Το ΔΝΤ δεν έλειψε... ποτέ από κοντά μας*

Το Ποντίκι

Από τον προχουντικό Καραμανλή στον... Μητσοτάκη

Ισχυρή παρουσία στη μεταπολεμική ελληνική πραγματικότητα έχει το ΔΝΤ, έστω κι αν η γενική αίσθηση είναι ότι ο πρωταγωνιστικός του ρόλος εδραιώθηκε στη χώρα μας από το 2010 και επί τρόικας.

 Ανατρέχοντας στην Ιστορία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα διαπιστώσουμε ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας περισσότερο από ποτέ αυτές τις μέρες, είναι πανταχού παρόν. Κι ας μην του έδινε τότε ο κόσμος σημασία. Άλλες εποχές, άλλωστε... Πιο ανυποψίαστες. 

 Ως γνωστόν, η Ελλάδα ήταν από τα 29 ιδρυτικά μέλη του Ταμείου όταν ιδρύθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1945,μέσα από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα το ΔΝΤ αριθμεί 188 χώρες, όσες και η Παγκόσμια Τράπεζα. 

 Η πρώτη αναφορά του ΔΝΤ στην καθημερινότητα της Ελλάδας έγινε το 1956, όταν επί κυβέρνησης Κ. Καραμανλή, ο Έλληνας υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου Γρηγόρης Κασιμάτης επισκέφθηκε στις 6 Δεκεμβρίου την Ουάσιγκτον για να ζητήσει – τι άλλο; – οικονομική ενίσχυση. Δανεικά. Από τους συνήθεις υπόπτους, δηλαδή από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. 

Ευγενείς… κύριοι

 Κατ’ αρχάς, ο Κασιμάτης συνάντησε τον πρόεδρο της Διεθνούς Τράπεζας Ευγένιο Μπλακ, με τον τελευταίο να διαβεβαιώνει ότι η τράπεζα «θα ήταν ευτυχής να βοηθήσει την Ελλάδα όχι μόνο με δικά της κεφάλαια, αλλά ακόμα και να βρει ιδιωτικές επενδύσεις». 

 Όπως διαβάζουμε στον Τύπο εκείνης της ημέρας: «Ο κ. Κασιμάτης συναντήθηκε αργότερα με τον πρόεδρο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κ. Τζάκομπσεν και στη συνέχεια με τον αντιπρόεδρο του ΔΝΤ κ. Κόχραν, τους οποίους ενημέρωσε για τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα». Τι κάνει νιάου - νιάου στα κεραμίδια, δηλαδή. 

 Προφανώς, όμως, και οι σχέσεις δανεικών δεν σταμάτησαν εκεί. Ακόμα κι επί χούντας η Ελλάδα είχε συνεργασία με το ΔΝΤ, λαμβάνοντας δόσεις, οι οποίες συνεχίστηκαν και τους πρώτους μήνες μετά την πτώση της δικτατορίας τον Ιούλιο και της ανάδειξης της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή τον Νοέμβριο. 

 Στις 21.12.1974 βρίσκουμε στα «Νέα» μια άκρως ενδιαφέρουσα είδηση: «Εγκρίθηκε η τελευταία δόση του Δανείου 84 εκατ. δολάρια». Αναφέρει το μονοστηλάκι ρεπορτάζ: «Τηλεγράφημα προς το υπουργείο Συντονισμού ανήγγειλε χθες ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έθεσε στην διάθεση της Ελλάδας τα τελευταία 2/3α του δανείου των 124 εκατομμυρίων δολαρίων – ήτοι 84 εκατ. δολάρια – από το κονδύλι των Διευκολύνσεων Πετρελαίου». Ποσό διόλου ευκαταφρόνητο για τα δεδομένα της εποχής. 

 Η τελευταία μεγάλη δόση μπήκε στα ταμεία του κράτους επί Καραμανλή, όμως είναι προφανές ότι η συμφωνία αυτή με το ΔΝΤ είχε γίνει πολύ πριν η μόλις ενός μηνός κυβέρνηση εγκατασταθεί στην εξουσία. Τέτοιες διαδικασίες, άλλωστε, είναι πάντα χρονοβόρες. 

Παλιοί πελάτες

 Το 1977 η Ελλάδα πάλι προστρέχει για δάνειο στην Ουάσιγκτον, στην ετήσια γενική συνέλευση του ΔΝΤ, με τον διοικητή της ΤτΕ Ξ. Ζολώτα. Να σημειωθεί ότι τις πρώτες δεκαετίες ύπαρξής τους και πριν αποκτηθεί ο ενισχυμένος και διακριτός παρεμβατικός ρόλος τους μετά την παγκοσμιοποίηση, Διεθνής Τράπεζα και ΔΝΤ, που ιδρύθηκαν με διαφορά λίγων μηνών, με έδρα στην Ουάσινγκτον, είχαν συχνά κοινή και ταυτόσημη δράση. 

 Έτσι, στην ετήσια συνέλευση του ΔΝΤ αποφασίστηκε ότι δεν θα δοθεί νέο δάνειο από την Παγκόσμια Τράπεζα στην Ελλάδα. Κι αυτό «επειδή το ελληνικό εθνικό εισόδημα υπερέβη για πρώτη φορά το όριο των 2.000 δολαρίων κατά κεφαλήν, άρα θα πάψει από το 1978 να μετέχει στα προγράμματα δανεισμού». Στα οποία μέχρι τότε συμμετείχε κανονικότατα! Κι όπως διαβάζουμε στον Τύπο της εποχής, «οι διαβουλεύσεις με το ΔΝΤ θα περιορισθούν πλέον σε θέματα που αφορούν την δέσμη των ξένων σκληρών νομισμάτων, έναντι των οποίων διακυμαίνεται η δραχμή». 

 Στις 20.6.1980 πέφτει γκρίνια από τα ελληνικά ΜΜΕ επειδή το ΔΝΤ και χάρη στις ΗΠΑ «δίνει το πιο μεγάλο δάνειο στην Τουρκία, ενώ η Βόννη παρέχει στην γειτονική μας χώρα δεκαπλάσια βοήθεια απ’ ό,τι στην Ελλάδα». Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του ημερήσιου Τύπου, «κολοσσιαίο δάνειο 1,6 δισ. δολ. εγκρίθηκε από το ΔΝΤ για την Τουρκία, ύστερα από έντονες παρασκηνιακές πιέσεις του Λευκού Οίκου. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση της Βόννης ενέκρινε πρόσθετη βοήθεια 600 εκατ. μάρκων για την Άγκυρα, ποσό δηλαδή δεκαπλάσιο της πρόσθετης βοήθειας για την Ελλάδα». Μάλιστα, επισημαίνεται ότι η βοήθεια των Γερμανών θα είναι σε συνάλλαγμα. Μετρητά, δηλαδή. 

 Κάπως έτσι φτάνουμε σιγά - σιγά στις αρχές του ’90, όταν το ΔΝΤ αρχίζει πλέον, με ενισχυμένο ρόλο λόγω της επερχόμενης παγκοσμιοποίησης, να γίνεται δερβέναγας με διεθνή ισχύ στον μέγιστο βαθμό. 

Συνταγές λιτότητας

 Στις 19 Μαΐου 1993 ξέσπασε ενδοκυβερνητικός πόλεμος. Για πρώτη φορά με δυο τέτοια μέτωπα: Μεταξύ των υπέρμαχων του ΔΝΤ και των αντίθετων με αυτές τις πρακτικές λιτότητας. Η κόντρα Μάνου (υπέρ) - Σουφλιά (κατά) συντάραξε την κυβέρνηση της Ν.Δ. 

 Το ΔΝΤ ζητούσε με αυστηρό τρόπο όχι μόνο συνέχιση, αλλά κι ένταση της πολιτικής λιτότητας, έστω κι αν ήταν προεκλογικό έτος. Η μία γραμμή στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη εκφραζόταν από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας Στ. Μάνο, ο οποίος όχι μόνο επέμενε στη λογική της λιτότητας, αλλά εξαπέλυε κι επίθεση εκείνη την ημέρα κατά στελεχών της Ν.Δ. που ήθελαν χαλάρωση. 

 Μάλιστα, με «διαιτητή» τον Μητσοτάκη είχε γίνει χαμός στο Υπουργικό Συμβούλιο όταν ο Μάνος παρουσίασε την έκθεση του ΔΝΤ που τόνιζε ότι «από το 1992, και μόνο όταν αποχώρησε ο Σουφλιάς από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, η κυβέρνηση έλαβε πια όλα τα αναγκαία μέτρα λιτότητας κατά τις υποδείξεις της ΕΟΚ, του ΔΝΤ και του ΟΟΣΑ». 

 Όσοι, λοιπόν, ισχυρίζονται πως το ΔΝΤ στην Ελλάδα είναι απλώς μια ιστορία της τελευταίας πενταετίας, μάλλον θα πρέπει να αναιρέσουν, αφού η κολόνια των δανεισμών και της παρεμβατικότητας εκ μέρους του Ταμείου κρατάει χρόνια. Δεκαετίες ολόκληρες... 

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1860 στις 16-04-2015