Η ολέθρια ακινησία της κοινωνίας μας

Νέα Πολιτική

 του Γιάννη Μαρίνου

Ή πώς φθάσαμε στο σημερινό κατάντημα

Η ακινησία είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας τις τελευταίες δεκαετίες. Η -υποθέτω- εφημερίδα «Ελληνική Γνώμη» (Die Zeitung der Griechen in Europa), που ανάρτησε στο ιστολόγιό της ένα άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 9^ης Νοεμβρίου 1995 του Οικονομικού Ταχυδρόμου, αυτό το συμπέρασμα θεωρεί ότι προκύπτει ξαναδιαβάζοντάς το σήμερα.

Δεν γνωρίζω εάν το έντυπο αυτό και το κείμενό μου το απέστειλε με e-mail ο παλαιός συνεργάτης και συνάδελφος Αθανάσιος Παπανδρόπουλος. Προλογίζοντάς το, η διεύθυνση του εντύπου υποστηρίζει ότι το περιεχόμενο του άρθρου μου αυτού είναι «ενδεικτικό της ακινησίας μιας κοινωνίας που χλευάζει ακόμα και τα σωσίβια που της ρίχνουν οι ναυαγοσώστες της. Κατά συνέπεια το μέλλον της είναι προδιαγεγραμμένο». Έτσι απλά.

Η εξασθενημένη πια μνήμη μου δεν είχε συγκρατήσει την ύπαρξή του και το περιεχόμενο σ’ αυτό. Διαβάζοντάς το εντυπωσιάσθηκα κι εγώ για την απελπιστική «ακινησία της κοινωνίας μας». Ό,τι διαπίστωνα τότε φαίνεται να ισχύει σχεδόν κατά λέξη, με τα όσα καταδυναστεύουν και το σήμερα, που παρεμποδίζει την πρόληψη της κοινωνικής αναδιάρθρωσης και μιας εκ νέου πιθανής εθνικής καταστροφής. Μπορεί μετά τον τότε πρωθυπουργό Κ. Σημίτη να παρέλασαν στους θώκους της κυβερνητικής εξουσίας πέντε πρωθυπουργοί και έξι κόμματα, τα αρνητικά όμως χαρακτηριστικά, που συνιστούν σταθερές «αξίες» στις οποίες βασίζεται το πολιτικό μας σύστημα, υπηρετήθηκαν και υπηρετούνται με το ίδιο πάθος και ιδιοτέλεια, κομματική ακόμα και ατομική, έως και σήμερα. Και μάλιστα με τάση επιδείνωσης.

 Προσφεύγω στην φιλοξενία της Νέας Πολιτικής για το κείμενο αυτό, προκειμένου να προσεχθεί έστω και τώρα που το πλοίο η «Ελλάς» πλέει πλησίστιο προς τα βράχια. Αν, αντί της λέξεως ΠΑΣΟΚ, βάλετε τον ΣΥΡΙΖΑ και, αντί του τότε πρωθυπουργού, τον κ. Τσίπρα, διαπιστώνετε, νομίζω, ότι αποδίδει το σήμερα και ό,τι αυτό προοιωνίζεται:

«Από την αρχαία μυθολογία ακόμα, ο άνθρωπος προειδοποιείται για τις καταστροφικές συνέπειες που έχει η απελευθέρωση των δυνάμεων του κακού. Όμως η απληστία, η ιδιοτέλεια, το πάθος για εξουσία και το μίσος, εξουδετερώνουν συχνά την διδακτική αξία των συνεπειών από την απελευθέρωση του ασκού του Αιόλου, και, φυσικά, όποιος σπέρνει ανέμους θερίζει θύελλες. Η σημερινή κυβέρνηση (και το κόμμα από το οποίο προέρχεται) πληρώνουν τις συνέπειες των πολιτικών, που τόσο άσκεπτα εφάρμοσαν πριν από χρόνια, και που τώρα ως μπούμερανγκ επιστρέφουν με οργή και τους χτυπούν ανελέητα, χωρίς να μπορούν να αμυνθούν. Και μάταια ζητεί από τους κριτές της επιείκεια, ως ο πατροκτόνος που, σκοτώνοντας τον πατέρα του, έμεινε ορφανός. Η λαϊκή σοφία υποστηρίζει ότι όλα εδώ πληρώνονται. Και μολονότι η ρήση δεν επαληθεύεται πάντα, φαίνεται ότι σήμερα ζούμε μια τέτοια εκδήλωση της θείας δίκης.

Στην στήλη αυτή, επανειλημμένα έχομε επισημάνει εδώ και χρόνια τις βλαβερές συνέπειες της, από το 1974 και μετά, άφρονος υπονόμευσης των ηθικών αξιών και κανόνων που οι ανθρώπινες κοινωνίες από το ξεκίνημά τους άρχισαν να διαμορφώνουν και να χρησιμοποιούν ως θεμέλια στήριξης και ως κυματοθραύστες κατά των υπονομευτών της συνοχής και ομαλής λειτουργίας τους. Όμως, η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος, που βάζει συνεχώς τον άνθρωπο στον πειρασμό να δοκιμάζει τον ρόλο του μαθητευόμενου μάγου, και οι αναζητήσεις περισσότερης δικαιοσύνης και ισότητας από οραματιστές, οι οποίοι όμως κατά κανόνα υποκύπτουν στην γοητεία της ιησουϊτικής ανοχής υπέρ του σκοπού που αγιάζει τα μέσα, γκρέμισαν βαθμιαία το παλιό δοκιμασμένο σύστημα αξιών, που έστω κι αν ακόμα στηρίζεται σε μύθους και παραμύθια, διαμορφώνει συνειδήσεις ανοχής, αλληλεγγύης, πειθαρχίας και σεβασμού, έτσι ώστε να διατηρείται και ενισχύεται ο κοινωνικός ιστός και να λειτουργεί το κοινωνικό σύστημα σε ισορροπία και χωρίς σοβαρές τριβές και συγκρούσεις που οδηγούν σε διάλυση. Και στην θέση του γκρεμισμένου δεν έβαλαν τίποτα, εκτός από ξεδιάντροπες μαϊμούδες.

Δυστυχώς, κατά την μεταπολιτευτική περίοδο, εν ονόματι της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αποκατάστασης προηγούμενων αδικιών, πραγματικών ή φανταστικών, η ήδη διαβρωμένη από την αντιδημοκρατική, αμαθή και απολίτιστη χούντα ελληνική κοινωνία, δέχθηκε την θεραπευτική αγωγή της ασυδοσίας εν ονόματι της ελευθερίας και της ασέβειας ή της αχρήστευσης κάθε ηθικού και νομικού κανόνα, που υποτίθεται ότι φαλκιδεύουν την δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα.

Παλιές μαρξιστικές συνταγές (η δημοκρατία είναι αστική προκατάληψη, η θρησκεία είναι το όπιον των λαών, κατάστρεψε την γλώσσα του αν θέλεις να αλώσεις έναν λαό, νόμος είναι το δίκιο του εργάτη κ.ο.κ.) υιοθετήθηκαν ενθουσιωδώς από το ΠΑΣΟΚ με την ανοχή της συντηρητικής παράταξης, που δεν τολμούσε να διαφωνήσει. Αποστέρησαν μεν το ΚΚΕ και τις παραφυάδες του από την ευρύτερη λαϊκή βάση, από την οποία αντλούσαν την δύναμή τους, εξαχρείωσαν όμως την ελληνική κοινωνία, που έτσι σήμερα, χωρίς έρμα, χωρίς γνώσεις, χωρίς ηγεσία με κύρος, χωρίς τον φόβο της τιμωρίας, χωρίς την κοινωνική απομόνωση των ηθικά ασεβούντων, χωρίς αναστολές στην απληστία για πλουτισμό ή (και) για νομή της όποιας εξουσίας σε οποιονδήποτε χώρο, βρίσκεται σ’ έναν θυελλώδη ωκεανό, βαλλόμενη από παντού και χωρίς να ξέρει πού βαδίζει, χωρίς να έχει το κουράγιο να αμυνθεί και να παλέψει, χωρίς να είναι πια σε θέση να πιστέψει κάτι (έστω και έναν μύθο), για να βρει την δύναμη να κολυμπήσει και να μην βουλιάξει.

Επίλεκτο στέλεχος του πάλαι ποτέ κυβερνώντος κόμματος (ΠΑΣΟΚ), σε συζήτηση που είχαμε πέρσι παρουσία και 2-3 σημερινών υπουργών, βρήκε το κουράγιο να αναγνωρίσει ότι το κόμμα του ευθύνεται για δύο σοβαρά εγκλήματα σε βάρος του ελληνικού λαού: πρώτον, του δίδαξε το δικαίωμα της ελάσσονος προσπάθειας και της λούφας και παραλλαγής, αχρηστεύοντας έτσι την παραγωγικότητά του και την έφεση για ανανέωση και επαύξηση του εθνικού πλούτου, που είναι η μόνη ασφαλής πηγή από την οποία μπορούμε δικαιολογημένα να διεκδικήσουμε βελτίωση του ατομικού μας εισοδήματος. Δεύτερον, κατάργησε την αξιοκρατία και την άμιλλα από το δημοτικό σχολείο μέχρι την σύνθεση της κυβερνήσεως.

Μετέχοντας στην συζήτηση, είχα προσθέσει μίαν άλλη αρνητική «συμβολή» της κυβερνητικής παράταξης (που ενθουσιωδώς και ευλόγως στηρίζουν οι λεγόμενες «δημοκρατικές» και «προοδευτικές» αριστερές δυνάμεις): την ανάδειξη της παραβίασης της νομιμότητας σε δημοκρατική κατάκτηση. Αυτό το έγκλημα κατά της κοινωνικής συνοχής, που σημαίνει κατάλυση της δημοκρατίας, είναι η πιο δηλητηριώδης κληρονομιά που μας άφησε η επταετής δικτατορία, μια που, κατά την περίοδο κατά την οποία κυβέρνησαν οι συνταγματάρχες, η παρανομία αναδείχθηκε σε μία μορφή αντίστασης των δημοκρατικών δυνάμεων, η οποία μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας απερίσκεπτα κατοχυρώθηκε ως δημοκρατική κατάκτηση. Φυσικά, όλοι αυτοί οι οποίοι αυτοπροβάλλονται ως δημοκρατικές δυνάμεις, αγνοούν ή αποκρύπτουν το ότι δημοκρατία δεν νοείται χωρίς σεβασμό των συνταγματικών νόμων και θεσμών που ψηφίζει η πλειοψηφία διά των νόμιμα εκλεγμένων αντιπροσώπων της και που μόνον με μεταβολή της βούλησης της πλειοψηφίας επιτρέπεται να ανατραπούν και όχι με βίαιη αντίσταση ή παραβίασή τους.

Αν η σημερινή Ελλάς βρίσκεται μόνη και αμήχανη σε μία διεθνή κοινότητα που την αντιμετωπίζει ως «μαύρο πρόβατο» και ανυπόληπτο εταίρο, όταν δεν την χλευάζει και περιφρονεί, αν δεν εισακουόμαστε για τα δίκαιά μας και δεν πείθουν τα επιχειρήματά μας, αν οι Έλληνες πολίτες έχουν χάσει το αίσθημα της ασφάλειας και της αξιοπρέπειας και συμπεριφέρονται με ασυγκράτητο εγωισμό και χωρίς όριο ιδιοτέλεια, χρησιμοποιώντας κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο για να επιτύχουν τις επιδιώξεις τους, αν το εκπαιδευτικό μας σύστημα παράγει απόφοιτους λυκείου που κατά 80% είναι λειτουργικά αναλφάβητοι, αν τα πτυχία των ΑΕΙ μας δεν αντιπροσωπεύουν συχνά ούτε την αξία του χαρτιού στο οποίο τυπώνονται, αν κάθε χρόνο σκοτώνονται 2.000-3.000 άνθρωποι κυρίως νέοι και αχρηστεύονται από τροχαία άλλοι 200.000, αν τα δάση μας αφανίζονται από τις πυρκαγιές κάθε καλοκαίρι και το φυσικό περιβάλλον βιάζεται βάναυσα από τους πάντες, με επικεφαλής τις δημόσιες αρχές και την τοπική αυτοδιοίκηση, αν τα αυθαίρετα φυτρώνουν αναιδώς, ακόμα και στην Πεντέλη που όλοι θρηνήσαμε πριν λίγους μήνες όταν την βλέπαμε να καίγεται από τις παράνομες χωματερές των αυθαιρετούντων, αν οι κερδοσκόποι, οι μεσάζοντες, οι φοροφυγάδες, οι εκβιαστές και οι μιζαδόροι έχουν αναδειχθεί σε κυρίαρχη τάξη στην χώρα μας, αν καθημερινά στα γήπεδα η χυδαιότητα, ο αισχρός λόγος και η αντικοινωνική συμπεριφορά έχουν πνίξει με την μπόχα τους κάθε ίχνος από την έννοια του αθλητισμού, αν τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και ο έντυπος λόγος στην πλειοψηφία τους έχουν εξελιχθεί σε ασύδοτη εξουσία που αναδεικνύει ανάξια είδωλα, σκοτώνει υπολήψεις, εξευτελίζει αξίες και θεοποιεί πόρνες και καραγκιόζηδες, αν αυτά που από του βήματος της Βουλής χαρακτηρίζονταν πρότυπα δημοσιογραφικής δεοντολογίας επειδή λασπολογούσαν κατά πολιτικών αντιπάλων και σήμερα ανταποδίδουν με μπουγέλα βούρκου τους γεννήτορες και θαυμαστές τους –ας μην υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία, ότι όλα αυτά είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα των όσων προηγήθηκαν και που πολύ συνοπτικά προσπαθήσαμε να περιγράψουμε. Και επειδή όλα αυτά δεν έγιναν από την μια μέρα στην άλλη, αλλά υπήρξαν προϊόν μιας μακροχρόνιας μεθοδικής διάβρωσης κανόνων και αξιών, τον έλεγχο της οποίας προ πολλού έχασαν εκείνοι που τόσο αφρόνως προσπάθησαν να αλλάξουν στην κοινωνία μας, χωρίς να σκεφθούν ότι μία αλλαγή είναι επιθυμητή μόνον αν οδηγεί προς το καλύτερο (θύματα της παρακμιακής συνταγής: η τέχνη για την τέχνη), είναι φυσικό και οι επιθυμούντες και ελπίζοντες στην έξοδο από το σημερινό αδιέξοδο να μην μπορούν να το επιτύχουν.

Το ιλαροτραγικό δεν είναι ότι οι σήμερα κυβερνώντες αγωνίζονται με πάθος και με αρκετή συνέπεια για να διορθώσουν τις καταστροφές, που οι ίδιοι προκάλεσαν στην οικονομία. Εκπλήσσει κυρίως το ότι απορούν που οι λαϊκές μάζες και οι κακομαθημένες στρατιές εκείνων που χρησιμοποίησαν για να γκρεμίσουν τις αξίες που υπήρχαν και να εξευτελίσουν και αχρηστεύσουν την νομιμότητα, δεν τους υπακούουν σήμερα και δεν δέχονται να σεβασθούν αυτό που διδάχθηκαν, να χλευάζουν και να γκρεμίζουν. Και είναι αυτό φυσικό, αφού δεν μπορεί να έχεις την παραμικρή αξιοπιστία όταν υποστηρίζεις και προσπαθείς να εφαρμόσεις αυτό που πριν δύο-τρία χρόνια ακόμα εσύ ο ίδιος αμφισβητούσες, κατήγγελλες και πολεμούσες χωρίς έλεος και χωρίς σύνεση.

Το δε θλιβερώτερο όλων είναι ότι αυτή η νοσηρή συμπεριφορά, αυτό το ανήθικο ήθος, διέβρωσε όλη την κοινωνία, όλες τις τάξεις και όλα τα κόμματα. Έτσι δεν είναι καθόλου περίεργο γιατί, ενώ το κυβερνών κόμμα τελεί υπό διάλυση, ταυτόχρονα και η αντιπολίτευση, ακόμα και η αξιωματική, δοκιμάζεται από τα ίδια διαλυτικά φαινόμενα, ενώ ταυτόχρονα λαϊκίζει εμετικά και υπόσχεται εις πάντα αιτούντα δισεκατομμύρια με το τσουβάλι από άδεια ταμεία, με αποτέλεσμα το εκλογικό σώμα ν’ αντιμετωπίζει με απογοήτευση έως απέχθεια τους πολιτικούς και την πολιτική.

Έτσι όμως τίθεται, υποσυνείδητα προς το παρόν, σε αμφισβήτηση και η αξία της δημοκρατίας, την οποία εκ πλάνης πιστεύομε ότι έχομε και μάλιστα σε πλεόνασμα. Γιατί δεν θα κουρασθούμε να τονίζουμε ότι δημοκρατία χωρίς σεβασμό της νομιμότητας δεν νοείται. Και στην Ελλάδα σχεδόν κανείς (και ιδίως οι ισχυροί) δεν σέβεται τους νόμους, σε σημείο ώστε να γίνεται πια εμφανές ότι, ακόμα και στον χώρο της δικαιοσύνης η νομιμότητα δεν χαίρει άκρας υγείας.

Πώς θα βγούμε από το σημερινό αδιέξοδο; Εμείς δεν γνωρίζομε την απάντηση. Πολύ περισσότερο που, για να υπάρξει αναζήτηση της απαντήσεως, πρέπει να προηγηθεί η αναγνώριση της αλήθειας των καταγγελιών μας –θα πρέπει δηλαδή οι κάθε είδους στρουθοκάμηλοι να βγάλουν το κεφάλι τους από την άμμο. Αυτό, πάντως, που με βαθειά λύπη μας διαπιστώνουμε, είναι ότι το πολιτικό και κοινωνικό μας σύστημα έχει φθάσει σ’ αυτό το αδιέξοδο σε μία στιγμή που η οικονομία είχε αρχίσει να σταθεροποιείται και να έχει προοπτικές ανακάμψεως και ενώ διανύομε την περίοδο που, χάρις στο πακέτο Ντελόρ και τις δραματικές αλλαγές στα Βαλκάνια, παρείχετο μία σπάνια ευκαιρία να εκσυγχρονισθούμε, να εξυγιάνουμε την οικονομία μας, να την εντάξομε με μικρό σχετικά κόστος στο διεθνές οικονομικά ανταγωνιστικό σύστημα και να επωφεληθούμε των ευκαιριών που μπορεί να δώσει η Βαλκανική ενδοχώρα.

Και ας μην λησμονείται ποτέ ότι η συνεχιζόμενη γενναία χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αποδεικνύεται ότι δεν είμαστε σε θέση να απορροφήσουμε και να αξιοποιήσουμε, είναι η τελευταία –επαναλαμβάνουμε– η τελευταία ευκαιρία που μάς παρέχουν γενναιόδωρα οι Ευρωπαίοι εταίροι μας. Αν προλάβουμε, θα παραμείνουμε στο ευρωπαϊκό τραίνο. Αλλιώς, θα ξεμείνουμε μόνοι στον σταθμό, καθώς θα απομακρύνεται η αμαξοστοιχία. Και είναι γνωστό από την λαϊκή σοφία ότι «το ξεμοναχιασμένο πρόβατο το κατασπαράσσουν οι λύκοι». Και δεν είναι λίγοι αυτοί που μάς τριγυρίζουν και που ετοιμάζονται ήδη γι αυτό.