Τι σημαίνει Γάλλος

Νέα Πολιτική

του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*

Λίγοι έχουν αντιληφθεί ότι οι βίαιες και πολύνεκρες τρομοκρατικές ενέργειες των ακραίων ισλαμιστών υποκρύπτουν διάθεση εκδίκησης μακροϊστορικού χαρακτήρα. Οι φανατικοί οπαδοί του χαλιφάτου αντιμετωπίζουν τους σύγχρονους Ευρωπαίους σαν απογόνους και συνεχιστές των Σταυροφόρων του 11^ου-12^ου αιώνα και των πιό πρόσφατων αποικιοκρατών του 19^ου-20ού αιώνα. Ακόμη και όσοι από αυτούς γεννήθηκαν και γαλουχήθηκαν στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις, φοίτησαν σε ευρωπαϊκά σχολεία και γαλουχήθηκαν στα νάματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, μισούν την Ευρώπη και την θεωρούν εχθρική, αμαρτωλή και κοιτίδα των απίστων.

Κάποιοι τζιχαντιστές από αυτούς που σκότωσαν δεκάδες αθώους στο Παρίσι, ήταν τυπικά Γάλλοι πολίτες, είχαν γαλλικά ευρωπαϊκά διαβατήρια, είχαν γαλλική ευρωπαϊκή υπηκοότητα. Και όμως, τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ και οι πολιτικοί με αμηχανία εξακολουθούν να τους αποκαλούν «Γάλλους». Αλλά ήδη ο δημόσιος διάλογος κυριαρχείται από το ερώτημα εάν οι άνθρωποι αυτοί είναι πράγματι Γάλλοι. Ερώτημα που οδηγεί στο επόμενο ερώτημα: τι είναι Γάλλος;

Γάλλος είναι αυτός που διαθέτει τα νομικά χαρακτηριστικά που αποδίδει στους πολίτες της η Γαλλική Δημοκρατία (υπηκοότητα, διαβατήριο κλπ.); ή Γάλλος είναι ο συνειδητός φορέας των πολιτιστικών και πολιτικών χαρακτηριστικών της γαλλικής κοινωνίας (αναγέννηση, διαφωτισμός, δημοκρατία, ελληνοχριστιανική πνευματική αφετηρία, σύγχρονη αστική κοινωνία);

Ο σημερινός Ευρωπαίος σκέπτεται και αναλύει την διεθνή πραγματικότητα με όρους απαλλαγμένους από το βάρος της ιστορίας και τους προσδιορισμούς της μεταφυσικής. Τα νοητικά του εργαλεία περιλαμβάνουν οικονομικούς ντετερμινισμούς και τεχνολογικά δεδομένα. Η μαρξιστική παράδοση εξόρισε, άλλωστε, από την ευρωπαϊκή διανόηση το εθνικό και το θρησκευτικό φαινόμενο, ο δε Χάντιγκτον, που αντιλήφθηκε την σημασία του πολιτισμικού φαινομένου, παρέμεινε στην ευρωπαϊκή σκέψη εξωτικός ή και δυσάρεστος.

Η έσχατη και ασφαλώς μείζων πλάνη της σύγχρονης ευρωπαϊκής σκέψης υπήρξε η «πολυπολιτισμικότητα», η πεποίθηση δηλαδή ότι διαφορετικές θρησκείες και πολιτισμοί μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά στα πλαίσια ενός θεσμικού συστήματος βασισμένου στον πλουραλισμό και στην διαφορετικότητα. Μόνον που οι ακραίοι ισλαμιστές απορρίπτουν την πολυπολιτισμική αντίληψη, διότι θεωρούν κάθε άλλη θρησκευτική έκφραση, ακόμα και τις μετριοπαθείς ισλαμικές, ως καταδικαστέα και εξοβελιστέα. Το πολυπολιτισμικό μοντέλο είναι, λοιπόν, ακατάλληλο για να εντάξει αυτά τα στοιχεία στην θεσμική ομαλότητα. Και γιά να συλλάβει την πραγματική φύση του φαινομένου της ισλαμικής τρομοκρατίας, που στην πραγματικότητα είναι μία μορφή ιερού πολέμου εναντίον απίστων.  Οι αδήριτες ανάγκες της συλλογικής ασφάλειας έρχονται τώρα να παραμερίσουν το ιδεαλιστικό αλλά εξωπραγματικό όραμα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

* Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης