Το Ποντίκι
Σύμφωνο Μη Επίθεσης και άλλες ιστορίες ιδεολογικής τρέλας
Στις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα στον κομμουνισμό και τον ναζισμό παρεμβαίνει η άβυσσος. Όχι όμως και στις συμφέρουσες συμφωνίες. Τον Αύγουστο του 1939 υπογράφτηκε μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας του Χίτλερ και της Σοβιετικής Ένωσης του Στάλιν μια από τις σημαντικότερες και πιο παράδοξες, τουλάχιστον φαινομενικά, μυστικές συμφωνίες στην Ιστορία της ανθρωπότητας.
Η συμφωνία αυτή εκπονήθηκε μέσα σε απόλυτη μυστικότητα, δίχως να έχουν την παραμικρή γνώση οι άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Το δε ενδιαφέρον της δεν έγκειται τόσο στο Σύμφωνο Μη Επίθεσης όσο σε αυτό που ακόμα και στις μέρες μας αποσιωπάται εντέχνως και που δεν είναι άλλο από την ανατριχιαστική συμφωνία του κατακερματισμού της Ανατολικής Ευρώπης. Με δυο λόγια, η ναζιστική Γερμανία με την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών υπέγραψαν να μοιραστούν την Ανατολική Ευρώπη από κοινού, καθιστώντας τα περί ιδεολογίας ρομαντικές αφέλειες.
Η ιστορία αυτής της ανομολόγητης συμμαχίας ξεκινά από πολύ νωρίς. Ήδη από το 1926, μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Βερολίνου, που σφράγισε τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, τόσο η Γερμανία όσο και η ΕΣΣΔ αντιμετωπίστηκαν ως παρίες της διεθνούς κοινότητας. Η Γερμανία λόγω της υπαιτιότητάς της στην πυροδότηση ενός πολέμου στον οποίο ηττήθηκε κατά συντριπτικό τρόπο και η Σοβιετική Ένωση λόγω του κομμουνιστικού της καθεστώτος (η οποία μάλιστα απομονώθηκε ασφυκτικά από τα γύρω ιμπεριαλιστικά κράτη). Έτσι, η στροφή της μιας χώρας προς την άλλη και η έναρξη διμερών σχέσεων δεν μοιάζουν τόσο αφύσικες όσο θα φαινόταν με μια πρώτη επιπόλαιη ματιά. Οι Σοβιετικοί σε αντάλλαγμα για την τεχνολογική υποστήριξη προσέφεραν στον γερμανικό στρατό μυστικές εγκαταστάσεις εκπαίδευσης του έμψυχου υλικού και δοκιμών νέων όπλων – κατά παράβαση της Συνθήκης των Βερσαλλιών.
Η Γερμανία απέφευγε κατ’ αυτόν τον τρόπο τον ασφυκτικό έλεγχο των Συμμαχικών Δυνάμεων και ο στρατός της εκπαιδευόταν σε νέους τύπους αρμάτων μάχης και πειραματιζόταν ανενόχλητα στη χρήση αεροσκαφών και δηλητηριωδών αερίων. Στον αντίποδα, ο Κόκκινος Σταράτος εκπαιδευόταν από τους Γερμανούς στους τομείς της τακτικής, του χειρισμού όπλων και της νέας τεχνολογίας. Με την άνοδο, ωστόσο, των εθνικοσοσιαλιστών στην εξουσία και την παραληρηματική τους αντικομμουνιστική ρητορεία, η «ιδιαίτερη» αυτή σχέση δέχτηκε ένα σοβαρό πλήγμα. Από τη μεριά της, η Σοβιετική Ένωση κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες να διατηρήσει τις σχέσεις σε καλό επίπεδο παραβλέποντας τις κραυγαλέες ναζιστικές προκλήσεις. Στα τέλη του 1934 ο Βιάτσεσλαβ Μολότωφ επέμενε πεισματικά ότι η Σοβιετική Ένωση έπρεπε να «να διατηρήσει τις καλές σχέσεις με τη Γερμανία… ένα από τα μεγαλύτερα Έθνη της σύγχρονης εποχής». Οι σοβιετικές προσπάθειες απέβησαν, ωστόσο, άκαρπες και οι στενές σχέσεις των δύο χωρών διακόπηκαν.
Οι εξελίξεις που ακολούθησαν, και με τη βεβαιότητα του Στάλιν ότι θα ξεσπούσε νέος ευρωπαϊκός πόλεμος, έφεραν την ΕΣΣΔ – που πιεζόταν και στα ανατολικά από την ιαπωνική αυτοκρατορία – αντιμέτωπη με την επιβίωσή της. Το πρόβλημά της δεν ήταν οι συμμαχίες, αλλά ο τρόπος που μέσα από αυτές θα κατάφερνε να διασωθεί από την επικείμενη θύελλα. Έτσι, η πολιτική που ακολουθούσαν, μοιραία είχε έναν και μοναδικό άξονα, δηλαδή το συμφέρον της χώρας, παρακάμπτοντας ιδεολογικές αντιφάσεις και παραβλέποντας πολιτικές ανακολουθίες. Με τη λογική της σκοπιμότητας, οι Σοβιετικοί έπρεπε να μετάσχουν στην Κοινωνία των Εθνών, την οποία ο Λένιν είχε χαρακτηρίσει ως «Κοινωνία των Ληστών». Υπό την πίεση της ανάγκης επιστρατεύτηκε ο Μαξίμ Λιτβίνοφ, διπλωμάτης της παλαιάς σχολής, προκειμένου να γίνουν οι συνεννοήσεις με τους Δυτικούς. Ο Λιτβίνοφ κατάφερε να υπογραφεί μια σειρά από «σύμφωνα μη επίθεσης» με διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Γαλλία. Ταυτόχρονα, εργαζόταν πυρετωδώς για τη σύσφιξη των αμερικανοσοβιετικών σχέσεων, κάτι που θα λειτουργούσε ως ασπίδα απέναντι στην ολοένα και αυξανομένη ιαπωνική απειλή. Οι εξελίξεις, ωστόσο, στην ταραχώδη δεκαετία του ’30 έκαναν τον Στάλιν να μην μπορεί να βασιστεί στη συνδρομή των Δυτικών για την αντιμετώπιση του ναζιστικού και ιαπωνικού κινδύνου. Έτσι κι αλλιώς, θεωρούσε βέβαιο – και σωστά – ότι οι ιμπεριαλιστές της Δύσης δεν θα έχυναν δάκρυα στο ενδεχόμενο της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά, μάλιστα, τη συμφωνία που υπογράφτηκε στις 26 Νοεμβρίου του ’36 στο Βερολίνο μεταξύ Γερμανίας και Ιαπωνίας, γνωστή ως «Σύμφωνο Αντικομιντέρν», ο Στάλιν έβαλε πλώρη για μια εκ νέου προσέγγιση με τη Γερμανία έχοντας πρωταρχικό στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων με τους ναζιστές. Ο αποκλεισμός των Σοβιετικών από το Συνέδριο του Μονάχου, το 1938 (στη συνδιάσκεψη αυτήν παρέστησαν δύο πρωθυπουργοί, του Ηνωμένου Βασιλείου, Άρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλεν, και της Γαλλίας, Εντουάρ Νταλαντιέ, και δύο ηγέτες: της Ιταλίας, Μπενίτο Μουσολίνι, και της Γερμανίας, Αδόλφος Χίτλερ), ενέτεινε τους σοβιετικούς φόβους περί απομόνωσής τους.
Ωστόσο, το 1938 όλα ανατράπηκαν φέρνοντας τη Σοβιετική Ένωση εκ νέου στο προσκήνιο των εξελίξεων και συνεπώς του ενδιαφέροντος.
Αγγλία και Γαλλία ξαναφέρνουν στο προσκήνιο την αναβίωση της ελκυστικής ιδέας της Παλιάς Τριπλής Συμμαχίας του 1914, μέσω της οποίας περικυκλώθηκε η Γερμανία. Τα σχέδια των Αγγλογάλλων έρχονται σε γνώση του Χίτλερ που θέλει πάση θυσία να αποφύγει μια παρόμοια εξέλιξη. Υπό το νέο πρίσμα, οι Σοβιετικοί εξετάζουν την καλύτερη πρόταση, για να πλειοδοτήσουν σε αυτήν. Τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1939, η Αγγλία αμφιταλαντεύεται για το αν πρέπει να προχωρήσει στη συμμαχία με τους Σοβιετικούς. Στέλνουν μιαν αντιπροσωπεία μικρού κύρους στη Μόσχα για διαπραγματεύσεις. Στο μεταξύ, ο Στάλιν αντικαθιστά τον Λιτβίνοφ με τον Μολότωφ, ο οποίος είναι υπέρμαχος του πολιτικού ρεαλισμού. Οι ναζί επιδιώκουν επαφές με τους Σοβιετικούς, με αποτέλεσμα να περιοριστεί συντριπτικά η αντισοβιετική ρητορεία του Χίτλερ. Στα μέσα Μαΐου ξεκινούν μυστικές συνομιλίες μεταξύ Σοβιετικών και Γερμανών, αρχικά πάνω σε ζητήματα εμπορικού ενδιαφέροντος. Ο Χίτλερ βιάζεται να έρθει σε συμφωνία με τον Στάλιν, προκειμένου να ξεκινήσει την προγραμματισμένη του εισβολή στην Πολωνία. Δημοσίως οι Σοβιετικοί διαπραγματεύονται στο Λένινγκραντ με τους Γάλλους και τους Άγγλους. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι δεν παραχωρούν σχεδόν καμιά διευκόλυνση στους Σοβιετικούς, σε σημείο που προκαλούν τον δίκαιο εκνευρισμό τους. Έτσι, στις 21 Αυγούστου, τερματίζονται άδοξα οι συνομιλίες τους. Αντίθετα, με τους Γερμανούς οι συναντήσεις προχωρούν. Στις 5 Αυγούστου, οι ναζί προτείνουν σύνταξη μυστικού πρωτοκόλλου. Αυτό περιλάμβανε τον διαμελισμό της Ανατολικής Ευρώπης από τους Γερμανούς και τους Σοβιετικούς. Οι τελευταίοι θα έπαιρναν υπό τον έλεγχό τους την Ανατολική Πολωνία, τμήματα της Ρουμανίας, των χωρών της Βαλτικής και της Φινλανδίας. Ένα προσχέδιο εκπονήθηκε στις 17 Αυγούστου και στις 19 υπογράφτηκε η εμπορική συμφωνία. Ο Χίτλερ μάλιστα έγραψε απευθείας στον Στάλιν προτρέποντάς τον να δεχτεί την πρόταση για μια διάσκεψη κορυφής στη Μόσχα το ταχύτερο δυνατόν. Στις 23 Αυγούστου κατέφτασε στη Μόσχα ο Ρίμπεντροπ και συναντήθηκε με τον ίδιο τον Στάλιν. Με τη βοήθεια απευθείας συνεννοήσεων και από τα τηλέφωνο ο Χίτλερ δέχτηκε όλες τις σοβιετικές απαιτήσεις και το επόμενο πρωί υπογράφτηκε το Σύμφωνο Μη Επίθεσης, το οποίο προέβλεπε για τους Σοβιετικούς μια σφαίρα επιρροής από την Αρκτική έως την Κασπία. Έτσι, εκτός των άλλων οι Σοβιετικοί είχαν εξασφαλίσει την πολυπόθητη ουδετερότητα σε περίπτωση ιμπεριαλιστικού πολέμου.
Οι επιπτώσεις για τον Χίτλερ ήταν άμεσες, γιατί μπορούσε να εισβάλει δίχως πρόβλημα στην Πολωνία, πράγμα που έκανε την 1η Σεπτεμβρίου, για να τον ακολουθήσουν οι Σοβιετικοί στις 17 του ίδιου μήνα. Ο δε διαμελισμός της Πολωνίας επικυρώθηκε στις 28 Οκτωβρίου.
Η συμμαχία, ωστόσο, προσέκρουσε πάνω στην αποφασιστικότητα των Άγγλων και, όταν οι πολεμικές συρράξεις οδηγηθήκαν σε αδιέξοδο στο Δυτικό Μέτωπο, ο Χίτλερ αναγκάστηκε να πράξει το σοβαρότερο λάθος του στη διάρκεια του πολέμου και να σχεδιάσει την πλέον καταστροφική εκστρατεία όλων των εποχών, την «επιχείρηση Μπαρμπαρόσα», που προέβλεπε την εισβολή στη Ρωσία!
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1834 στις 16 Οκτωβρίου 2014
Σύμφωνο Μη Επίθεσης και άλλες ιστορίες ιδεολογικής τρέλας
Στις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα στον κομμουνισμό και τον ναζισμό παρεμβαίνει η άβυσσος. Όχι όμως και στις συμφέρουσες συμφωνίες. Τον Αύγουστο του 1939 υπογράφτηκε μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας του Χίτλερ και της Σοβιετικής Ένωσης του Στάλιν μια από τις σημαντικότερες και πιο παράδοξες, τουλάχιστον φαινομενικά, μυστικές συμφωνίες στην Ιστορία της ανθρωπότητας.
Η συμφωνία αυτή εκπονήθηκε μέσα σε απόλυτη μυστικότητα, δίχως να έχουν την παραμικρή γνώση οι άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Το δε ενδιαφέρον της δεν έγκειται τόσο στο Σύμφωνο Μη Επίθεσης όσο σε αυτό που ακόμα και στις μέρες μας αποσιωπάται εντέχνως και που δεν είναι άλλο από την ανατριχιαστική συμφωνία του κατακερματισμού της Ανατολικής Ευρώπης. Με δυο λόγια, η ναζιστική Γερμανία με την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών υπέγραψαν να μοιραστούν την Ανατολική Ευρώπη από κοινού, καθιστώντας τα περί ιδεολογίας ρομαντικές αφέλειες.
Η ιστορία αυτής της ανομολόγητης συμμαχίας ξεκινά από πολύ νωρίς. Ήδη από το 1926, μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Βερολίνου, που σφράγισε τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, τόσο η Γερμανία όσο και η ΕΣΣΔ αντιμετωπίστηκαν ως παρίες της διεθνούς κοινότητας. Η Γερμανία λόγω της υπαιτιότητάς της στην πυροδότηση ενός πολέμου στον οποίο ηττήθηκε κατά συντριπτικό τρόπο και η Σοβιετική Ένωση λόγω του κομμουνιστικού της καθεστώτος (η οποία μάλιστα απομονώθηκε ασφυκτικά από τα γύρω ιμπεριαλιστικά κράτη). Έτσι, η στροφή της μιας χώρας προς την άλλη και η έναρξη διμερών σχέσεων δεν μοιάζουν τόσο αφύσικες όσο θα φαινόταν με μια πρώτη επιπόλαιη ματιά. Οι Σοβιετικοί σε αντάλλαγμα για την τεχνολογική υποστήριξη προσέφεραν στον γερμανικό στρατό μυστικές εγκαταστάσεις εκπαίδευσης του έμψυχου υλικού και δοκιμών νέων όπλων – κατά παράβαση της Συνθήκης των Βερσαλλιών.
Η Γερμανία απέφευγε κατ’ αυτόν τον τρόπο τον ασφυκτικό έλεγχο των Συμμαχικών Δυνάμεων και ο στρατός της εκπαιδευόταν σε νέους τύπους αρμάτων μάχης και πειραματιζόταν ανενόχλητα στη χρήση αεροσκαφών και δηλητηριωδών αερίων. Στον αντίποδα, ο Κόκκινος Σταράτος εκπαιδευόταν από τους Γερμανούς στους τομείς της τακτικής, του χειρισμού όπλων και της νέας τεχνολογίας. Με την άνοδο, ωστόσο, των εθνικοσοσιαλιστών στην εξουσία και την παραληρηματική τους αντικομμουνιστική ρητορεία, η «ιδιαίτερη» αυτή σχέση δέχτηκε ένα σοβαρό πλήγμα. Από τη μεριά της, η Σοβιετική Ένωση κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες να διατηρήσει τις σχέσεις σε καλό επίπεδο παραβλέποντας τις κραυγαλέες ναζιστικές προκλήσεις. Στα τέλη του 1934 ο Βιάτσεσλαβ Μολότωφ επέμενε πεισματικά ότι η Σοβιετική Ένωση έπρεπε να «να διατηρήσει τις καλές σχέσεις με τη Γερμανία… ένα από τα μεγαλύτερα Έθνη της σύγχρονης εποχής». Οι σοβιετικές προσπάθειες απέβησαν, ωστόσο, άκαρπες και οι στενές σχέσεις των δύο χωρών διακόπηκαν.
Οι εξελίξεις που ακολούθησαν, και με τη βεβαιότητα του Στάλιν ότι θα ξεσπούσε νέος ευρωπαϊκός πόλεμος, έφεραν την ΕΣΣΔ – που πιεζόταν και στα ανατολικά από την ιαπωνική αυτοκρατορία – αντιμέτωπη με την επιβίωσή της. Το πρόβλημά της δεν ήταν οι συμμαχίες, αλλά ο τρόπος που μέσα από αυτές θα κατάφερνε να διασωθεί από την επικείμενη θύελλα. Έτσι, η πολιτική που ακολουθούσαν, μοιραία είχε έναν και μοναδικό άξονα, δηλαδή το συμφέρον της χώρας, παρακάμπτοντας ιδεολογικές αντιφάσεις και παραβλέποντας πολιτικές ανακολουθίες. Με τη λογική της σκοπιμότητας, οι Σοβιετικοί έπρεπε να μετάσχουν στην Κοινωνία των Εθνών, την οποία ο Λένιν είχε χαρακτηρίσει ως «Κοινωνία των Ληστών». Υπό την πίεση της ανάγκης επιστρατεύτηκε ο Μαξίμ Λιτβίνοφ, διπλωμάτης της παλαιάς σχολής, προκειμένου να γίνουν οι συνεννοήσεις με τους Δυτικούς. Ο Λιτβίνοφ κατάφερε να υπογραφεί μια σειρά από «σύμφωνα μη επίθεσης» με διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Γαλλία. Ταυτόχρονα, εργαζόταν πυρετωδώς για τη σύσφιξη των αμερικανοσοβιετικών σχέσεων, κάτι που θα λειτουργούσε ως ασπίδα απέναντι στην ολοένα και αυξανομένη ιαπωνική απειλή. Οι εξελίξεις, ωστόσο, στην ταραχώδη δεκαετία του ’30 έκαναν τον Στάλιν να μην μπορεί να βασιστεί στη συνδρομή των Δυτικών για την αντιμετώπιση του ναζιστικού και ιαπωνικού κινδύνου. Έτσι κι αλλιώς, θεωρούσε βέβαιο – και σωστά – ότι οι ιμπεριαλιστές της Δύσης δεν θα έχυναν δάκρυα στο ενδεχόμενο της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά, μάλιστα, τη συμφωνία που υπογράφτηκε στις 26 Νοεμβρίου του ’36 στο Βερολίνο μεταξύ Γερμανίας και Ιαπωνίας, γνωστή ως «Σύμφωνο Αντικομιντέρν», ο Στάλιν έβαλε πλώρη για μια εκ νέου προσέγγιση με τη Γερμανία έχοντας πρωταρχικό στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων με τους ναζιστές. Ο αποκλεισμός των Σοβιετικών από το Συνέδριο του Μονάχου, το 1938 (στη συνδιάσκεψη αυτήν παρέστησαν δύο πρωθυπουργοί, του Ηνωμένου Βασιλείου, Άρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλεν, και της Γαλλίας, Εντουάρ Νταλαντιέ, και δύο ηγέτες: της Ιταλίας, Μπενίτο Μουσολίνι, και της Γερμανίας, Αδόλφος Χίτλερ), ενέτεινε τους σοβιετικούς φόβους περί απομόνωσής τους.
Ωστόσο, το 1938 όλα ανατράπηκαν φέρνοντας τη Σοβιετική Ένωση εκ νέου στο προσκήνιο των εξελίξεων και συνεπώς του ενδιαφέροντος.
Αγγλία και Γαλλία ξαναφέρνουν στο προσκήνιο την αναβίωση της ελκυστικής ιδέας της Παλιάς Τριπλής Συμμαχίας του 1914, μέσω της οποίας περικυκλώθηκε η Γερμανία. Τα σχέδια των Αγγλογάλλων έρχονται σε γνώση του Χίτλερ που θέλει πάση θυσία να αποφύγει μια παρόμοια εξέλιξη. Υπό το νέο πρίσμα, οι Σοβιετικοί εξετάζουν την καλύτερη πρόταση, για να πλειοδοτήσουν σε αυτήν. Τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1939, η Αγγλία αμφιταλαντεύεται για το αν πρέπει να προχωρήσει στη συμμαχία με τους Σοβιετικούς. Στέλνουν μιαν αντιπροσωπεία μικρού κύρους στη Μόσχα για διαπραγματεύσεις. Στο μεταξύ, ο Στάλιν αντικαθιστά τον Λιτβίνοφ με τον Μολότωφ, ο οποίος είναι υπέρμαχος του πολιτικού ρεαλισμού. Οι ναζί επιδιώκουν επαφές με τους Σοβιετικούς, με αποτέλεσμα να περιοριστεί συντριπτικά η αντισοβιετική ρητορεία του Χίτλερ. Στα μέσα Μαΐου ξεκινούν μυστικές συνομιλίες μεταξύ Σοβιετικών και Γερμανών, αρχικά πάνω σε ζητήματα εμπορικού ενδιαφέροντος. Ο Χίτλερ βιάζεται να έρθει σε συμφωνία με τον Στάλιν, προκειμένου να ξεκινήσει την προγραμματισμένη του εισβολή στην Πολωνία. Δημοσίως οι Σοβιετικοί διαπραγματεύονται στο Λένινγκραντ με τους Γάλλους και τους Άγγλους. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι δεν παραχωρούν σχεδόν καμιά διευκόλυνση στους Σοβιετικούς, σε σημείο που προκαλούν τον δίκαιο εκνευρισμό τους. Έτσι, στις 21 Αυγούστου, τερματίζονται άδοξα οι συνομιλίες τους. Αντίθετα, με τους Γερμανούς οι συναντήσεις προχωρούν. Στις 5 Αυγούστου, οι ναζί προτείνουν σύνταξη μυστικού πρωτοκόλλου. Αυτό περιλάμβανε τον διαμελισμό της Ανατολικής Ευρώπης από τους Γερμανούς και τους Σοβιετικούς. Οι τελευταίοι θα έπαιρναν υπό τον έλεγχό τους την Ανατολική Πολωνία, τμήματα της Ρουμανίας, των χωρών της Βαλτικής και της Φινλανδίας. Ένα προσχέδιο εκπονήθηκε στις 17 Αυγούστου και στις 19 υπογράφτηκε η εμπορική συμφωνία. Ο Χίτλερ μάλιστα έγραψε απευθείας στον Στάλιν προτρέποντάς τον να δεχτεί την πρόταση για μια διάσκεψη κορυφής στη Μόσχα το ταχύτερο δυνατόν. Στις 23 Αυγούστου κατέφτασε στη Μόσχα ο Ρίμπεντροπ και συναντήθηκε με τον ίδιο τον Στάλιν. Με τη βοήθεια απευθείας συνεννοήσεων και από τα τηλέφωνο ο Χίτλερ δέχτηκε όλες τις σοβιετικές απαιτήσεις και το επόμενο πρωί υπογράφτηκε το Σύμφωνο Μη Επίθεσης, το οποίο προέβλεπε για τους Σοβιετικούς μια σφαίρα επιρροής από την Αρκτική έως την Κασπία. Έτσι, εκτός των άλλων οι Σοβιετικοί είχαν εξασφαλίσει την πολυπόθητη ουδετερότητα σε περίπτωση ιμπεριαλιστικού πολέμου.
Οι επιπτώσεις για τον Χίτλερ ήταν άμεσες, γιατί μπορούσε να εισβάλει δίχως πρόβλημα στην Πολωνία, πράγμα που έκανε την 1η Σεπτεμβρίου, για να τον ακολουθήσουν οι Σοβιετικοί στις 17 του ίδιου μήνα. Ο δε διαμελισμός της Πολωνίας επικυρώθηκε στις 28 Οκτωβρίου.
Η συμμαχία, ωστόσο, προσέκρουσε πάνω στην αποφασιστικότητα των Άγγλων και, όταν οι πολεμικές συρράξεις οδηγηθήκαν σε αδιέξοδο στο Δυτικό Μέτωπο, ο Χίτλερ αναγκάστηκε να πράξει το σοβαρότερο λάθος του στη διάρκεια του πολέμου και να σχεδιάσει την πλέον καταστροφική εκστρατεία όλων των εποχών, την «επιχείρηση Μπαρμπαρόσα», που προέβλεπε την εισβολή στη Ρωσία!
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1834 στις 16 Οκτωβρίου 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου