Η έκθεση του ΔΝΤ και η εξέλιξη του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής.

του Κώστα Μελά

Ενώ  ο έλεγχος της  ελληνικής οικονομίας  ξεκίνησε την Τετάρτη  από τα τεχνικά κλιμάκια της Τρόικας με στόχο τη διερεύνηση των αποτελεσμάτων σε τέσσερα βασικά ζητήματα που θεωρούνται ως προαπαιτούμενα για τη συνέχιση της χρηματοδότησης του προγράμματος, δηλαδή , τη  δημόσια διοίκηση, το δημοσιονομικό κενό για την περίοδο 2015–2016,το  πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και την αναδιάρθρωση της φορολογικής διοίκησης , δόθηκε στη δημοσιότητα η τελευταία έκθεση του ΔΝΤ η οποία θέτει σειρά  νέων προβλημάτων ανατρέποντας ολοκληρωτικά το κλίμα που επιχειρούσε να περάσει η κυβέρνηση κάτω από τον συμβολικό τίτλο του success story.

Είναι γνωστό ότι  η τρόικα θα θέσει μετά επιτάσεως τα εξής  τέσσερα παραπάνω θέματα και συγκεκριμένα :

1. Το λεγόμενο θέμα της αναδιάρθρωσης  της δημόσιας διοίκησης  αφορά στο πρόγραμμα απολύσεων που συμφωνήθηκε μεταξύ Ελλάδας και τρόικας στον προηγούμενο έλεγχο. Η συμφωνία προβλέπει ότι το αργότερο μέσα στον Σεπτέμβριο θα πρέπει να απολυθούν 2.000 δημόσιοι υπάλληλοι. Η κυβέρνηση προσανατολίζεται να ζητήσει μια χρονική παράταση δεδομένου ότι ακόμη δεν είναι έτοιμη. Όμως το ΔΝΤ παρότι αποδέχεται ότι έχουν μειωθεί οι δημόσιοι υπάλληλοι κατά 100000 μέσω της συνταξιοδότησης και του μέτρου 1: 5 στις προσλήψεις θεωρεί ότι ο συγκεκριμένος τρόπος δεν είναι ικανός να επιφέρει μείωση συνολικά 150000 δημοσίων υπαλλήλων μέχρι το 2015.

2. Προσδιορισμός του δημοσιονομικού κενού της περιόδου 2015–2016. Η τρόικα επιμένει  ότι σε αυτόν τον έλεγχο θα πρέπει οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν στο ύψος των αναγκαίων μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν στο διάστημα 2015– 2016. Στο πλαίσιο αυτό, η τρόικα θα επανεξετάσει τις προβλέψεις για το μακροοικονομικό σενάριο της ελληνικής οικονομίας, ώστε να προσδιοριστεί επακριβώς το ύψος των νέων μέτρων. Να σημειωθεί ότι η μεν Κομισιόν έχει τοποθετήσει τα μέτρα αυτά στα 4 δισ., ενώ το οικονομικό επιτελείο τα υπολόγιζε στα 2,7 δισ. Όμως στην έκθεση του ΔΝΤ τα πράγματα αλλάζουν προς το χειρότερο γιατί το ταμείο υπολογίζει ότι τα απαιτούμενα μέτρα σε 1,7% του ΑΕΠ το 2015 ( περίπου 3,2 δις ευρώ) και σε 2,1% το 2016 (4,2 δις ευρώ ) (IMF, Greece , Country Report No 13/135, June 2013.p 26, Table 3). Δηλαδή περίπου 7,4δις ευρώ συνολικά τα δύο έτη 2015 και  2016. Επίσης και αυτό έχει μεγάλη σημασία ,διότι πρόκειται για τη βάση αναφοράς του υπολογισμού , το ΔΝΤ εκτιμά ότι το 2013 αναμένεται να χειροτερέψει η  ύφεση και να φτάσει στο 4,9% ενώ η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση και το 2014 ,-1,4% , αντί μεγέθυνσης +0,6%. (IMF, Greece , Country Report No 13/135, June 2013.p 11) Ως εκ τούτου θα υπάρξει ένα χρηματοδοτικό κενό στο πρόγραμμα το δεύτερο εξάμηνο του 2014 το οποίο υπολογίζεται σε 4 δις ευρώ . (IMF, Greece , Country Report No 13/135, June 2013.p21)  Είναι γνωστό ότι η χρηματοδότηση του προγράμματος λήγει ακριβώς στο δεύτερο εξάμηνο του 2014. Εδώ φαίνεται ότι «κολλάει» η δήλωση του υπουργού των Οικονομικών ότι θα επιχειρήσει η Ελλάδα την περίοδο αυτή να βγει σιγά-σιγά στις αγορές.Το κενό αυτό βεβαίως όπως αναφέραμε είναι συνάρτηση των γενικότερων μακροοικονομικών εξελίξεων αλλά κυρίως των εξελίξεων του ΑΕΠ. Στο σημείο αυτό το ΔΝΤ σημειώνει ότι μια μεγαλύτερη ύφεση στην ευρωπαϊκή οικονομία θα δυσκολέψει εξαιρετικά την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών στην οποία έχει δοθεί ο πρώτος ρόλος για την ανάκαμψη του ελληνικού ΑΕΠ . Ήδη όμως οι ελληνικές εξαγωγές παρουσιάζουν σαφή «κόπωση» με τα υπάρχοντα στοιχεία και όλο το βάρος έχει δοθεί στην αύξηση του τουρισμού. Όμως και εδώ τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου ενώ δείχνουν αύξηση του αριθμού των τουριστών κατά 4,6% σε αξία παρουσιάζουν μείωση κατά 3,7% (ΤτΕ, Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, Μάιος 2013)  . Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα στη κατεύθυνση της εσωτερική υποτίμησης.

3. Αναμόρφωση του φορολογικού μηχανισμού. Κρίσιμης σημασίας για την τρόικα είναι η ορθή λειτουργίας της ημιαυτόνομης Γενικής Γραμματείας Εσόδων. Όμως η υστέρηση των εσόδων εξακολουθεί να αποτελεί καρφί στα πλευρά του προγράμματος.

4. Υλοποίηση προγράμματος αποκρατικοποιήσεων. Ενώ ο επίσημος στόχος για φέτος είναι να εισπραχθούν 2,6 δισ. ανεπισήμως έχει ήδη υποχωρήσει στα 2 δισ. Η επίτευξή του βασίζεται στην ιδιωτικοποίηση των ΔΕΠΑ–ΔΕΣΦΑ και του ΟΠΑΠ. Ωστόσο, ακόμα και στην περίπτωση του ΟΠΑΠ υπάρχουν προβλήματα. Μέχρι σήμερα δεν έχουν υπογραφεί οι συμβάσεις για την πώληση της άδειας των κρατικών λαχείων και την υποστήριξη του ΟΠΑΠ σε θέματα τεχνολογίας. Το δ.σ. του ΤΑΙΠΕΔ έχει αποφασίσει ο ΟΠΑΠ να προχωρήσει στην υπογραφή των δύο συμβάσεων, αλλά η Εmma Delta (που προέκυψε από τον διαγωνισμό ως η νέα ιδιοκτήτρια του ΟΠΑΠ) έχει στείλει εξώδικα για τις συμβάσεις αυτές και ο ΟΠΑΠ εξετάζει τις νομικές πλευρές. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί ο στόχος των εσόδων, η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μέτρα για την κάλυψη του κενού.

Όλα τα παραπάνω χρειάζονται να αντιμετωπισθούν τουλάχιστον πριν τον έλεγχο του Σεπτεμβρίου.  Η δόση  των 3,3 δις ευρώ έχει ήδη εγκριθεί από το Eurogroup και απομένει να δώσει το Euroworking Group το «πράσινο φως» στη διάθεση των κεφαλαίων στις 13 Ιουνίου. Προαπαιτούμενα για τη δόση είναι η ολοκλήρωση των τριών δράσεων : ρύθμιση ενυπόθηκων δανείων, σχέδιο καταπολέμησης της διαφθοράς και απελευθέρωση αγοράς ενέργειας. Το θέμα της ρύθμισης των ενυπόθηκων ταμείων και οι πιέσεις της τρόικας για απελευθέρωση των απαλλοτριώσεων εξηγεί και τις γνωστές δηλώσεις του υφυπουργού κ. Σκορδά.

Το ΔΝΤ επίσης  καθιστά  σαφές ότι η άποψή του είναι πως θα πρέπει να υπάρξει νέα απομείωση του ελληνικού χρέους. Αναφέρει ότι υπό συνθήκες η Ευρωζώνη θα πρέπει να εξετάσει και μία «εμπροσθοβαρή προσέγγιση» στο θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Εκτός από τις αναφορές στο ότι το ΔΝΤ θεωρεί πολύ σημαντική την δέσμευση της Ευρωζώνης για λήψη νέων μέτρων απομείωσης του ελληνικού χρέους στην περίπτωση  που υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα σε ετήσια βάση ((IMF, Greece , Country Report No 13/135, June 2013.p 59). Σύμφωνα με τους υπολογισμούς το ΔΧ/ΑΕΠ θα φθάσει το 175% το 2013. Η διαχείριση του Ελληνικού δημοσίου χρέους είναι εξαιρετικά δύσκολη για να μπορέσει να συμβεί αυτό που υπάρχει στο πρόγραμμα, δηλαδή το 2020 να μειωθεί στο 124% του ΑΕΠ και το 2022 στο 110,0% του ΑΕΠ. Το ΔΝΤ προβαίνει σε εναλλακτικά σενάρια για την εξέλιξη του ΔΧ τα οποία φαίνεται να αντιστοιχούν περισσότερο στην πραγματικότητα από το υιοθετημένο βασικό σενάριο. Σύμφωνα με ορισμένες εναλλακτικές υποθέσεις :

-  εάν το πρωτογενές πλεόνασμα παραμείνει στο ύψος του 2013 , δηλαδή στο 0, ο λόγος ΔΧ/ΑΕΠ το 2020 θα φθάσει στο 148% . Όλες οι άλλες μεταβλητές παραμένουν αμετάβλητες.

- εάν το ονομαστικό ΑΕΠ παρουσιάσει μεγέθυνση 1,0% μικρότερη από το 4,0% του βασικού σεναρίου το ΔΧ/ΑΕΠ θα φθάσει το 2020 στο 134%. . Όλες οι άλλες μεταβλητές παραμένουν αμετάβλητες.

- αν τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις μέχρι το 2020 είναι τα μισά από τα προγραμματιζόμενα 22 δις ευρώ  ο λόγος ΔΧ/ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά μια μονάδα. . Όλες οι άλλες μεταβλητές παραμένουν αμετάβλητες.

- επίσης αν το επιτόκιο του EFSF αυξηθεί κατά μία μονάδα ο λόγος ΔΧ/ΑΕΠ θα αυξηθεί το 20020 κατ α4 μονάδες.

 Η δημόσια τοποθέτηση του ΔΝΤ αναφορικά με το 1ο μνημόνιο που υπέγραψε η Ελλάδα με τους διεθνείς πιστωτές της τον Μάιο του 2010 και η έμμεση κριτική που άσκησε στους ευρωπαίους εταίρους με επίκεντρο την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι σχετικά  ασυνήθιστη. Η αυτοκριτική του ΔΝΤ  μάλλον συνδέεται με το ζήτημα της φερεγγυότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους που δεν έχει επιλυθεί οριστικά μέχρι στιγμής και απαιτεί νέες πρωτοβουλίες για την μείωσή του ως ποσοστό του ΑΕΠ. Μάλιστα φαίνεται ότι το ταμείο επιθυμεί να έχει παρθεί απόφαση πολύ πριν λήξει το χρηματοδοτικό πρόγραμμα (Μάιος 2013) έτσι ώστε να μην βρεθεί προ εκπλήξεως λόγω μιας διαφορετικής στάσης των ευρωπαίων.

www.kostasmelas.gr