Το πραγματικό νόημα του φιλελευθερισμού

analyst

του Βασίλη Βιλιάρδου

Άποψη

Όλοι γνωρίζουμε πως η ελευθερία μας τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου – ότι αυτά είναι τα σύνορα της, τα οποία δεν πρέπει ποτέ να ξεπερνάμε. Πολλά χρόνια δε αρκετοί επιστήμονες και φιλόσοφοι έχουν ασχοληθεί με την επιθυμία του ανθρώπου να ενεργεί ελεύθερα και αδέσμευτα, χωρίς όμως να εμποδίζει τους άλλους να κάνουν ακριβώς το ίδιο – έχοντας βρει πως οι αμοιβαία αποδεκτοί κανόνες, ιδίως η τήρηση τους από όλους, είναι αυτοί που διασφαλίζουν το να μην είναι η ελευθερία του ενός εις βάρος της ελευθερίας του άλλου.

Ως εκ τούτου, για να καταστεί δυνατή μία λογική συνύπαρξη των ανθρώπων, θα πρέπει η ελευθερία του ενός να είναι τόση ώστε, οι ενέργειες του να μην περιορίζουν αδικαιολόγητα την ελευθερία του άλλου – ενώ, σύμφωνα με τον Καντ, οι άνθρωποι πρέπει να συμπεριφέρονται με βάση το αξίωμα, κατά το οποίο αυτά που επιθυμούν να μπορούν να γίνουν ένας κοινά αποδεκτός παγκόσμιος νόμος.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει επίσης στο διεθνές εμπόριο – όπου πριν από πολλούς αιώνες τα κράτη έχουν συμφωνήσει στην ύπαρξη κανόνων, οι οποίοι εμποδίζουν τη μία χώρα να προωθεί τις εξαγωγές της εντελώς ελεύθερα (=ασύδοτα) ή να εμποδίζει τις εισαγωγές της κατά το δοκούν,  εις βάρος της άλλης. Η συναίνεση αυτή επετεύχθη από τους οπαδούς του φιλελευθερισμού και της ελεύθερης ανταλλαγής αγαθών – παρά το ότι ήταν επιφυλακτικοί, όσον αφορά τις ευεργετικές επιδράσεις του παγκοσμίου εμπορίου.

Ο ίδιος ο Keynes δε είχε αναφέρει ότι, «το ελεύθερο εμπόριο προϋποθέτει την πρόσληψη των εργαζομένων σε μία άλλη δουλειά, όταν χάσουν την υφιστάμενη λόγω του ανταγωνισμού – κάτι που, εφόσον πάψει να συμβαίνει, τότε το ελεύθερο εμπόριο καταρρέει«. Άλλωστε κανένας άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος όταν δεν μπορεί να εργασθεί – πόσο μάλλον όταν είναι χρεωμένος και χάσει τη δουλειά του, αδυνατώντας να εξυπηρετήσει τα χρέη του.

Περαιτέρω, πάντοτε κατά τη φιλελεύθερη αντίληψη, ο ανταγωνισμός μεταξύ επιχειρήσεων ή κρατών πρέπει να μην είναι αθέμιτος – οφείλει να συμβαδίζει δηλαδή με τους κανόνες που έχουν γίνει από κοινού αποδεκτοί. Κάτι τέτοιο ασφαλώς δεν συμβαίνει όταν ένα κράτος επεμβαίνει στην παραγωγή επιδοτώντας τα προϊόντα, εφαρμόζοντας μία μισθολογική πολιτική dumping ή/και διατηρώντας τεχνητά υποτιμημένο το νόμισμα του – αφού έτσι λειτουργεί εις βάρος των άλλων, μη σεβόμενο την ελευθερία τους.

Δυστυχώς αυτά ακριβώς κάνει η Γερμανία, αυξάνοντας τις εξαγωγές της, ενώ την ίδια στιγμή εμποδίζει τις εισαγωγές – με αποτέλεσμα να παράγει τεράστια πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της. Τα συγκεκριμένα πλεονάσματα προκαλούν αντίστοιχα ελλείμματα στα άλλα κράτη, οπότε αναγκάζονται να τα καλύψουν με δανεικά – επομένως υπερχρεώνονται και τελικά μετατρέπονται σε αποικίες χρέους, χάνοντας την ελευθερία τους.

Παράλληλα κλείνουν οι επιχειρήσεις τους και χιλιάδες εργαζόμενοι μένουν χωρίς δουλειά, οπότε ουσιαστικά η Γερμανία εισάγει θέσεις εργασίας και εξάγει ανεργία – ενώ ένα μικρό μόνο μέρος των ξένων εργαζομένων βρίσκει δουλειά εκεί μεταναστεύοντας. Όλα αυτά σημαίνουν βέβαια πως το γερμανικό οικονομικό σύστημα μόνο φιλελεύθερο δεν είναι – ακόμη χειρότερα, πρόκειται για μία νέα μορφή μερκαντιλισμού και αποικιοκρατίας, την οποία δεν είχε ίσως ονειρευτεί ούτε καν ο Χίτλερ.

Δυστυχώς όμως πολλοί Έλληνες, το πιθανότερο λόγω άγνοιας, πιστεύουν πως είναι οι ίδιοι απόλυτα υπεύθυνοι για τα ελλείμματα του ισοζυγίου και την κατάρρευση της πατρίδας τους – επειδή στο παρελθόν δεν συμπεριφέρθηκαν συνετά, οι κυβερνήσεις τους ήταν διεφθαρμένες, οι ίδιοι φοροδιέφευγαν, η σπατάλη ήταν οργιώδης, οι συντάξεις υπερβολικές, οι δημόσιες δαπάνες επίσης κοκ.

Δεν καταλαβαίνουν πως τα ίδια ακριβώς συμβαίνουν σε πολλές άλλες χώρες, χωρίς όμως να οδηγούνται στην πτώχευση – ενώ ασφαλώς η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπούσε με τον πλούτο που έχει συσσωρεύσει τις τελευταίες δεκαετίες, εάν η Γερμανία λειτουργούσε έντιμα και όχι αθέμιτα, εις βάρος της ελευθερίας των εταίρων της. Εν προκειμένω δεν είναι πρόβλημα το ευρώ, όπως αρκετοί υποστηρίζουν, αλλά η Γερμανία – η οποία το χρησιμοποιεί ως όπλο εκμετάλλευσης, χρεοκοπίας και οικονομικής κατοχής των εταίρων της (ανάλυση).

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν φυσικά πως εγκρίνουμε τα κακώς κείμενα στην Ελλάδα ή ότι κρίνουμε συμψηφιστικά, μη αναγνωρίζοντας τα τεράστια λάθη μας – αλλά πως ασφαλώς ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης ανήκει στη Γερμανία, τόσο όσον αφορά την Ελλάδα, όσο και πολλές άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Ελπίζουμε πάντως πως τελικά θα το πληρώσει ως οφείλει ή ότι τουλάχιστον θα αλλάξει πολιτική – αν και υποθέτουμε πως θα το κάνει μόνο εάν αναγκασθεί από μία μεγάλη δύναμη, όπως οι Η.Π.Α., κάτι που συνέβη στο παρελθόν με την Ιαπωνία, πριν ακόμη είναι πολύ αργά για τον πλανήτη.

Ολοκληρώνοντας, αρκετοί θεωρούν πως η σημερινή κυβέρνηση της χώρας μας είναι αριστερή, εφαρμόζοντας σοβιετικές μεθόδους – κάτι που ασφαλώς δεν ισχύει, αφού είναι αδύνατον να χαρακτηρισθεί ως αριστερή μία κυβέρνηση που καταργεί τις συλλογικές συμβάσεις, που υποκλίνεται στη Γερμανία ή που αδιαφορεί για τους Πολίτες μειώνοντας τους μισθούς και αυξάνοντας τους φόρους, επειδή απλά θέτει ανόητα σε κλήρο την ανάληψη της σημαίας στα σχολεία – ή λόγω του ότι δηλώνει πως δεν είναι νεοφιλελεύθερη, κάνοντας ακριβώς το αντίθετο.

Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα της Ελλάδας, επίσης του υπολοίπου πλανήτη, είναι το ότι δεν υπάρχουν πια αριστερά κόμματα, ούτε καν σοσιαλιστικά και πραγματικά φιλελεύθερα – με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ισορροπήσει το σύστημα. Παρά το ότι λοιπόν δεν είμαι αριστερός, ούτε φυσικά δεξιός αντιπαθώντας τόσο τα κρατικά, όσο και τα ιδιωτικά μονοπώλια, καθώς επίσης πιστεύοντας πως δεν είναι δυνατόν να είναι δημοκρατικό ένα σύστημα χωρίς ταυτόχρονα να είναι φιλελεύθερο, θεωρώ απαραίτητη την ύπαρξη αριστερών και σοσιαλιστικών κομμάτων – κάτι που δυστυχώς δεν συμβαίνει.

Υστερόγραφο: Η σημερινή κυβέρνηση, κρίνοντας από τις πράξεις και όχι από τα λόγια της, αποτελεί ένα πολύ μεγάλο πλήγμα για την αριστερά – κυρίως επειδή αυτοαποκαλείται αριστερά, εφαρμόζοντας όμως ακραίες νεοφιλελεύθερες μεθόδους, χωρίς κανέναν απολύτως ηθικό ενδοιασμό. Δυστυχώς δεν θα μπορούσε να συμβεί τίποτα χειρότερο στην αριστερά – ενώ θεωρείται ως η μεγαλύτερη νίκη του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος ανακάλυψε πως με αυτό το προσωπείο είναι σε θέση να επιτύχει πολύ περισσότερα.