Οι έξι πληγές της Ιταλίας

analyst

Ο τραπεζικός πανικός κλιμακώνεται και η αντίστροφη μέτρηση για την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη έχει ήδη ξεκινήσει – ενώ εάν δεν υιοθετήσει ξανά τη λιρέτα θα καταστραφεί, μέσα από κοινωνικές αναταραχές και εξεγέρσεις που ίσως επεκταθούν σε ολόκληρο το νότο.   

.

«Η πλειοψηφία των Ιταλών είναι εναντίον της παγκοσμιοποίησης – όπως επίσης οι Πολίτες των περισσοτέρων ανεπτυγμένων οικονομιών της Δύσης. Βέβαια, στις 4 Δεκεμβρίου δεν διεξάγονται εκλογές στη Ιταλία, αλλά ένα απλό δημοψήφισμα – το οποίο όμως πιθανότατα θα χρησιμοποιήσουν οι Πολίτες για να δώσουν με τη σειρά τους «ένα χαστούκι» στη διεφθαρμένη πολιτική ελίτ και στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο εκπροσωπούν οι ελεύθερες αγορές.

Το «χαστούκι» θα αφορά επίσης την Ευρωζώνη και άρα τη Γερμανία, αφού οι Ιταλοί γνωρίζουν πολύ καλά πως είναι αδύνατον να επιβιώσουν αξιοπρεπώς εντός της, λόγω της πολιτικής «φτωχοποίησης του γείτονα» (μερκαντιλισμός) που ακολουθεί η πρωσική κυβέρνηση – κάτι που, εφόσον συμβεί, θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, οδηγώντας στη διάλυση της νομισματικής ένωσης. Κάτι ανάλογο έκαναν οι Έλληνες στο παρελθόν, ψηφίζοντας ΟΧΙ κάτω από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες – είχαν όμως την ατυχία να μην τους σεβαστεί κυβέρνηση τους, η οποία προέβη στη μεγαλύτερη κυβίστηση όλων των εποχών» (πηγή).

.

Ανάλυση

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σχετικά με το ότι, η μεγάλη χαμένη τόσο της Ευρωζώνης, όσο και της παγκοσμιοποίησης είναι η Ιταλία – αφού η οικονομία της δεν αναπτύσσεται καθόλου, ενώ το ΑΕΠ της το 2016 θα παραμείνει στα επίπεδα του 2000, όταν της νομισματικής ένωσης συνολικά είναι κατά 18% υψηλότερο, της Γερμανίας κατά 20% και της Ισπανίας κατά 25%.

Λογικά λοιπόν οι τιμές του χρηματιστηρίου της πέφτουν, τα επιτόκια δανεισμού της αυξάνονται, η αγορά εργασίας βυθίζεται στην κρίση, οι τράπεζες της καταρρέουν και το δημόσιο χρέος της αυξάνεται συνεχώς – με αποτέλεσμα να θεωρείται ο νούμερο ένα κίνδυνος διάλυσης της Ευρωζώνης, αφού είναι φανερό πως έχει υποστεί τεράστιες ζημίες από την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος.

Όλοι θυμούνται δε τον τρόπο, με τον οποίο ανατράπηκε ο κ. Berlusconiαπό το Γάλλο πρόεδρο και τη Γερμανίδα καγκελάριο, όταν θέλησε να αλλάξει πορεία στη χώρα του – όπως άλλωστε συνέβη με τον κ. Παπανδρέου, με αιτία το δημοψήφισμα που σχεδίαζε να ανακοινώσει (άρθρο).

Μπορεί όμως οι Έλληνες να συμβιβάσθηκαν έκτοτε, αποδεχόμενοι τη μετατροπή της χώρας τους σε άβουλο γερμανικό προτεκτοράτο (παρά το ότι προσπάθησαν κάποια στιγμή να αντιδράσουν, ψηφίζοντας ΟΧΙ στο δημοψήφισμα), αλλά οι Ιταλοί δεν φαίνονται διατεθειμένοι να το κάνουν, κρίνοντας από τις δημοσκοπήσεις στο θέμα της αλλαγής του συντάγματος – αν και πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός, αφού τον τελευταίο καιρό καμία δημοσκόπηση δεν επαληθεύθηκε.

Σε κάθε περίπτωση, η οικονομία της Ιταλίας πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, χωρίς καμία ελπίδα αντιστροφής της τάσης όσο παραμένει μέλος της Ευρωζώνης (άρθρο) – ενώ όλο και περισσότεροι Πολίτες της αρνούνται να υποφέρουν για χάρη του κοινού νομίσματος και των τραπεζών, χαρακτηρίζοντας τη Γερμανία ως το τέταρτο Ράιχ, καθώς επίσης το ευρώ ως το νόμισμα των σκλάβων, καταστροφικό για τη Δημοκρατία (πηγή). Τα έξι βασικότερα προβλήματα της είναι δε τα εξής:

(α)  Η κατάρρευση της βιομηχανίας: Ελάχιστοι συνειδητοποιούν πως η Ιταλία έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη βιομηχανία στην Ευρωζώνη μετά τη Γερμανία, καθώς επίσης την πέμπτη παγκοσμίως – ενώ συμμετέχει με 19% στο ΑΕΠ της χώρας.

Εάν ερευνήσει τώρα κανείς την εξέλιξη του κλάδου τα τελευταία χρόνια, θα διαπιστώσει πως υποχωρεί σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, σε σημαντικό βαθμό. Για παράδειγμα, η παραγωγή ηλεκτρικών συσκευών μειώθηκε σχεδόν κατά 50%, η αντίστοιχη υπολογιστών, ηλεκτρονικών προϊόντων, ένδυσης και υφασμάτων πάνω από 30%, ενώ η κατασκευή μηχανών επίσης – αφού μόνο οι εξαγωγές τους περιορίσθηκαν κατά 25%.

Η βασική αιτία της βιομηχανικής κατάρρευσης της Ιταλίας είναι κυρίως το ευρώ – αφού, όταν μειωνόταν στο παρελθόν η ανταγωνιστικότητα της, προέβαινε σε υποτιμήσεις/διολισθήσεις του νομίσματος της, για να την ανακτήσει. Προφανώς δεν είναι σε θέση σήμερα να το κάνει, λόγω του ευρώ – ενώ δεν μπορεί να υιοθετήσει την εσωτερική υποτίμηση, όπως η Γερμανία από το 2000, λόγω της διαφορετικής αντίληψης των εργαζομένων της. Ως εκ τούτου το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος συνεχίζει να αυξάνεται, στραγγαλίζοντας την οικονομία της – γεγονός που φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί.

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στην Ελλάδα (μωβ καμπύλη) στην Ιταλία (γαλάζια), στην Ισπανία (πορτοκαλί), στη Γαλλία (πράσινη), στην Πορτογαλία (κίτρινη) και στη Γερμανία (μπλε).

.

Ακριβώς για το λόγο αυτό είχαμε αναρωτηθεί ήδη από το 2014, εάν η Ιταλία θα επέλεγε την Τρόικα, τη διαγραφή ή τη λιρέτα (ανάλυση) – έχοντας δυστυχώς καθυστερήσει να λάβει τις σωστές αποφάσεις, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα σε χειρότερη κατάσταση από τότε.

(β)  Ο περιορισμός της κατανάλωσης και των επενδύσεων: Η Ιταλία ζει σήμερα από τις σάρκες της, με την έννοια πως το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της είναι μεν θετικό, αλλά μόνο επειδή μειώνονται οι εισαγωγές της λόγω της πτώσης της κατανάλωσης – ενώ οι επενδύσεις που διεξάγονται έχουν περιορισθεί στο 17%, από 22% το 2006.

Λόγω της πολιτικής λιτότητας όμως, το κράτος δεν μπορεί να βοηθήσει – ενώ η δήλωση του πρωθυπουργού της, σύμφωνα με την οποία θα δρομολογήσει μαζικά δημόσιες επενδύσεις εάν παραμείνει στην κυβέρνηση, είναι μία μάλλον προεκλογική ρητορεία – αφού δεν έχει τα χρήματα για να το κάνει.

(γ) Η μη αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων: Ένα μεγάλο πρόβλημα της χώρας, κοινό με την Ελλάδα είναι το ότι, οι εργαζόμενοι της δεν παράγουν περισσότερο ανά ώρα εργασίας – αντίθετα, η παραγωγικότητα τους έχει μειωθεί κατά 6% σε σχέση με το 2000.

Αυτό χαρακτηρίζει βέβαια ολόκληρη τη Δύση, επειδή πολλά βιομηχανικά προϊόντα παράγονται πλέον στις αναπτυσσόμενες οικονομίες – ενώ στις υπηρεσίες, στις οποίες προηγείται η Δύση, η παραγωγικότητα δεν αυξάνεται εύκολα. Εν προκειμένω, η παγκοσμιοποίηση είναι αυτή που έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη – κάτι που συμβαίνει επίσης με το επόμενο πρόβλημα της Ιταλίας, με την αγορά εργασίας.

(δ)  Η μη δίκαιη αγορά εργασίας: Οι «διαρθρωτικές αλλαγές» που επιβλήθηκαν μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης προκάλεσαν τεράστιες αδικίες – ειδικά όσον αφορά τους νέους, η ανεργία των οποίων είναι στην Ιταλία η υψηλότερη της Ευρωζώνης (37%), καθώς επίσης τους εισοδηματικά ασθενέστερους.

Η σύγκλιση πάντως των αμοιβών των εργαζομένων της Δύσης με αυτές των αναπτυσσομένων οικονομιών, στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, είναι η κύρια πηγή των αδικιών – αφού τα ανώτατα εισοδηματικά στρώματα στις βιομηχανικές χώρες είναι αυτά που κερδίζουν από την παγκοσμιοποίηση, εις βάρος όλων των άλλων (γράφημα).

(ε)  Η υπερχρέωση των τραπεζών: Η Ιταλία έχει τα περισσότερα καταστήματα τραπεζών ανά κάτοικο σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα οποία χαρακτηρίζονται επί πλέον από ένα λανθασμένο επιχειρηματικό μοντέλο – αφού επιβιώνουν μόνο από τους τόκους, καθώς επίσης από τα εταιρικά δάνεια.

Με δεδομένο όμως το ότι, τα επιτόκια στην Ευρωζώνη είναι μηδενικά, καθώς επίσης την ύφεση, στην οποία έχει βυθιστεί η χώρα, οι τράπεζες λειτουργούν ζημιογόνα – έχοντας επί πλέον συσσωρεύσει επισφάλειες (κόκκινα δάνεια) που υπερβαίνουν τα 360 δις €, εκ των οποίων τα 200 δις € είναι χαμένα.

Το χειρότερο όλων είναι το γεγονός, σύμφωνα με το οποίο οι Ιταλοί εμπλέκονται με τις τράπεζες έχοντας αγοράσει ομόλογα τους – οπότε, σε τυχόν ανάγκη διάσωσης τους, θα χάσουν πρώτοι τα χρήματα τους με βάση τους νέους κανονισμούς της Ευρωζώνης. Ως εκ τούτου πουλούν μαζικά τα ομόλογα και μεταφέρουν τα χρήματα τους στο εξωτερικό – αγοράζοντας επί πλέον χρυσό με τις καταθέσεις τους, επειδή φοβούνται πως θα κουρευτούν.

Έτσι η οικονομική κατάσταση των τραπεζών επιδεινώνεται συνεχώς ενώ, όταν χρεοκοπήσει η πρώτη, θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου για την Ιταλία, καθώς επίσης για την υπόλοιπη Ευρώπη – κυρίως για τη Γαλλία, οι τράπεζες της οποίας είναι εκτεθειμένες με 278 δις € στις ιταλικές (90 δις € οι γερμανικές – πηγή).

(στ) Το τεράστιο δημόσιο χρέος: Η Ιταλία χρωστάει περισσότερα από 2 τρις € ή πάνω από το 130% του ΑΕΠ της, με το ποσόν να αυξάνεται συνεχώς – ενώ κατά την άποψη μας είναι πολύ υψηλότερο, αφού η χώρα έχει αρκετούς κρυμμένους σκελετούς στα ντουλάπια της.

Προς στιγμή βέβαια τα επιτόκια δανεισμού της διατηρούνται χαμηλά, με τη βοήθεια της ΕΚΤ – κάτι που όμως δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον. Εάν λοιπόν κάποια στιγμή τα επιτόκια αυξηθούν, ενδεχομένως μετά το δημοψήφισμα, τότε η επιβάρυνση για τον προϋπολογισμό της θα είναι τεράστια – επίσης για τις τράπεζες, πολλές από τις οποίες δύσκολα θα επιβιώσουν.

Ολοκληρώνοντας, η κυβέρνηση της Ιταλίας έχει απελευθερώσει την αγορά εργασίας, έχει απλοποιήσει σε μεγάλο βαθμό το φορολογικό σύστημα, έχει επιταχύνει την απονομή δικαιοσύνης, έχει περιορίσει σημαντικά τη γραφειοκρατία, ιδιωτικοποίησε πολλές επιχειρήσεις κοκ. – οπότε εφάρμοσε το ίδιο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που απαιτείται από την Ελλάδα, πολύ πιο αποτελεσματικά.

Εν τούτοις, τίποτα δεν άλλαξε στην οικονομία αφού, πολλές από αυτές τις μεταρρυθμίσεις απαιτούν πολύ χρόνο για να αποδώσουν, εάν υποθέσουμε πως πράγματι θα αποδώσουν – κάτι που όμως δεν διαθέτει η χώρα, έχοντας πια βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα.

Επίλογος

Το ευρώ είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός για τη Γερμανία – κατάρα όμως για πολλές άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιταλία και η Γαλλία. Στα πλαίσια αυτά, αρκετοί ελπίζουν πως η Ιταλία θα σπάσει τα δεσμά της σκλαβιάς και θα ανοίξει τη φυλακή της Ευρωζώνης – ακολουθούμενη αμέσως μετά από τη Γαλλία.

Κάτι τέτοιο βέβαια, εάν συνέβαινε, θα έμοιαζε με σεισμό τεραστίου μεγέθους, όσον αφορά το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα – αφού το ευρώ είναι το δεύτερο μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα στον πλανήτη.

Επομένως θα προκαλούνταν τεκτονικές αλλαγές, με συνέπειες αδύνατον να προβλεφθούν από κανέναν – κάτι που μάλλον δεν θα αποφευχθεί τελικά, ότι και να συμβεί στην Ιταλία, αφού οι φυγόκεντρες δυνάμεις που έχει πυροδοτήσει η γερμανική κυβέρνηση είναι πλέον πανίσχυρες, οπότε είναι πολύ δύσκολο να εξουδετερωθούν.