Το Ποντίκι
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1892 στις 26-11-2015
του Δημήτρη Μηλάκα
Τα κολοσσιαία οικονομικά συμφέροντα που συνδέουν Ρωσία και Τουρκία λειτουργούν πυροσβεστικά - προς το παρόν τουλάχιστον - και κρατούν υπό έλεγχο τη φωτιά που καταστρέφει τις σχέσεις τους εξ αιτίας των διαφορετικών επιδιώξεών τους στη Συρία.
Η κατάρριψη, πάντως, του ρωσικού μαχητικού από τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη μπορεί να μην οδηγήσει τις δύο χώρες σε πολεμική σύγκρουση, θα προσθέσει ωστόσο στις σχέσεις τους δυσκολίες που δύσκολα μπορούν να ξεπεραστούν.
Γ ια να κατανοήσει κάποιος την ουσία της ρωσοτουρκικής αντιπαράθεσης, θα πρέπει να έχει κατά νου τους στόχους που έχουν οι δύο χώρες στη Συρία και συγκεκριμένα τις επιδιώξεις που προωθούν στο στάδιο των «τελικών (;) διευθετήσεων» που βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι διευθετήσεις αυτές, θα πρέπει να σημειώσουμε, έχουν δρομολογηθεί από τη στιγμή που ΗΠΑ και Ιράν κατέληξαν σε συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το γεγονός αυτό (η αμερικανοϊρανική συμφωνία) καθιστά τον πόλεμο στη Συρία άνευ αντικειμένου, καθώς το καθεστώς Άσαντ δέχτηκε την επίθεση της Δύσης ως αντιπρόσωπος της Τεχεράνης.
Από την πλευρά της και η Δύση - σ' αυτόν τον πόλεμο που διέλυσε τη Συρία - πολέμησε με αντιπροσώπους:
Τη «συριακή αντιπολίτευση», της οποίας μεγάλο κομμάτι απορροφήθηκε από το Ισλαμικό Κράτος.
Τους Κούρδους, οι οποίοι πρόθυμα πολέμησαν υπό αμερικανικές οδηγίες το καθεστώς Άσαντ με αντάλλαγμα την υπόσχεση της δημιουργίας κουρδικού κράτους.
Τους Τουρκμένους και άλλα «τουρκικά φύλα», τα οποία η Άγκυρα εξακολουθεί να χρησιμοποιεί για να αποτρέψει τη δημιουργία κουρδικού κράτους στα νότια σύνορά της.
Δυσκολίες
Από τη στιγμή που αποφασίστηκε, μεταξύ ΗΠΑ, Ιράν, Ρωσίας, η «μεγάλη διευθέτηση» και ο τερματισμός του πολέμου στη Συρία, άρχισαν να αναδεικνύονται οι τεράστιες δυσκολίες για την επιβολή μιας νέας κατάστασης, διαφορετικής από αυτήν που έχει διαμορφωθεί στο έδαφος και στα πεδία των μαχών. Με πιο απλά λόγια, η συμφωνία κορυφής παραγνωρίζει (ή πρέπει να αντιμετωπίσει) μια «μικρή» λεπτομέρεια: Ο πόλεμος κατά του καθεστώτος του Άσαντ είχε αποτέλεσμα τη δημιουργία του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο είναι κάτι περισσότερο και ευρύτερο από μια τρομοκρατική οργάνωση:
1. Κατ' αρχάς το Ισλαμικό Κράτος έχει υπό τον έλεγχό του μια περιοχή (εδάφη από Συρία και Ιράκ) στο μέγεθος της Γαλλίας και συμπαγείς σουνιτικούς πληθυσμούς, οι οποίοι προσβλέπουν στην εδραίωσή του.
2. Κρατάει στα χέρια του και (λαθρ)εμπορεύεται πετρελαιοπηγές και πετρέλαια.
3. Ασκεί ιδεολογική γοητεία με τα γενικευμένα προσκλητήρια πολέμου κατά των δυτικών απίστων σε κάθε σημείο της Γης.
Υπ' αυτήν την έννοια θα μπορούσε να παρατηρήσει κάποιος ότι η γενική συμφωνία των κύριων παικτών (ΗΠΑ, Ρωσίας, Ιράν) για τη διευθέτηση της κατάστασης στην περιοχή περιέγραψε τον εχθρό (Ισλαμικό Κράτος) και ανέδειξε τις επιδιώξεις κάποιων συμμάχων του στην περιοχή - κατά κύριο λόγο της Τουρκίας.
Ο τουρκικός εφιάλτης έχει να κάνει με τη βάσιμη πια προοπτική της δημιουργίας κουρδικού κράτους στα νότια σύνορα της Τουρκίας και την προοπτική αυτό το νέο κράτος (προτεκτοράτο των ΗΠΑ), εκτός από τη διαχείριση των πετρελαίων της Μοσούλης, να έχει και διέξοδο στη Μεσόγειο, μέσω ενός «διαδρόμου» που θα ακολουθεί τα τουρκικά σύνορα. Αυτόν ακριβώς τον διάδρομο επιδιώκει να διασφαλίσει για λογαριασμό της η Τουρκία συντηρώντας αντάρτικες ομάδες Τουρκμένων, οι οποίοι εξακολουθούν να πολεμούν (μαζί με το Ισλαμικό Κράτος) κατά του Άσαντ.
Το μήνυμα
Από την πλευρά της η Μόσχα, ως μέρος της συνολικής διευθέτησης, έχει εξασφαλίσει τη ναυτική βάση που διατηρεί στη Μεσόγειο στην Ταρσό. Για να συμβεί αυτό, το καθεστώς Άσαντ (έστω και χωρίς τον Άσαντ) θα πρέπει να επιβεβαιώσει την εξουσία του στο δυτικό τμήμα της (πρώην) Συρίας.
Πριν η Τουρκία αποφασίσει - με την κατάρριψη του ρωσικού μαχητι κού - να υπογραμμίσει την αποφασιστικότητά της να διατηρήσει υπό τον έλεγχό της έναν διάδρομο εδαφών στη Βόρεια Συρία κατά μήκος των συνόρων των δύο χωρών, είχε δώσει άμεσα το μήνυμά της:
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχ- μέτ Νταβούτογλου την περασμένη Παρασκευή κατηγόρησε τη Ρωσία για αεροπορικές επιθέσεις, σε περιοχές που κατοικούν Τουρκμένοι, στη Βόρεια Συρία, και σημείωσε ότι το υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε με αυτήν την αφορμή τον Ρώσο πρέσβη.
«Στις επιθέσεις στα τουρκομανικά χωριά παίρνουν μέρος και ρωσικά αεροπλάνα. Σε σχέση με αυτό την προηγούμενη νύχτα έδωσα εντολή στον υπουργό Εξωτερικών να καλέσει τον Ρώσο πρεσβευτή, τον ενημέρωσα γι' αυτό και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Αναφέρθηκε με σαφήνεια στον Ρώσο πρεσβευτή ότι, εάν οι δυνάμεις της ρωσικής αεροπορίας διεξάγουν πόλεμο με το ΙΚ, τότε οι στρατιωτικές επιχειρήσεις πρέπει να κατευθύνονται εναντίον του ΙΚ.
Αλλά, εάν στα σύνορα με την Τουρκία εναντίον πολιτών γίνεται χρήση βομβών διασποράς και μαζικής εξόντωσης, που θα έχουν ως αποτέλεσμα νέο ρεύμα προσφύγων στη Τουρκία, τότε θα απαντήσουν αυτοί που δημιούργησαν όλη αυτήν την κατάσταση» είπε ο Νταβούτογλου. Κατηγόρησε επίσης τον στρατό του Άσαντ για επιθέσεις σε χωριά Τουρκμένων.
Το τουρκικό διάβημα, προφανώς, δεν είχε αποτέλεσμα, η ρωσική αεροπορία συνέχισε τις επιχειρήσεις στη Βόρεια Συρία χτυπώντας Τουρκμένους αντάρτες και η Τουρκία αποφάσισε να κλιμακώσει με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους υποστηρίζοντας ότι παραβίασε (για 17 δευτερόλεπτα) τον τουρκικό εναέριο χώρο. Η απάντηση της Μόσχας ήταν άμεση:
♦ Κατηγόρησε την Τουρκία ότι υποστηρίζει τους τρομοκράτες του ISIS και ότι κάνει μπίζνες μαζί της με λαθρεμπόριο πετρελαίου.
Υπενθύμισε τις κολοσσιαίες εμπορικές συμφωνίες των δύο χωρών, των οποίων το πάγωμα θα πλήξει περισσότερο την τουρκική οικονομία.
Κάλεσε τους Ρώσους να μην επισκέπτονται την Τουρκία.
Κλιμάκωσε τη στρατιωτική της παρουσία στην περιοχή αποστέλλοντας στα ανοιχτά της Λαττάκειας, σε απόσταση 60 χιλιομέτρων από την Τουρκία, το καταδρομικό με την ονομασία «Μόσχα», το οποίο είναι εξοπλισμένο με αντιαεροπορικό σύστημα S400.
Συμπεράσματα
Το παιχνίδι στη γειτονιά μας παίρνει επικίνδυνη τροπή καθώς, όπως φαίνεται, είναι δρομολογημένη η επιβολή της τελικής διευθέτησης στον πόλεμο της Συρίας. Εν όψει αυτής της διευθέτησης:
1. Είναι ήδη ορατή η κλιμάκωση της (στρατιωτικής) εμπλοκής της Ε.Ε., καθώς η Γαλλία πρωτοστατεί πλέον στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους.
2. Είναι αναμενόμενη η συνέχιση των προσφυγικών ροών όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και όσο η Τουρκία συνεχίζει να πιέζει με αυτόν τον τρόπο τη Δύση.
3. Είναι ολοφάνερος ο κίνδυνος η Ελλάδα να μετατραπεί σε αποθήκη εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων από τη Συρία καθώς οι Ευρωπαίοι εταίροι κλείνουν τα σύνορά τους.
4. Ο κίνδυνος να «ξεσπάσει» στον ασθενέστερο (ελληνικό) κρίκο όλη αυτή η συσσωρευμένη ένταση των σχέσεων μεταξύ των ισχυρών δυνάμεων που αντιμάχονται στην περιοχή είναι, έχουμε την εντύπωση, ολοφάνερος.
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1892 στις 26-11-2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου