Η αθέατη διάσταση της Ουκρανικής κρίσης

crashonline

του Μελέτη Μελετόπουλου

Μεσούσης της μεγαλύτερης μεταπολεμικής κρίσεως στην Ευρώπη, ο πρόεδρος Ομπάμα ξεκίνησε μείζονα περιοδεία στην Άπω Ανατολή. Στις 23 Απριλίου πήγε στην Ιαπωνία, στις 25 στην Νότιο Κορέα, στις 26 επισκέπτεται την Μαλαισία, στις 28 τις Φιλιππίνες, με τις οποίες θα ανακοινώσει επισήμως την σύναψη αμυντικής συμμαχίας, ενώ απέφυγε να επισκεφθεί την Κίνα. Οι επισκέψεις στις συγκεκριμένες χώρες διαμορφώνουν το επιδιωκόμενο γεωγραφικό εύρος της αμερικανικής σφαίρας επιρροής στον Ειρηνικό, ενώ η μη επίσκεψη (στην Κίνα) καθιστά σαφές ποιό είναι το αντίπαλον δέος, έναντι του οποίου ορθούται η διαμορφούμενη συμμαχία.

Ο Ομπάμα είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ με προέλευση όχι WASP (White-Anglosaxon-Ρrotestant). Η αφρικανική του καταγωγή και τα παιδικά του χρόνια στην Χαβάη συγκροτούν οντολογία εντελώς διαφορετική από αυτήν του μέσου πολιτικού της Ουάσινγκτων. Το γεωπολιτικό κέντρο βάρους της σκέψης του είναι ο Ειρηνικός και όχι ο Ατλαντικός. Η Ευρώπη δεν αποτελεί γιʼ αυτόν την μακρυνή πατρίδα των προγόνων του, που μετανάστευσαν στην Γη της Επαγγελίας πριν εκατό ή διακόσια χρόνια, κομίζοντας την επιθετική και φιλοπόλεμη πολιτική φιλοσοφία των Ευρωπαίων. Δεν ασπάζεται δε την εύκολη, «καουμπόϋκη» προσφυγή στα όπλα του Μακέην, των Μπους, του Κλίντον,του Τζόνσον, του Κέννεντυ κλπ.

Γιʼ αυτούς τους λόγους εκκένωσε το Αφγανιστάν και το Ιράκ, ήρθε σε συνεννόηση με το Ιράν και απέφυγε τεχνηέντως την εμπλοκή του στην Συρία, παρά την πίεση που του άσκησε ο πιστότερος σύμμαχος των ΗΠΑ, δηλαδή το Ισραήλ.

Η «Ασιατική Στροφή», όπως κωδικοποιήθηκε η αλλαγή πλεύσης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από τον Ομπάμα, εδράζεται τόσο στο (απολύτως υπαρκτό) γεγονός της ανάδυσης της Κίνας ως ανταγωνιστή των ΗΠΑ, όσο και στην ίδια την πολιτική προσωπικότητα του Ομπάμα.

Αλλά την στροφή αυτήν, αντιπολιτεύονται ισχυρές δυνάμεις. Πρώτον, η ίδια η πραγματικότητα: δηλαδή η φιλοδοξία της Ρωσσίας να εξελιχθεί από Μεγάλη Δύναμη σε Παγκόσμια Υπερδύναμη δημιουργεί πρόκληση γιά τις ΗΠΑ τουλάχιστον ίσης βαρύτητας με την Κίνα. Αλλά ποιός έδωσε το πρόσχημα και το άλλοθι στην Ρωσσία, γιά να κάνει επίδειξη ισχύος μεγατόνων; Όποιος και να εξήψε τα πνεύματα στην Ουκρανία (η Γερμανία πρώτη και καλύτερη), τώρα οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μια κατάσταση άνευ προηγουμένου. Δεν μπορούν να αγνοήσουν το χάος στην Ανατολική Ευρώπη.

Δεύτερον, οι ευρωκεντρικές, προκύπτουσες ιδεολογικά από τον Ψυχρό Πόλεμο δυνάμεις στο εσωτερικό του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Πχ. ο Μπρεζίνσκυ, ο γεωπολιτικός γκουρού της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, πιστός στην γεωπολιτική σκέψη του McInter, θεωρεί μοχλό της παγκόσμιας κυριαρχίας την Ευρασία και όχι τον Ειρηνικό. Αλλά και στην ίδια την κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι φανερό ότι, παράγοντες όπως ο αντιπρόεδρος Μπάϊντεν ή ο υπουργός των Εξωτερικών Κέρρυ, ενδιαφέρονται περισσότερο από τον Ομπάμα γιά την Ουκρανία, την ανάσχεση της Ρωσσίας, την ενδυνάμωση του ΝΑΤΟ και την ευθύνη των ΗΠΑ γιά την Ευρώπη.

Παράπλευρο αλλά μείζον, λοιπόν, διακύβευμα της Ουκρανικής κρίσης, είναι η κατεύθυνση της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Και ως εκ τούτου η ίδια η μοίρα της Ευρώπης.