Τα επενδυτικά προϊόντα της Σαρία

analyst

Οι ισλαμικές χρηματοπιστωτικές αγορές είναι ηθικές, καθώς επίσης αποσυνδεδεμένες από τις υπόλοιπες – οπότε σε εποχές κρίσεων λειτουργούν αντίθετα, θεωρούμενες ως ασφαλές λιμάνι από τους διεθνείς επενδυτές.

του Άρη Οικονόμου

Άρθρο

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα του Ισλάμ είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό στον υπόλοιπο πλανήτη – αφού υπάγεται στο νόμο της Σαρία, στον ισλαμικό κώδικα διαβίωσης και δικαίου δηλαδή, ο οποίος είναι εμπνευσμένος από το Κοράνι. Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του πάντως είναι η μη αποδοχή της δουλείας των τόκων – οι οποίοι είναι οι βασικοί παράγοντες της μετατροπής της πλειοψηφίας των ανθρώπων, καθώς επίσης πολλών κρατών σήμερα, σε σκλάβους χρέους.

Ως εκ τούτου, έχει νόημα να γνωρίζει κανείς τις ιδιαιτερότητες του, ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα στοιχεία της συγκεκριμένης θρησκείας – ειδικά από τις εξτρεμιστικές της τάσεις, όπως αυτές διαπιστώνονται στη Δύση τα τελευταία χρόνια. Στα πλαίσια αυτά τα εξής:

Τα ισλαμικά χρηματοοικονομικά αποκτούν μία συνεχώς μεγαλύτερη ελκυστικότητα – αφού τα τελευταία χρόνια ο κλάδος αυξάνεται, με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 14% (πηγή). Όσον αφορά δε τις μετοχές και τα ομόλογα που έχουν σχέση με τη Σαρία, αποκτούν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον τόσο στον ισλαμικό, όσο και στο μη ισλαμικό κόσμο – κάτι που έχει το λόγο του, όπως φαίνεται από μία πρόσφατη μελέτη (πηγή).

Ειδικότερα, οι ισλαμικές αγορές δεν «ταρακουνήθηκαν» τόσο πολύ όσο οι υπόλοιπες στον πλανήτη, κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008 – οπότε θεωρούνται ως ασφαλές λιμάνι για τους επενδυτές. Από την άλλη πλευρά είναι εύλογο το ότι, τα ισλαμικά χρηματοπιστωτικά εργαλεία είναι πιο αγαπητά στους μουσουλμάνους – αφού ταιριάζουν με τη θρησκεία, με το δίκαιο, με τα ήθη και με τα έθιμα τους.

Για παράδειγμα, το ισλαμικό δίκαιο απαγορεύει κάθε είδους τόκο, τυχερά παιχνίδια ή αδιαφανείς συναλλαγές – κάτι που σημαίνει πως η συντριπτική πλειοψηφία των παγίων (Assets), καθώς επίσης των στρατηγικών αγοραπωλησίας (trading strategies), όπως οι ανοιχτές πωλήσεις μετοχών ή η κερδοσκοπία, απαγορεύονται στο Ισλάμ. Στα πλαίσια αυτά, για να παρακάμψουν το συγκεκριμένο πρόβλημα οι ισλαμικές τράπεζες, εκδίδουν τα ονομαζόμενα ομόλογα «SUKUK», τα οποία ταιριάζουν με τη Σαρία.

Εν προκειμένω, τα συμβατικά ομόλογα εμπεριέχουν μία υποχρέωση πληρωμής τόκων στον ιδιοκτήτη τους – μαζί με την εξόφληση στην ονομαστική τους τιμή σε μία προκαθορισμένη χρονική στιγμή. Όταν όμως πωλούνται ομόλογα «SUKUK», τα χρήματα χρησιμοποιούνται για την επένδυση σε ένα πάγιο περιουσιακό στοιχείο – στο οποίο ο αγοραστής των ομολόγων αποκτά μία συμμετοχή. Ως εκ τούτου οι πληρωμές στους κατόχους των ομολόγων είναι το αποτέλεσμα των κερδών μετά από τους φόρους, τα οποία επιτυγχάνονται από το συγκεκριμένο «πάγιο» περιουσιακό στοιχείο.

Όταν τώρα η χρονική διάρκεια ενός ομολόγου «SUKUK» τελειώνει, τότε ο εκδότης του είναι υποχρεωμένος συμβατικά να το εξοφλήσει – να το αγοράσει δηλαδή στην τιμή που το πούλησε. Κάτι ανάλογο ισχύει επίσης για τις μετοχές Σαρία, οι οποίες πρέπει να πληρούν ορισμένα κριτήρια αποτροπής κινδύνου – όπως η χαμηλή σχέση των χρεών σε σχέση με το τζίρο των επιχειρήσεων.

Εκτός αυτού οι εταιρείες δεν πρέπει να εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό με δραστηριότητες, οι οποίες θεωρούνται στο Ισλάμ ως «αμαρτωλές» – όπως είναι το αλκοόλ και ο καπνός. Ως εκ τούτου, οι ισλαμικές μετοχές είναι ελκυστικές τόσο για μουσουλμάνους, όσο και για μη μουσουλμάνους επενδυτές – επειδή αυτό το είδος των παγίων περιουσιακών στοιχείων αντιμετωπίζεται σαν περισσότερο ηθικό, σε σχέση με πολλές συμβατικές μετοχές. Υπάρχουν δε οι εξής δύο δημοφιλείς υποθέσεις, σχετικά με τις αιτίες που οι μη μουσουλμάνοι επενδυτές προτιμούν τις μετοχές, οι οποίες είναι σύμφωνες με το νόμο της Σαρία:

(α) Τα ισλαμικά χρηματοδοτικά εργαλεία θα μπορούσαν να προσφέρουν μεγαλύτερα κέρδη – αφού η υψηλότερη ζήτηση για ηθικά πάγια περιουσιακά στοιχεία αυξάνει την εμπορευσιμότητα των ομολόγων «SUKUK», σε σύγκριση με τα συμβατικά.

(β) Οι ισλαμικές χρηματοπιστωτικές αγορές είναι «αποσυνδεδεμένες» από τις υπόλοιπες, οπότε σε εποχές κρίσεων λειτουργούν αντίθετα – επομένως, όταν οι συμβατικές αγορές είναι καθοδικές, οι ισλαμικές ακολουθούν ανοδική πορεία. Έτσι οι αγορές αυτές παρέχουν στους επενδυτές μία πολύ σημαντική δυνατότητα διαφοροποίησης των χαρτοφυλακίων τους – με στόχο την προστασία τους σε περιόδους πτώσης των συμβατικών αγορών.

Αυτός είναι ο λόγος που ο ισλαμικός χρηματοοικονομικός τομέας χαρακτηρίζεται συχνά ως «εναλλακτικός» – προσφέροντας μεγάλες δυνατότητες περιορισμού του ρίσκου, αν και υπόκειται στους ίδιους παγκόσμιους παράγοντες διακύμανσης των τιμών, όπως η τιμή του πετρελαίου ή η υψηλή μεταβλητότητα.

Ολοκληρώνοντας, τα τελευταία χρόνια συνέβησαν αρκετές χρηματοπιστωτικές κρίσεις – όπως η ασιατική το 1997, η κρίση της Αργεντινής, η χρεοκοπία της Ρωσίας, το σπάσιμο της φούσκας του διαδικτύου κοκ. Οι συγκεκριμένες κρίσεις προκάλεσαν σημαντικές αστάθειες στις αγορές, καθώς επίσης μεγάλες ζημίες στους επενδυτές – οι οποίοι έκτοτε αναζητούν συνεχώς αγορές που να μην επηρεάζονται σε τέτοιο βαθμό από τις κρίσεις.

Με κριτήριο τώρα μία μελέτη που συνέκρινε τις κρίσεις των δύο τελευταίων δεκαετιών σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη (Η.Π.Α., Μ. Βρετανία, Καναδάς, Ιαπωνία, Ευρωζώνη, Ασία-Ειρηνικός), οι ισλαμικοί χρηματιστηριακοί δείκτες σε ταραχώδεις εποχές ήταν πράγματι αποσυνδεδεμένοι από τους υπόλοιπους – οπότε περιόριζαν το ρίσκο των επενδυτών, στα χαρτοφυλάκια των οποίων συμμετείχαν. Επομένως λογικά θεωρούνται ως ασφαλή λιμάνια, ειδικά σε περιόδους μεγάλων κρίσεων – αν και το παρελθόν δεν σημαίνει ποτέ πως θα συμβεί κάτι ανάλογο στο μέλλον.