analyst
 |
| Ποτέ δεν είναι κάτι καλό, όταν επιβάλλεται καταναγκαστικά από τρίτους σε μία χώρα – ενώ το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι η «ποιότητα» των κομμάτων που διεκδικούν τη νίκη στις εκλογές, καθώς επίσης η πολιτική αστάθεια |
Ακούγοντας κανείς πως το τρίτο μνημόνιο που δήθεν διαπραγματεύθηκε η Ελλάδα είναι πιο χαλαρό, ηπιότερο, καλύτερο από τα δύο προηγούμενα, είναι αδύνατο να μην αισθανθεί θλίψη – γνωρίζοντας πολύ καλά πωςαφενός μεν συνεχίζουν να εφαρμόζονται τα δύο «σκληρά» προηγούμενα, αφετέρου ότι οι συνθήκες στην ελληνική οικονομία (στη διεθνή επίσης), είναι πλέον πολύ διαφορετικές.
Το έλλειμμα στον προϋπολογισμό είναι χαμηλότερο, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι πλεονασματικό, η ανεργία έχει κορυφωθεί (η κάποια μείωση οφείλεται κυρίως στη μετανάστευση των Ελλήνων), οι χρεοκοπίες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχουν φτάσει στο ζενίθ, οι τράπεζες χρεοκόπησαν, οι φορολογικές επιβαρύνσεις των Ελλήνων είναι δυσθεώρητες, οι μισθοί έχουν κατακρεουργηθεί, μαζί με τις συντάξεις και το κοινωνικό κράτος,ενώ επιβλήθηκε η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, αξίας κάποτε άνω των 300 δις € (πηγή) – έναντι μόλις 50 δις €, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών αποθεμάτων αυτή τη φορά.
Όσον αφορά δε τη χρηματοδότηση του δημοσίου τομέα, η Ελλάδα είναι πια η μοναδική χώρα της Ευρωζώνης που δεν έχει πρόσβαση στις χρηματαγορές από το 2010 και μετά (με μια μικρή «αναλαμπή»), ενώ ο ιδιωτικός της τομέας (τράπεζες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά) έχει χάσει στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του την πιστοληπτική του ικανότητα – παράλληλα, οι τιμές των παγίων περιουσιακών στοιχείων ευρίσκονται στο ναδίρ, με συνολικές απώλειες που πλησιάζουν το 1 τρις €.
Περαιτέρω, το νέο πακέτο των 86 δις € που εγκρίθηκε στην Ελλάδα, έναντι της υπογραφής του τρίτου μνημονίου που επισφράγισε την πλήρη μετατροπή της σε αποικία χρέους των δανειστών, θα χρησιμοποιηθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου
(α) για την εξυπηρέτηση των ληξιπρόθεσμων δανείων (54 δις €), τα οποία οι άλλες χώρες ανακυκλώνουν μέσω των αγορών,
(β) για την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών (25 δις €), η οποία θα εξοφληθεί από τις ιδιωτικοποιήσεις, καθώς επίσης
(γ) για την πληρωμή των τόκων – ενώ ίσως μείνει κάποιο υπόλοιπο, το οποίο τότε θα οδηγηθεί στις χρηματοοικονομικές ρεζέρβες.
Επομένως, δεν θα κατευθυνθεί στην πραγματική οικονομία ούτε ένα Σεντ, για να διενεργηθούν επενδύσεις με στόχο την αναθέρμανση της ή, έστω, την καταπολέμηση της φτώχειας και της ανεργίας – ενώ οι ζημίες που προκλήθηκαν στην Ελλάδα τους μήνες της εντελώς αποτυχημένης «διαπραγμάτευσης» ίσως υπερβαίνουν τα 60 δις €, τα οποία θα προστεθούν στις προηγούμενες αποτυχίες των κυβερνήσεων της.
Συνεχίζοντας, οι επιβαρύνσεις που προβλέπονται από το νέο μνημόνιο, περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια στο έγγραφο που υπέγραψε η κυβέρνηση (Memorandum of Understanding for a three-year ESM programme). Μία από τις βασικότερες είναι η επίτευξη πρωτογενών (προ τόκων) πλεονασμάτων εκ μέρους του δημοσίου – παρά το ότι, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κομισιόν για το 2015 (πηγή), η ύφεση θα διαμορφωθεί στο 2% – 4% του ΑΕΠ.
Με βάση αυτές τις προβλέψεις, το πρωτογενές έλλειμμα του 2015 θα ανέλθει στο 1% του ΑΕΠ, οπότε θα πρέπει να υπάρξει μία εξοικονόμηση της τάξης του 0,75% του ΑΕΠ εκ μέρους της Ελλάδας εντός του τρέχοντος τετραμήνου – νέα μέτρα λοιπόν, ύψους περί το 1,3 δις € επί πλέον των συμφωνηθέντων.
Το 2016 δε η Ελλάδα υποχρεώνεται να έχει πρωτογενές πλεόνασμα 0,5%, το 2017 να αυξηθεί στο 1,75%, φτάνοντας στο 3,5% το 2018 – γεγονός που σημαίνει πως η πολιτική λιτότητας, η οποία είναι απαγορευτική για την ανάπτυξη, θα συνεχισθεί στα επόμενα χρόνια με μεγαλύτερη ένταση.
.
Ο κύκλος του διαβόλου
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η οικονομία της Ελλάδας παρουσιάζεται ανθεκτική (0,9% το δεύτερο τρίμηνο ή 1,7% κατά το γράφημα που ακολουθεί), οπότε θεωρείται πως δεν θα υπάρξει ύφεση το 2015 – αφενός μεν λόγω της αύξησης του τουριστικού συναλλάγματος, αφετέρου επειδή πιθανολογείται πως η κατανάλωση ήταν ανοδική. Εύλογα ίσως, αφού όταν δεν αγοράζει κανείς, για παράδειγμα, παπούτσια επί έξι συνεχή χρόνια, τον έβδομο θα υποχρεωθεί να το κάνει – κάτι που όμως δεν θα επαναληφθεί υποχρεωτικά το επόμενο έτος.
.
.
Βέβαια, δεν φαίνονται ακόμη τα δυσμενή αποτελέσματα από το ανεύθυνο κλείσιμο των τραπεζών, καθώς επίσης από την επιβολή ελέγχων στη διακίνηση των κεφαλαίων – κάτι που θα διαπιστωθεί από τα στοιχεία του τρίτου τριμήνου.
Σε κάθε περίπτωση όμως δεν μπορεί παρά να υποθέσει κανείς πως τα νέα μέτρα, όταν αρχίσουν να εφαρμόζονται στην πράξη, θα βυθίσουν ξανά την Ελλάδα στην ύφεση – αφού τόσο η μείωση των δαπανών, όσο και οι αυξήσεις των φόρων, οδηγούν στον περιορισμό της κατανάλωσης και των επενδύσεων.
Αμέσως μετά ακολουθεί η μείωση των φορολογικών εσόδων του δημοσίου (ειδικοί φόροι κατανάλωσης κλπ.), η απώλεια θέσεων εργασίας, καθώς επίσης ο περιορισμός των φόρων μισθωτών υπηρεσιών – στη συνέχεια, η αύξηση των επιδομάτων ανεργίας και των δαπανών κοινωνικής βοήθειας.
Όλα τα παραπάνω απαιτούν νέα μέτρα για να μην αυξηθεί το πρωτογενές έλλειμμα, τα οποία έχουν τα ίδια επακόλουθα – οπότε η χώρα βυθίζεται στον καθοδικό σπειροειδή κύκλο του διαβόλου, από τον οποίο δεν υπάρχει καμία έξοδος κινδύνου (μεταξύ άλλων, τα κόκκινα δάνεια αυξάνονται, οι τράπεζες χρειάζονται ξανά νέα κεφάλαια, η βιομηχανική δραστηριότητα μειώνεται κοκ.).
.
Οι ιδιωτικοποιήσεις
Όπως στο δεύτερο μνημόνιο, έτσι και στο τρίτο, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι ιδιωτικοποιήσεις – ειδικά στις εξευτελιστικές τιμές που έχουν σήμερα τα πάγια περιουσιακά στοιχεία της χώρας. Στα επόμενα τρία χρόνια θα πρέπει να εισπραχθούν 6,4 δις €, ενώ σε ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, το οποίο όμως δεν είναι σαφώς προκαθορισμένο, 50 δις €.
Στον κατάλογο των ιδιωτικοποιήσεων ευρίσκονται οι βασικές υποδομές της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων οι κρατικές επιχειρήσεις ύδρευσης, ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου – ενώ οι τιμές των υπηρεσιών που προσφέρουν (νερό, ηλεκτρικό, θέρμανση) θα αυξηθούν, έτσι ώστε οι εταιρείες του δημοσίου να γίνουν περισσότερο ελκυστικές για τους επενδυτές (τα έξοδα τους θα μειωθούν για τον ίδιο λόγο – μισθοί, απολύσεις κοκ.).
Περαιτέρω, αντί οι δανειστές να διαθέσουν ένα μικρό έστω μέρος των παραπάνω εσόδων για τη διεξαγωγή δημοσίων επενδύσεων, οι οποίες θα βοηθούσαν την ανάπτυξη της χώρας, απαίτησαν να χρησιμοποιηθούν τα πρώτα 25 δις € για την εξόφληση του δανείου που θα δοθεί για την αύξηση των κεφαλαίων των τραπεζών.
Από τα υπόλοιπα 25 δις €, τα μισά θα διατεθούν για την αποπληρωμή των χρεών της χώρας, ενώ τα άλλα μισά για τη διεξαγωγή επενδύσεων – γεγονός που σημαίνει ότι, αφού οι εισπράξεις από τις ιδιωτικοποιήσεις υπολογίζονται στα 6,4 δις € έως το 2018, δεν θα υπάρξουν επενδύσεις του δημοσίου για πάρα πολλά χρόνια. Επομένως, απλά «παραπλανούν» τους Έλληνες φορολογούμενους – διασπείροντας ανεύθυνα ψευδείς ελπίδες.
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των ιδιωτικοποιήσεωνπου διενεργούνται από τους Πολίτες μίας χώρας, καθώς επίσης αυτών από τους ξένους (επιχειρήσεις) – επειδή, στην περίπτωση των ξένων, τα κέρδη (μερίσματα), καθώς επίσης άλλου είδους «χρεώσεις» (νόμιμη φοροδιαφυγή με διάφορους τρόπους), οδηγούνται στις δικές τους χώρες.
Η διαφορά αυτή διαπιστώνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα κράτη που δραστηριοποιήθηκε στο παρελθόν το ΔΝΤ, όπως στην Τουρκία και στη Βραζιλία, υποχρεώνοντας τα να πουλήσουν τις σημαντικότερεςκρατικές επιχειρήσεις τους σε ξένους ιδιοκτήτες – με αποτέλεσμα να έχουν συνεχώς ελλείμματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών τους, να είναι σταθερά φτωχοί οι Πολίτες τους παρά την υψηλή παραγωγή ή/και το φυσικό πλούτο των χωρών τους κοκ.
Το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον
Το τρίτο μνημόνιο οφείλει να εξετασθεί επίσης από την πλευρά του ευρύτερου οικονομικού περιβάλλοντος, συγκριτικά με τα δύο προηγούμενα – αφενός μεν της Ευρωζώνης, αφετέρου ολόκληρου του πλανήτη. Πρέπει να ληφθεί επί πλέον υπ’ όψιν το γεγονός ότι, το 2008 οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες είχαν στη διάθεση τους οικονομικά εργαλεία, τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα – όπως τα υψηλότερα βασικά επιτόκια και την ποσοτική διευκόλυνση (QE).
Ειδικότερα, το πείραμα της Ευρωζώνης, μέσω του οποίου προσπάθησε να μειώσει με διάφορες συνταγές (πολιτική λιτότητας) τα ελλείμματα, κυρίως τα δημόσια χρέη, απέτυχε παταγωδώς – ενώ η Ελλάδα δεν είναι η μοναδική χώρα που υπέστη τις συνέπειες. Το 2007 υπήρχε μόνο ένα κράτος στην Ευρωζώνη με δημόσιο χρέος άνω του 100% του ΑΕΠ, η Ελλάδα – ενώ μόνο η Ιταλία είχε ένα χρέος της ίδιας περίπου τάξης μεγέθους (γράφημα).
.
.
Στα τέλη όμως του 2014, πέντε χώρες της Ευρωζώνης έχουν υψηλότερο δημόσιο χρέος, από αυτό που είχε η Ελλάδα το 2007 και η έκτη το πλησιάζει – ενώ από την πλευρά της απασχόλησης, η νομισματική ένωση έχει πλέον περίπου 3,5 εκ. ανέργους περισσότερους από το 2007.
Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξη είχε επιστρέψει στον πλανήτη το 2009, μετά τα πακέτα που διέθεσαν οι κεντρικές τράπεζες – ενώ η μεγαλύτερη παραγωγική χώρα παγκοσμίως, η Κίνα, δεν αντιμετώπιζε τα σημερινά προβλήματα (άρθρο), τα οποία ίσως οδηγήσουν ξανά τη διεθνή οικονομία σε ύφεση.
Στο γράφημα που ακολουθεί, φαίνεται ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ της Ευρωζώνης (σκούρα καμπύλη, αριστερή κάθετος), καθώς επίσης της Κίνας (ανοιχτή καμπύλη, δεξιά κάθετος) – όπου συμπεραίνεται ότι, η Ευρωζώνη σταθεροποιήθηκε σε χαμηλότερο ύψος μετά την κατάρρευση του 2008/09, ακολουθούμενη από την Κίνα, στην οποία όμως άρχισε να μειώνεται ξανά ο ρυθμός μετά το 2010.
.
.
Περαιτέρω, οι «πανηγυρισμοί» περί της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη ύψους 1,2% στο δεύτερο τρίμηνο του 2015, ίσως σιγήσουν απότομα – λόγω της παγκόσμιας υφεσιακής καταιγίδας που προβλέπεται να προκαλέσει η Κίνα.
Με δεδομένο δε το ότι, η Ευρώπη στηρίχθηκε στις εξαγωγές τα τελευταία χρόνια, για να επιλύσει τα προβλήματα της, αντί να επικεντρωθεί παράλληλα στην αναθέρμανση της εσωτερικής ζήτησης που υποφέρει από την ύφεση ισολογισμών (ανάλυση), ο κίνδυνος να επικρατήσει το ιαπωνικό σενάριο (άρθρο) είναι πολύ μεγάλος.
Κάτω από τις παραπάνω προϋποθέσεις, το να περιμένει η Ευρώπη να δημιουργηθούν συνθήκες ανάπτυξης, μέσω της διενέργειας επενδύσεων εκ μέρους μόνο των ιδιωτών, όπως επίσης η Ελλάδα, θεωρείται εύλογα ως ουτοπία – πόσο μάλλον όταν δέχεται την εισβολή χιλιάδων μεταναστών από τη Β. Αφρική και την Ασία, ενδεχομένως στα πλαίσια της αποσταθεροποίησης της που επιδιώκουν οι Η.Π.Α. (άρθρο).
Συμπερασματικά λοιπόν το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον, στο οποίο είναι νομοτελειακά εκτεθειμένη η Ελλάδα, είναι κατά πολύ χειρότερο, συγκριτικά με το παρελθόν – γεγονός που σημαίνει με τη σειρά του πως οι προϋποθέσεις επιτυχίας του τρίτου μνημονίου είναι ανύπαρκτες, κάτι που το καθιστά και από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία αυτόματα χειρότερο, σε σχέση με τα δύο προηγούμενα.
.
Η ελπίδα της πολιτικής ένωσης της Ευρωζώνης
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, έχει τεκμηριωθεί πως η Ελλάδα είναι εγκλωβισμένη στο ευρώ, στο χρέος και στα μνημόνια (ανάλυση) – οπότε δεν είχε ουσιαστικά άλλη επιλογή, εκτός από εκείνες που αναφέρονται στο τέλος της συγκεκριμένης ανάλυσης (1. Πλήρης υποταγή στις εντολές των δανειστών με διαγραφή μέρους του χρέους, 2. Χρεοκοπία, 3. Ηπιότερο μνημόνιο με επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, μαζί με αναπτυξιακά μέτρα).
Το ενδεχόμενο δε να υπαχθεί στο πακέτο ποσοτικής διευκόλυνσης της ΕΚΤ (QE), μέσω του οποίου εκθειάζουν ορισμένοι τα δήθεν προτερήματα του τρίτου μνημονίου, δεν πρόκειται να την ωφελήσει καθόλου. Αντίθετα, ίσως βοηθήσει τους δανειστές της, εάν η Ελλάδα καταφέρει στο μέλλον μέσω αυτού να ανακυκλώνει το χρέος της – αφού θα πιεστούν τα επιτόκια δανεισμού της, λόγω της αγοράς των ομολόγων της από την ΕΚΤ, όπως συμβαίνει στις άλλες χώρες, οπότε δεν θα χρειαστεί ένα δικό τους «τέταρτο πακέτο/μνημόνιο».
Στα πλαίσια αυτά, η μοναδική της ελπίδα είναι η δημοσιονομική και πολιτική ένωση της Ευρωζώνης, μέσω της οποίας θα δρομολογούταν η αμοιβαιοποίηση των χρεών όλων των κρατών-μελών της νομισματικής ένωσης. Επίσης, η χρηματοδότηση τους με Ευρωομόλογα, καθώς επίσης άλλου είδους διευκολύνσεις.
Ακόμη όμως και να συμβεί κάτι τέτοιο, χωρίς το οποίο η διάλυση της νομισματικής ένωσης είναι απλά θέμα χρόνου, απαιτείται η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων στην Ευρωζώνη (μελέτη), καθώς επίσης το τέλος των νεοφιλελεύθερων πειραμάτων – διαφορετικά δεν πρόκειται να αντιμετωπισθεί η ανεργία, δεν θα σταθεροποιηθούν τα δημόσια χρέη, ενώ δεν θα ακολουθήσει μία βιώσιμη ανάπτυξη.
.
Επίλογος
Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας σήμερα είναι η «ποιότητα» των κομμάτων που διεκδικούν τη νίκη στις εκλογές – όπου, εάν τυχόν δημιουργηθεί πολιτική αστάθεια στη συνέχεια, ίσως να μην αποφευχθούν τα χειρότερα.
Όσον αφορά όλα τα μνημόνια, ποτέ δεν είναι κάτι καλό, όταν επιβάλλεται καταναγκαστικά από τρίτους σε μία χώρα – ενώ εάν δεν έχουν τόσο την αμέριστη, όσο και σύσσωμη τη στήριξη ολόκληρου του λαού, δεν έχουν καμία δυνατότητα επιτυχίας, ακόμη και αν θα ήταν τα καλύτερα δυνατά. Πόσο μάλλον όταν μία χώρα είναι βυθισμένη στην ύφεση, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτές ούτε καν οι ορθολογικές μεταρρυθμίσεις – κυρίως λόγω της καχυποψίας ή/και της κόπωσης των Πολιτών της.
Τέλος, υπενθυμίζουμε πως δυστυχώς, η λύση της δραχμής δεν υπάρχει – ενώ όλοι όσοι αναφέρονται στο εθνικό νόμισμα είτε έχουν πλήρη άγνοια αυτών που έχει υπογράψει η Ελλάδα, καθώς επίσης της οικονομικής της κατάστασης, είτε απλά δημαγωγούν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι κακοπροαίρετοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου