Δύο κρίσιμα ερωτήματα

analyst

Είναι δυνατόν να οδηγηθούμε σε μία τρίτη δικτατορία, παρά το ότι όλα τα κόμματα έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους στα μνημόνια; Θα βοηθήσει αυτή τη φορά ξανά η εξαγωγή ανθρώπων που ευρίσκεται σε εξέλιξη την ελληνική οικονομία; 

του Αλέξη Ζακυνθινού

«Η Ελλάδα ήταν πάντοτε μία χώρα ελλειμματικού χαρακτήρα, όσον αφορά στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Είχε ανέκαθεν πρόβλημα στην εξαγωγή προϊόντων. Το 19ο αιώνα ήταν αγροτική χώρα, κυρίως με μονοκαλλιέργειες για εξαγωγή – δηλαδή σταφίδα αρχικά, καπνός μετά κλπ. Είχε πάντα έλλειμμα επισιτισμού, επειδή δεν διέθετε μεγάλες εκτάσεις εκτός από τη Θεσσαλία αργότερα. Ότι εξήγαγε σε σταφίδα το εισήγαγε σε δημητριακά, ενώ τα υπόλοιπα ήταν έλλειμμα.

Η χώρα άρχισε να καλύπτει τα ελλείμματα της με την εξαγωγή ανθρώπων. Δηλαδή, οι Έλληνες της Αμερικής, πολύ αργότερα της Αυστραλίας, της Γερμανίας κοκ., έστελναν εμβάσματα και συμπλήρωναν κάπως τα κενά στον προϋπολογισμό.

Όταν έλειψαν τα εμβάσματα, ακολούθησε το συνάλλαγμα από τους Έλληνες ναυτικούς. Αργότερα,αναπτύχθηκε ο τουρισμός και εξελίχθηκε στις «πρώτες βοήθειες» για τους ελλειμματικούς μας προϋπολογισμούς και το εμπορικό μας ισοζύγιο. Τα κενά πάντως τα συμπλήρωνε η Ελλάδα ανέκαθεν με δάνεια. Επομένως, η ιστορία των δανείων είναι μια πολύ παλαιά ιστορία, η οποία ξεκίνησε από το 1821 και συνεχίστηκε έκτοτε.

Όταν ο Τρικούπης χρεοκόπησε την Ελλάδα, το 1893 («δυστυχώς πτωχεύσαμε») άφησε πίσω ένα τεράστιο έργο υποδομής – οπότε ανέκαμψε γρήγορα η ελληνική οικονομία. Όταν πάλι η Ελλάδα χρεοκόπησε το 1932, επί Βενιζέλου, εκεί προέκυψε μια αξιόλογη αυτάρκεια – αφού, λόγω του ότι σταμάτησαν οι εισαγωγές, οι Έλληνες άρχισαν να καλλιεργούν, να αναπτύσσουν βιοτεχνίες κοκ.

Έτσι κάλυψαν κάπως το κενό. Ήταν μια σχετικά δημιουργική περίοδος, με ελλείψεις μεγάλες όμως, τις οποίες ο σημερινός Έλληνας δεν μπορεί να αντέξει – αφού πρόκειται για έναν άλλο πληθυσμό, ευρωπαϊκών συνηθειών μεν, αλλά χωρίς την αντίστοιχη παραγωγικότητα. Εδώ βρισκόμαστε σήμερα». (Θ. Βερέμης με παρεμβάσεις).

.

Άρθρο

Με βάση τους ιστορικούς, όπως τον προηγούμενο, ο οποίος στηρίζει τις αναφορές του σε σχέση με τους εθνικούς διχασμούς σε κάποιον άλλο, οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των Ελλήνων άρχισαν μετά την υιοθέτηση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας – ενώ δεν υπήρχαν το 19ο αιώνα, ξεκινώντας ουσιαστικά τον 20ο.

Ο πρώτος μεγάλος διχασμός οριοθετείται στο 1915/16, όπου από τη μία πλευρά ήταν οι οπαδοί του βασιλιά, ενώ από την άλλη του Ελ. Βενιζέλου – με αντικείμενο τη συμμετοχή ή όχι της Ελλάδας στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Συνεχίσθηκε δε έως την έλευση του Ι. Μεταξά (4 Αυγούστου 1936), μετά τη χρεοκοπία του 1932, καθορίζοντας την πολιτική ζωή της χώρας για πολλές δεκαετίες. Σημαντικό γεγονός ήταν η μικρασιατική καταστροφή του 1922, όπου έφερε στην Ελλάδα 1.300.000 πρόσφυγες, χωρίς χρήματα και περιουσιακά στοιχεία – οπαδούς αργότερα κυρίως του κομμουνιστικού κόμματος.

Στη συνέχεια έχουμε τη δικτατορία από τη μία πλευρά και το κομμουνιστικό κόμμα από την άλλη – το οποίο διώκεται, μαθαίνει να λειτουργεί στην παρανομία και εξελίσσεται στο μεγαλύτερο αντιστασιακό πυρήνα εναντίον των Αρχών της γερμανικής κατοχής. Ο διχασμός τότε ήταν αφενός μεν μεταξύ των εθνικοφρόνων, αφετέρου των κομμουνιστών (ΕΑΜ κλπ.), οδηγώντας στον εμφύλιο πόλεμο του 1946 – στον πλέον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος τελείωσε με την κυβέρνηση συνεργασίας του 1947.

Ο διχασμός αυτός είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τρεις πολιτικές τάσεις στην Ελλάδα (δεξιά, κέντρο, αριστερά) – όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη ήταν κυρίως δύο (φιλελεύθερη ή σοσιαλιστική δεξιά και αριστερά). Ο επόμενος διχασμός ακολούθησε μετά τη δικτατορία του 1967/74, μεταξύ της δεξιάς και της αντί-δεξιάς, η οποία συμπεριελάμβανε τόσο το κέντρο, όσο και τη αριστερά.

Εκφράστηκε από το σοσιαλιστικό κόμμα του Α. Παπανδρέου και τελείωσε κατά κάποιον τρόπο μετά την κυβέρνηση συνεργασίας της δεξιάς με την αριστερά, το 1989 – ενώ εκείνη την εποχή εκτοξεύθηκε το δημόσιο χρέος στο 100% του ΑΕΠ. Έτσι φτάσαμε στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, με το χρέος να κλιμακώνεται ξανά (γράφημα), ενώ δημιουργήθηκαν δύο αντίπαλες παρατάξεις – η μεν υπέρ των μνημονίων, ενώ η άλλη εναντίον τους.

.

.

Με τον άνευ όρων συμβιβασμό όμως της αριστεράς τη 13η Ιουλίου, καθώς επίσης με τη μετέπειτα ψήφιση των μνημονίων από όλες σχεδόν τις «δημοκρατικές» παρατάξεις, η σύγκρουση σε κομματικό επίπεδο έπαψε να υπάρχει. Στην κοινωνία όμως συνεχίζεται, ενώ έχει προκαλέσει την αντίδραση της πλειοψηφίας απέναντι σε ολόκληρο το πολιτικό σκηνικό – στο οποίο σήμερα παίζεται ένα θέατρο του παραλόγου.

Συνοψίζοντας, στον Εθνικό Διχασμό υπήρξε η σύγκρουση μεταξύ βασιλιά και πρωθυπουργού, ενώ ακολούθησε η δικτατορία. Στον Εμφύλιο Πόλεμο, η αντιπαράθεση ήταν μεταξύ των εθνικοφρόνων και των κομμουνιστών, οι οποίοι όμως πρέσβευαν δύο διαφορετικά οικονομικά συστήματα – αν και ακολούθησε ξανά η δικτατορία.

Είναι άραγε δυνατόν η σημερινή σύγκρουση, παρά το ότι τα κόμματα έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους, να οδηγήσει σε μία τρίτη δικτατορία; Θα βοηθήσει αυτή τη φορά ξανά η εξαγωγή ανθρώπων που ευρίσκεται σε εξέλιξη την ελληνική οικονομία;  

Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, τίποτα δεν μπορεί να το αποκλείσει – αφού τα μέτρα του μνημονίου θα εξαθλιώσουν εντελώς τους Έλληνες (άρθρο). Εκτός αυτού, η εθνική τους κυριαρχία έχει ήδη χαθεί, κινδυνεύει άμεσα η ιδιωτική τους περιουσία, ενώ η δημοκρατία αποτελεί παρελθόν – αφού η Ελλάδα κυβερνάται ήδη απολυταρχικά από τους δανειστές της, με ουσιαστική κυβέρνηση την Τρόικα, με σύνταγμα τα μνημόνια και με νόμους δικούς της. Εν τούτοις, δεν είναι «άρρωστη» μόνο η πολιτική και η κοινωνία αλλά, επίσης, ο στρατός – ο οποίος προφανώς δεν έχει τέτοιου είδους δυνατότητες ή προθέσεις.

Όσον αφορά το δεύτερο, έχω την άποψη ότι δεν θα βοηθήσει – αφού οι Έλληνες έχουν πάψει να εμπιστεύονται το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας της χώρας τους, οπότε πιθανολογώ πως αυτοί που οδηγούνται στο εξωτερικό δεν θα στείλουν τα χρήματα τους στην Ελλάδα. Επομένως, δεν πρόκειται ούτε από εδώ να ενισχυθεί ο προϋπολογισμός – οπότε μάλλον δεν θα αποφευχθεί το μοιραίο, η πτώχευση.

Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνονται οι χρεοκοπίες στην Ευρώπη, από το 1800 και μετά, όπου η Ισπανία, η Γερμανία και η Αυστρία προηγούνται της Ελλάδας – παρά το ότι η πατρίδα μας βίωσε πάρα πολλές περιπέτειες, μετά την απελευθέρωση της από το ζυγό μίας χώρας που ακόμη δεν θεωρείται πολιτισμένη.

.

.

Σε κάθε περίπτωση, προβλέπεται πως θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις στην Ελλάδα το επόμενο έτος – αφού το τρίτο μνημόνιο είναι καταδικασμένο να αποτύχει χωρίς την ονομαστική διαγραφή δημοσίων και ιδιωτικών χρεών, ενώ πολύ δύσκολα οι Έλληνες θα ανεχθούν την ξένη δικτατορία, όσο φοβισμένοι και αν είναι σήμερα.

Αλέξης Ζακυνθινός, Senior Analyst (Geopolitics)