Η ελληνική ostpolitik

του Γιώργου Δουράκη*

Τι μπορεί άραγε να περιμένει η ελληνική κυβέρνηση από το άνοιγμα προς Ανατολάς; Η απάντηση είναι «λίγα πράγματα», τουλάχιστον όσον αφορά την κάλυψη των άμεσων χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας.

Το ταξίδι Κοτζιά - Δραγασάκη στο Πεκίνο έγινε με την ελπίδα ότι η Κίνα και θέλει και μπορεί να λύσει το επιτακτικό πρόβλημα χρηματοδότησης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Πρώτον γιατί έτσι εξυπηρετεί τα συμφέροντά της (ο Πειραιάς αποτελεί για τους Κινέζους προνομιακή πύλη εισόδου στην Ευρώπη). Και δεύτερον γιατί τα λίγα δισεκατομμύρια ευρώ που χρειαζόμαστε αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό των τεράστιων συναλλαγματικών αποθεμάτων που διαθέτει ο γίγαντας της Ανατολής. 

Το πρόβλημα όμως βρίσκεται αλλού. Η Κίνα είναι στρατηγικός εμπορικός εταίρος της Γερμανίας. Ο σημαντικότερος κρίκος της γερμανικής ostpolitik. Συγκροτούν μαζί το αχτύπητο μερκαντιλιστικό δίδυμο («ντριμ τιμ», κατά τον κινέζο πρωθυπουργό) που φιλοδοξεί να διαμορφώσει το παρόν και το μέλλον του πλανήτη. Στην πρόσφατη μάλιστα διένεξη για τα κινεζικά φωτοβολταϊκά η Γερμανία λειτούργησε ως Δούρειος Ιππος της Κίνας στην ΕΕ. Προφανώς και δεν πρόκειται να διαταράξει τις σχέσεις της με τη Γερμανία για να βοηθήσει την Ελλάδα. Εκτός αν πάρει το πράσινο φως από τη Μέρκελ. Και φυσικά με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην ΕΕ (για να αποτελεί «πύλη εισόδου»).

Η περίπτωση της Ρωσίας είναι διαφορετική. Τουλάχιστον σήμερα. Γιατί πριν από την ουκρανική κρίση ήταν ίδια κι απαράλλακτη. Το παράδειγμα της Κύπρου είναι χαρακτηριστικό και επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. Στο αποκορύφωμα της κρίσης η Μεγαλόνησος στράφηκε για βοήθεια στη Ρωσία, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, παρά τις παραδοσιακά στενές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Ο λόγος; Η Ρωσία είναι στρατηγικός εταίρος της Γερμανίας στον ενεργειακό τομέα. Προφανώς και δεν επρόκειτο να διαταράξει τις σχέσεις της με τους Γερμανούς για να βοηθήσει την Κύπρο.

Αλλά η κρίση στην Ουκρανία έφερε τα πάνω κάτω. Τώρα έχει κάθε λόγο να διασπάσει το ενιαίο ευρωπαϊκό μέτωπο οικονομικών κυρώσεων. Γι' αυτό σπεύδει να επωφεληθεί από την αδιάλλακτη στάση του Βερολίνου και των Βρυξελλών, που ωθεί την Ελλάδα να παίξει το γεωπολιτικό χαρτί. Και θα το κάνει, αν κρίνουμε από την επίσπευση της επίσκεψης Τσίπρα στη Μόσχα. Η Ρωσία όμως βρίσκεται σε κακή οικονομική κατάσταση και δεν μπορεί να καλύψει τις μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας μας. Το ερώτημα είναι τι θα κάνουν οι ΗΠΑ. Θα ανεχτούν τους τυχοδιωκτικούς χειρισμούς των γεωπολιτικά αδαών ευρωπαίων λογιστών, που θέτουν σε κίνδυνο τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο; 

Συμπέρασμα; Το Πεκίνο μπορεί, αλλά δεν θέλει. Η Μόσχα θέλει, αλλά δεν μπορεί. Ωστόσο το άνοιγμα προς Ανατολάς είναι επιβεβλημένο, αφού προς τα κει μετατοπίζεται το κέντρο βάρους του πλανήτη. Αυτό δείχνει και το άρτι ανακοινωθέν κινεζικό πρότζεκτ των θαλάσσιων και χερσαίων «Δρόμων του Μεταξιού», το μεγαλύτερο επενδυτικό σχέδιο δημιουργίας υποδομών στην ιστορία του καπιταλισμού. Και όλοι σπεύδουν να επωφεληθούν...

* Ο κ. Γιώργος Δουράκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.

Πηγή tovima