διευθετήσεις) δανειστών. Αλλά με την κυβέρνηση στον ρόλο του αδύναμου παίκτη.

Τα «κόκκινα» δάνεια

Ενδεικτικές είναι οι επισκέψεις του προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ και του αντιπροέδρου της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις στην Αθήνα τις προηγούμενες μέρες. Στο καυτό ζήτημα των «κόκκινων» δανείων και οι δύο δήλωσαν τη στήριξή τους στο κυβερνητικό αίτημα για προστασία της πρώτης κατοικίας, αλλά και οι δύο, χωρίς να αφήνουν περιθώρια για προστασία του γενικού πληθυσμού, έθεσαν τους ίδιους όρους:

◆ Ο Ολάντ, ως γνήσιος πολιτικός, μίλησε διπλωματικά για προτεραιότητα στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, ώστε να μην μπορεί να αμφισβητηθεί το δίκαιο του ελληνικού αιτήματος. Κοινώς, εφαρμόστε το μνημόνιο, εμείς έχουμε καλή διάθεση, αλλά η απόφαση θα είναι των δανειστών. Θα μπορούσε να προσθέσει ότι η στήριξή του θα είναι ανάλογη προς την προθυμία της ελληνικής κυβέρνησης να ικανοποιήσει τις γαλλικές επιδιώξεις σε θέματα ιδιωτικοποιήσεων, αλλά δεν ήθελε να χαλάσει το άψογο κλίμα φιλοξενίας.

◆ Ο Ντομπρόβσκις, ως γνήσιος γραφειοκράτης, ήταν λίγο πιο συγκεκριμένος και με ξεκάθαρη απόσταση από τις κυβερνητικές δημόσιες θέσεις: «Η Κομισιόν πιστεύει πως η προστασία της πρώτης κατοικίας θα πρέπει να είναι στοχευμένη για τα νοικοκυριά που έχουν πραγματική ανάγκη». Για τους υπόλοιπους, ξεχάστε την επιείκεια.

Αυτό γενικώς σημαίνει ότι τα τελικά κριτήρια προστασίας των «κόκκινων» δανειοληπτών για στεγαστικά θα βρίσκονται πάρα πολύ χαμηλότερα από τις 300.000 αντικειμενικής αξίας ακινήτου και των 35.000 ετήσιου εισοδήματος, τα οποία έχει βάλει στο τραπέζι η κυβέρνηση.

Επιπλέον ο Ντομπρόβσκις συνέδεσε ευθέως την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών – άρα και το συνδεόμενο θέμα των «κόκκινων» δανείων – με την πρώτη αξιολόγηση της εφαρμογής του μνημονίου, επιβεβαιώνοντας την αίσθηση που είχε αφήσει ο Ολάντ ελάχιστα εικοσιτετράωρα νωρίτερα: «εφαρμόστε το μνημόνιο για να είμαστε κάπως επιεικείς».

Θα πρέπει άλλωστε να επισημανθεί ότι, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος, συντόμως οι τράπεζες θα καλέσουν τους δανειολήπτες να προσκομίσουν περιουσιακά στοιχεία, καταθέσεις και εισοδήματα ώστε να χαρακτηριστούν «συνεργάσιμοι» ή «μη συνεργάσιμοι» και αναλόγως να προχωρήσει η περίπτωσή τους. Το ενδεχόμενο να ενεργοποιηθεί το κριτήριο των «εύλογων δαπανών διαβίωσης» (και τα υπόλοιπα να πηγαίνουν στο δάνειο) είναι παραπάνω από ορατό.

Εν τέλει, μπορεί οι τράπεζες να μη θέλουν να χρεωθούν μια ενδεχομένως τεράστια ανακατανομή περιουσίας, αλλά οι αποφάσεις δεν τους ανήκουν. Την ίδια ώρα, τα κοράκια ετοιμάζονται και το έργο οσονούπω αρχίζει – λεπτομερή ρεπορτάζ θα βρείτε στις σελίδες 7 και 8-9 του «Π».

Χρέη προς το Δημόσιο

Με τα χρέη προς τις εφορίες στα 80 και πλέον δισ., σφίγγει ο βρόχος στον λαιμό των υπόχρεων, αφού οι καταθέσεις τους θα είναι απολύτως διαφανείς και το κράτος θα τους βάζει χέρι μέσω των τραπεζών. Ο Μεγάλος Αδελφός είναι ήδη εδώ με τη μορφή ειδικού λογισμικού, ενώ ο εξαιρετικά μεγάλος όγκος φορολογικών υποχρεώσεων έρχεται να επιβαρύνει την κατάσταση των οφειλετών το αμέσως επόμενο διάστημα.

Αλλά και όσοι υπήχθησαν σε ρυθμίσεις χρεών θα δουν δόσεις να κουτσουρεύονται και τα μηνιαία ποσά να αυξάνονται όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Όπως θα διαπιστώσετε στο σχετικό ρεπορτάζ στις σελίδες 8-9 του «Π», το νέο πλαίσιο θα έχει έναν τίτλο: «Χρωστάς; Πληρώνεις!». Αν έχεις λεφτά, βεβαίως. Διότι, αν δεν έχεις, δεν είναι σαφές τι θα ακολουθήσει.

Χρέη προς τα ταμεία

Το ασφαλιστικό είναι μια βόμβα τεράστιας ισχύος, η οποία θα σκάσει αναγκαστικά στα χέρια της κυβέρνησης Τσίπρα. Η απειλή για τις συντάξεις σχεδόν κάθε ύψους είναι απολύτως ορατή και ήδη συζητούνται τα ενδεχόμενα ενός (επιπλέον!) φόρου υπέρ των συντάξεων ή / και αύξησης των εισφορών, ώστε να μην περικοπούν συντάξεις κάτω από τα 1.000 ευρώ. Ωστόσο, με το σύστημα τιναγμένο στον αέρα, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα.

Περισσότερο έτοιμοι θα πρέπει να είναι όσοι χρωστούν στα ασφαλιστικά ταμεία, αφού το ποσό των ληξιπρόθεσμων έφτασε ήδη τα 20 δισ. ευρώ και οι οφειλέτες οσονούπω θα νιώσουν καυτή την ανάσα των εισπρακτόρων του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), το οποίο επίσης θα είναι διασυνδεδεμένο με τους τραπεζικούς λογαριασμούς των οφειλετών.

Να σημειωθεί ότι τα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία, σύμφωνα με το τρίτο μνημόνιο, θα οδηγούν σε κατασχέσεις μισθών και καταθέσεων, αλλά και σε πλειστηριασμούς ακινήτων. Και εδώ θα ισχύει ότι, εφόσον μπορείς να πληρώσεις, θα πληρώνεις αναγκαστικά και αυτόματα.

Κάπως έτσι, λοιπόν, όπου και αν χρωστάς – «κόκκινα» δάνεια, χρέη προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία – θα κληθείς να πληρώσεις. Οι δανειστές είναι αποφασισμένοι και η κυβέρνηση αμήχανη και αδύναμη να προβάλει αντίσταση. Οι δε οφειλέτες δεν έχουν κανέναν λόγο να πιστεύουν ότι υπάρχει πλέον χρόνος αναβολής. Ο λογαριασμός έχει ήδη έρθει...

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1888 στις 28-10-2015