Η εξωτερική πολιτική του Ομπάμα

Νέα Πολιτική

του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*

Ο Ομπάμα, παρά τις μομφές των αντιπάλων του για έλλειψη δυναμισμού και πρωτοβουλίας, σχεδίασε την εξωτερική του πολιτική με εξαιρετική αυτοσυγκράτηση και σύναψη. Ρύθμισε μακροχρόνιες εκκρεμότητες και έκλεισε επικίνδυνα χάσματα.

Κορυφαίο παράδειγμα η σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Κούβας, που θα ήταν απλώς αδιανόητη πριν μόλις λίγα χρόνια. Η Κούβα υπήρξε επί δεκαετίες το «κάρφος» στο οφθαλμό των ΗΠΑ. Μάλιστα, το 1962 παραλίγο να προκληθεί παγκόσμιος πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της τότε Σοβιετικής Ένωσης, όταν ο δικτάτορας της Κούβας Φιντέλ Κάστρο επιχείρησε να εγκαταστήσει σοβιετικά πυρηνικά όπλα στο νησί, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Φλόριντα.

Η «διπλωματική άνοιξη» στις διμερείς σχέσεις θα οδηγήσει όχι μόνο στην άρση της απομόνωσης της Κούβας, αλλά και στην μαζική εισροή αμερικανικών κεφαλαίων και τουριστών. Αυτή θα επιφέρει ραγδαία άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Κουβανών, σε στενή σύνδεσή τους με την αμερικανική οικονομία. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι στο έδαφος της Κούβας είναι εγκατεστημένη η αμερικανική βάση του Γκουαντανάμο.

Tαυτόχρονα, ο Αμερικανός πρόεδρος πραγματοποίησε διπλωματικό «άνοιγμα» στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, στις οποίες προσφέρει ενεργειακή κάλυψη, καθώς οι τιμές του πετρελαίου μειώνονται δραματικά και η Βενεζουέλα αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα. Στην ουσία, ο Ομπάμα επαναφέρει δυναμικά τις ΗΠΑ στην Νότιο Αμερική, την οποία ο πρόεδρος Μονρόε είχε οριοθετήσει, τον προπερασμένο αιώνα, ως «αυλή των Ηνωμένων Πολιτειών».

Ο Ομπάμα, επίσης, προχώρησε στην υπογραφή ιστορικής συμφωνίας στην Λωζάννη με το Ιράν, που θέτει τέλος στην μακροχρόνια ένταση σχετικά με τα πυρηνικά. Η συμφωνία αυτή αποτελεί το επιστέγασμα της επίμονης άρνησης του Ομπάμα να εμπλακεί σε επιχείρηση βομβαρδισμού των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, καθώς μία τέτοια ενέργεια θα άνοιγε τους ασκούς του Αιόλου στην Μέση Ανατολή. Τώρα, με την άνοδο του χαλιφάτου των ακραίων τζιχαντιστών σουννιτών, αποδείχθηκε ότι ο Ομπάμα σοφά απέφυγε να ανοίξει μέτωπο και με το πανίσχυρο σχιϊτικό Ιράν. Παρά τις σφοδρές αντιρρήσεις του Νετανιάχου, τώρα το Ισραήλ έχει τουλάχιστον κλειστό το μέτωπο του Ιράν, καθώς οι τζιχαντιστές προελαύνουν στην Συρία και στον Λίβανο.

Ο ακρογωνιαίος, όμως, λίθος, της προσεκτικής γεωπολιτικής αρχιτεκτονικής του Ομπάμα, είναι η σχέση των ΗΠΑ με την Ρωσσία. Ο συνεχιζόμενος ουκρανικός εμφύλιος και η ρωσσική παρέμβαση, όπως και η προσάρτηση της Κριμαίας, οδήγησαν τις δύο υπερδυνάμεις στα όρια της ρήξης. Ο Ομπάμα,  παρά τις εκκλήσεις διαφόρων θερμόαιμων, και με την συνηγορία των «σοφών» της αμερικανικής διπλωματικής σκέψης (Μπρεζίνσκι, Κίσσινγκερ κλπ.), απέφυγε πεισματικά να αναμειχθεί σε μία περιοχή που ανήκει παραδοσιακά στην ρωσσική σφαίρα επιρροής.

Τέλος, ο Ομπάμα απέφυγε να πέσει στην παγίδα της έντασης με την Κίνα στον Ειρηνικό, με αφορμή διάφορα μεθοριακά προβλήματα μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας. Διατήρησε την σινο-αμερικανική σχέση σε επίπεδα αμοιβαίας συνεννόησης και φιλικών σχέσεων, χωρίς φυσικά να τρέφει αυταπάτες για τις μακροϊστορικές επιδιώξεις της Κίνας.

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο Ομπάμα θέλει όλα τα μέτωπα κλειστά και τον δυτικό κόσμο ενιαίο και αρραγή, μπροστά στον πραγματικό κίνδυνο, που είναι ο ακραίος φονταμενταλισμός του χαλιφάτου.

* Διευθυντής της Νέας Πολιτικής (Δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο)