Το χρηματιστήριο των συνόρων

Νέα Κρήτη

Οι εικόνες εκατοντάδων πτωμάτων που πλημμύρισαν τις ακτές της Μεσογείου και τους τηλεοπτικούς μας δέκτες τις τελευταίες ημέρες δεν άφησαν κανέναν αδιάφορο. Από τους θιασώτες της Ευρώπης Φρούριο μέχρι τους οπαδούς των ανοιχτών αλλά ελεγχόμενων συνόρων και από την άκρα δεξιά μέχρι τη ριζοσπαστική Αριστερά όλοι συμφώνησαν (για τους δικούς τους ο καθένας λόγος) ότι η συγκεκριμένη κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί.

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Αυτό όμως που θεωρείται αυτονόητο για τους ανθρώπους δεν είναι εξίσου κατανοητό για τις περίφημες δυνάμεις της αγοράς. Η γιγάντωση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στη λεγόμενη βιομηχανία των συνόρων δημιούργησε και νέους «παίχτες» στην αγορά του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος που γνωρίζουν ότι οποιαδήποτε αλλαγή στο status quo μπορεί να απειλήσει την κερδοφορία τους.

Ο δημοσιογράφος και ερευνητής Αποστόλης Φωτιάδης εξετάζει εδώ και χρόνια το συγκεκριμένο θέμα και πρόσφατα συγκέντρωσε τα συμπεράσματά του σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο «Έμποροι των Συνόρων: Η νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική επιτήρησης». «Η συγκεκριμένη αγορά» εξηγεί ο ίδιος μιλώντας στα Επίκαιρα «υπολογίζεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ή και δισεκατομμύριά. Το σημαντικό όμως είναι ότι πρόκειται για μια συστηματική και μακροχρόνια διαδικασία και τα ποσά αυξάνονται διαρκώς».

Αναζητώντας την πηγή των χρημάτων ο Φωτιάδης δηλώνει ότι η έρευνά του κατέληγε πάντα στην ευρωπαϊκή επιτροπή η οποία «μέσω ενός πολύπλοκου μορφώματος μεταφέρει συνεχώς κεφάλαια στη βιομηχανία των συνόρων». Η ροή χρηματοδότησης, συνεχίζει ο ίδιος «ξεκινά από τη λεγόμενη έρευνα και ανάπτυξη της απαιτούμενης τεχνολογίας και φτάνει μέχρι και την αγορά των τελειοποιημένων προϊόντων». Θα μπορούσε δηλαδή κάποιος να ισχυριστεί ότι οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι πληρώνουν δυο και τρείς φορές το ίδιο προϊόν αφού χρηματοδοτούν και την ανάπτυξή και κατασκευή του.

Αιχμή του δόρατος αυτής της τεχνολογίας είναι τα περίφημα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, βιομετρικά συστήματα ασφαλείας και διαφόρων ειδών συστήματα παρακολούθησης τα οποία έχουν αναπτυχθεί κυρίως στις ΗΠΑ. Σημαντικό μερίδιο της αγοράς όμως διεκδικεί και το Ισραήλ το οποίο εδώ και δεκαετίες δοκιμάζει και τελοιοποιεί την σχετική τεχνολογία στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις περισσότερες διεθνείς εκθέσεις αμυντικών συστημάτων, στο περίπτερο του Ισραήλ προβάλλονται πάντα βίντεο με επιχειρήσεις εναντίον Παλαιστινίων σαν απόδειξη της αποτελεμσατικότητας της ισραηλινής τεχνολογίας. Στο βιβλίο του ο Αποστόλης Φωτιάδης αναφέρεται διεξοδικά στην περίπτωση μιας επίδειξης μη επανδρωμένων αεροσκαφών για την φύλαξη συνόρων που πραγματοποιήθηκε στο Ακτιο. Η ισραηλινή εταιρεία Israel Aerospace Industries, η οποία έχει στηρίξει μεγάλος μέρος της έρευνας και ανάπτυξης σε ευρωπαϊκά κεφάλαια ήρθε στην Ελλάδα με πρόσκληση της Frontex, η οποία μάλιστα πλήρωσε ακόμη και τα έξοδα μεταφοράς των στελεχών της εταιρείας. Ϊσως για πρώτη φορά στην ιστορία ο αγοραστής πλήρωνε τον πωλητή για να του εκθέσει προϊόντα στην κατασκευή των οποίων είχε συνδράμει και ο ίδιος.

