Κατάσταση ομηρείας*

Το Ποντίκι

του Σταύρου Χριστακόπουλου

Η περιπέτεια που ακολούθησε την καταβολή του εφάπαξ επιδόματος από την κυβέρνηση προς τους συνταξιούχους άφησε πίσω της όχι μόνο την επιστολή του Ευκλείδη Τσακαλώτου προς τους θεσμούς αλλά και μια πνιγηρή περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε όσα αφορούν τη διαπραγμάτευση για το κλείσιμο της αξιολόγησης.

Είναι ήδη δεδομένο ότι το χρονοδιάγραμμα που είχε τεθεί από την κυβέρνηση (κλείσιμο της αξιολόγησης στο τέλος του έτους κ.λπ.) δεν υφίσταται. Αντιθέτως, ένα σύννεφο ανησυχίας έχει καλύψει τον πολιτικό ορίζοντα καθώς οι δανειστές - με προεξάρχοντες τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και τον Πολ Τόμσεν - δείχνουν αποφασισμένοι να τραβήξουν όλες τις προθεσμίες μέχρι τα άκρα προκειμένου να υποχρεώσουν την ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί όλες τις απαιτήσεις τους υπό τον φόβο της πιστωτικής ασφυξίας το ερχόμενο καλοκαίρι.

Στην απόπειρά τους αυτήν έχουν ήδη πάρει... ομήρους τους συνταξιούχους, τους μισθωτούς, το σύνολο των φορολογούμενων πολιτών, τους ανέργους, τους επιχειρηματίες και τις τράπεζες. Γνωρίζουν ότι η εναλλακτική λύση - δηλαδή μια ρήξη που θα έφερνε την Ελλάδα στην κατάσταση που επικράτησε την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2015 - είναι το τελευταίο που θα ευχόταν η κυβέρνηση να συμβεί.

Το παιχνίδι έχει ξαναπαιχτεί και οι σκληροί εκ των δανειστών γνωρίζουν ότι η καθυστέρηση της αξιολόγησης μπορεί να «φάει» τουλάχιστον ολόκληρο το πρώτο τρίμηνο μιας χρονιάς κατά την οποία ο στόχος για πρωτογενές υπερτριπλασιάζεται (από το 0,5% του 2016 πάμε για 1,75% το 2017) και, συνεπώς, δεν υπάρχει ούτε μέρα για χάσιμο.

Η αβεβαιότητα

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, αντιλαμβάνεται ότι η καθυστέρηση παράγει ανασφάλεια και θέτει σε κίνδυνο τους στόχους για ανάπτυξη, πρωτογενές πλεόνασμα και δημιουργεί σοβαρό ενδεχόμενο για νέα μέτρα υπερφορολόγησης, για απώλειες και περικοπές εισοδημάτων.

Ήδη το ΔΝΤ, στον βαθμό που δεν προκύπτει σοβαρή μείωση δανειακών υποχρεώσεων και παραμένει ο μεσοπρόθεσμος στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, απαιτεί περικοπές συντάξεων και μείωση του αφορολόγητου ορίου στα 5.000 ευρώ.

Μια «κίνηση καλής θελήσεως» έκανε ήδη ο Τσακαλώτος αποδεχόμενος για το 2016, μέσω της επιστολής του, ότι, αν ο δημοσιονομικός στόχος κινδυνεύσει, θα περικόψει συντάξεις. Η επιστολή αυτή πήγε στους θεσμούς, άρα και στο ΔΝΤ, το οποίο, στη διαπραγμάτευση για την ένταξή του στο ελληνικό μνημόνιο, προφανώς θα αξιοποιήσει πλήρως τη δέσμευση Τσακαλώτου απαιτώντας να επεκταθεί και στα επόμενα χρόνια. Το πρώτο βήμα ήδη έγινε.

Αν προσθέσουμε την περιστολή των εργασιακών δικαιωμάτων και την επέκταση της φορολόγησης στα πολύ χαμηλά εισοδήματα, τότε έχουμε ολόκληρο το πακέτο που θα τεθεί αντιπαραθετικά με μια πιστωτική ασφυξία - που θα έχει επιπτώσεις και στο τραπεζικό σύστημα - και μια σοβαρή οπισθοδρόμηση της ελληνικής οικονομίας.

Ο εκβιασμός είναι σκληρός, αφού, αν η χώρα πέσει σε μια νέα πολύμηνη περίοδο αβεβαιότητας - η οποία θεωρητικά θα μπορούσε να φτάσει έως και το καλοκαίρι, οπότε έχουμε λήξεις ομολόγων λίγο πάνω από 6 δισ. ευρώ και θα αναμένουμε ισόποση δανειακή δόση -,θα υποστεί δοκιμασία όχι μόνο η κυβέρνηση, αλλά και το σύνολο της οικονομίας.

Δραματική εικόνα

Όπως εκτιμάται, η ταχεία ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ θα έδινε τη δυνατότητα - μαζί με μια πιο ενεργή και ταχύτερη τακτοποίηση των «κόκκινων» δανείων - να ενισχυθεί η δυνατότητα για ευχερέστερη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας με θετικές επιπτώσεις στις εσωτερικές επενδύσεις και τη

δημιουργία θέσεων εργασίας. Μια οπισθοδρόμηση, αντιθέτως, θα μπορούσε εντός του 2017 να επιδεινώσει μια ήδη κακή κατάσταση, η οποία ενδεικτικά έχει ως εξής:

♦ Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι μισθωτοί με μπλοκάκια κλείνουν μαζικά τα βιβλία τους αδυνατώντας να αντεπεξέλθουν στο δυσθεώρητο ύψος των ασφαλιστικών εισφορών και της φορολογίας. Μεγάλο μέρος αυτών θα στραφεί προς τη μαύρη οικονομία με δυσάρεστες επιπτώσεις στα έσοδα του Δημοσίου και τα ασφαλιστικά ταμεία - άρα και στα εισοδήματα των συνταξιούχων, σύμφωνα με τη δέσμευση Τσακαλώτου για νέο κόφτη, αλλά και εξαιτίας της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών.

♦ Οι επισφαλώς εργαζόμενοι «αυξάνονται και πληθύνονται ως η άμμος της θαλάσσης» και οι εργαζόμενοι με αμοιβή μικρότερη του κατώτατου μισθού ήδη ξεπέρασαν το μισό εκατομμύριο, αυξανόμενοι με ταχείς ρυθμούς εξαιτίας της ήδη εκτεταμένης απορρύθμισης της αγοράς εργασίας. Και εδώ υπάρχουν συνέπειες για το ασφαλιστικό και τις συντάξεις.

♦  Οι τράπεζες πιέζονται και καταφεύγουν σε εκτεταμένες πωλήσεις περιουσιακών τους στοιχείων, εθελούσιες εξόδους και εσπευσμένη εντατικοποίηση στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων ώστε να αποφευχθεί μια επιδείνωση της σημερινής θέσης τους.

Αυτή η εικόνα, της οποίας λίγες μόνο ψηφίδες παραθέτουμε, θα μπορούσε να επιδεινωθεί δραματικά σε περίπτωση μιας νέας κρίσης και αύξησης της ανασφάλειας.

Σε κατάσταση ομηρείας λοιπόν τίθεται ολόκληρη η χώρα και η οικονομία της ακόμη μια φορά από την πλευρά αυτήν των δανειστών, η οποία, παρά τις συνεχείς εσωτερικές συγκρούσεις της, εν τέλει συνθηκολογεί εις βάρος της Ελλάδας.

Το έργο το έχουμε ξαναδεί, δυστυχώς, πολλές φορές. Όμως κάθε φορά είναι πιο επώδυνη από την προηγούμενη καθώς νέα κοινωνικά, επαγγελματικά και άλλα υποσύνολα μπαίνουν στο στόχαστρο και βλέπουν τις οικονομικές και ανθρώπινες αντοχές τους να εξαντλούνται. Ας ελπίσουμε ότι αυτήν τη φορά θα βρεθεί εγκαίρως η χρυσή τομή, όμως αυτό φαίνεται πως θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, και από τις βλέψεις των συνήθων εκβιαστών: αν δηλαδή θα κρίνουν ότι η παράταση της ελληνικής εκκρεμότητας, σε συνδυασμό με τα εκλογικά αποτελέσματα ανά την Ευρώπη, ευνοεί ή όχι τα μακροπρόθεσμα σχέδιά τους.

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1949 στις 29-12-2016