Τα προβλήματα που προκύπτουν όμως από τη γιγάντωση της βιομηχανίας των συνόρων δεν σταματούν εδώ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μας εξηγεί ο συγγραφέας του βιβλίου «έμποροι των συνόρων», οι επιλογές που λαμβάνουν τα κράτη μέλη της Ε.Ε για την ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων αποτελεί και ένα πρώτο βήμα ιδιωτικοποίησης λειτουργιών του κράτους. Αν και η τάση αυτή συναντά έντονες αντιδράσεις, καθώς θίγει τον πυρήνα των αρμοδιοτήτων ενός κυρίαρχου κράτους, υπάρχουν πολλά παραδείγματα με χαρακτηριστικότερο την φύλαξη των κέντρων κράτησης μεταναστών στη μεγάλη Βρετανία, η οποία είναι πλήρως ιδιωτικοποιημένη.

Όπως είχαμε εξηγήσει και παλαιότερα από αυτές εδώ τις σελίδες, στις ΗΠΑ η κράτηση των μεταναστών που περνούσαν παράτυπα τα σύνορα από το Μεξικό, αποτέλεσε το πρόσχημα για τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση σημαντικού αριθμού σωφρονιστικών καταστημάτων. Σήμερα η ιδιωτική αγορά φυλακών προσφέρει δισεκατομμύρια δολάρια σε επιχειρήσεις οι οποίες φτάνουν στο σημείο να χρησιμοποιούν τους τρόφιμους σαν εργατικό δυναμικό με μισθούς που συναντά κανείς μόνο στην Κίνα ή σε χώρες της υποσαχάρειας Αφρικής. Μόνο μια από τις εταιρείες ιδιωτικών φυλακών, η CCA, έχει σήμερα 81.000 κρατούμενους που τις αποφέρουν 1.7 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως.

Η περίπτωση των ΗΠΑ, όμως, έχει ενδιαφέρον και για ένα ακόμη λόγο ο οποίος μας φέρνει στην καρδιά του προβλήματος: Η δημιουργία των ιδιωτικών κέντρων κράτησης μεταναστών, που στη συνέχεια εξελίχθηκαν σε κανονικές ιδιωτικές φυλακές, οδήγησε και στη δημιουργία του ανάλογου λόμπι, το οποίο προωθεί τα συμφέροντα ιδιωτικών επιχειρήσεων στο Κογκρέσο και το Λευκό Οίκο. Οι ιδιοκτήτες των φυλακών αναζητούσαν «πελάτες» για τα χιλιάδες κελιά που έχτιζαν και πίεζαν την εκάστοτε κυβέρνηση αλλά ακόμη και τοπικούς δικαστές να σκληράνουν τη στάση ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που καταλήγουν στη φυλακή. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ενώ η εγκληματικότητα μειωνόταν, στις περισσότερες πολιτείες, ο αριθμός των ανθρώπων που κατέληγαν πίσω από τα σίδερα της φυλακής αυξανόταν με τρομακτικούς ρυθμούς μέχρι τη στιγμή που οι κρατούμενοι στις ΗΠΑ ξεπέρασαν ακόμη και σε απόλυτους αριθμούς αυτούς στην Κίνα, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.

Κατ' αντιστοιχία η γιγάντωση της βιομηχανίας των συνόρων στην Ευρώπη αρχίζει σταδιακά να επηρεάζει τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες. «Τα λόμπι της στρατιωτικής βιομηχανίας και συγκεκριμένες κοινοπραξίες» μας εξηγεί ο Α.Φωτιάδης «έχουν πλέον τη δύναμη να προτείνουν προγράμματα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ μέσα από αδιαφανείς διαδικασίες». Ουσιαστικά πρόκειται για μια βιομηχανία η οποία λειτουργεί και κερδοφορεί σε όλα τα στάδια δημιουργίας μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών: Οι ίδιες επιχειρήσεις δηλαδή που θησαυρίζουν πουλώντας οπλικά συστήματα σε κυβερνήσεις της Δύσης για τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις στην Αφρική και την ευρύτερη Μέση Ανατολη στη συνέχεια αναλαμβάνουν να ελέγξουν - μέσω θυγατρικών τους - τους πρόσφυγες που φτάνουν στην Ευρώπη ακριβώς λόγω των στρατιωτικών επιχιερήσεων. Οί έμποροι του θανάτου, όπως αποκαλείται η πολεμική βιομηχανία ήδη από την εποχή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, μετατρέπονται πλέον και σε έμπροους των συνόρων.

Πηγή: info-war.gr