Οι συμβάσεις που εξαιρούνται του ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (A’ μέρος)

Αφορμή για αυτή την ανάλυση που θα πραγματωθεί σε συνέχειες λόγω της σημασίας της και του όγκου των πληροφοριών είναι η κατάργηση των ελέγχων του Ελεγκτικού Συνεδρίου. σύμφωνα με το μνημόνιο 3. Η διάταξη που βλέπουμε (άρθρο 35) είναι από το νόμο με τίτλο «Κύρωση του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο» (νόμος 4129/2013). Αν και εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται η τεράστια σημασία της και δεδομένου του τρόπου περιγραφής του κειμένου, εντούτοις αποτελεί από μόνη της θέμα για σεμινάριο. Για να κατανοήσουμε την σημασία του θέματος θα πρέπει να αναλυθεί σε συνέχειες όλη η ιστορική διαδρομή του ζητήματος που θα περιγράφει με αρκετές αναρτήσεις. Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι το ανώτατο δημοσιονομικό δικαστήριο (και κατ’ άλλους και διοικητική αρχή) με σημαντικότατες αρμοδιότητες που στα γενικά τους πλαίσια περιγράφονται στο  άρθρο 98 του Συντάγματος. Μεταξύ αυτών είναι, όπως αναφέρεται στο άρθρο 98 περίπτωση β του Συντάγματος,  «O έλεγχος συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενος είναι το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή, όπως νόμος ορίζει». Η φράση – κλειδί είναι η  τελευταία «όπως νόμος ορίζει».

Οι συμβάσεις μεγάλης οικονομικής αξίας είναι ο κινητήριος μοχλός της  οικονομικής ανάπτυξης του σύγχρονου κράτους. Η διαχείριση του δημόσιου πλούτου για την επίτευξη οφέλους κατά τη σύναψη των συμβάσεων, απαιτεί την ύπαρξη ανεξάρτητων ελεγκτικών μηχανισμών. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να διασφαλιστεί ότι το Δημόσιο και τα νομικά πρόσωπα που εξομοιώνονται με το Δημόσιο θα συμβληθούν με τον προβλεφθέντα από το νόμο τρόπο και θα τηρηθεί η νόμιμη διαδικασία (πχ. κανόνες ανταγωνισμού).

Η διάθεση του ιερού χρήματος (όπως συχνά αποκαλείται στην θεωρία) γίνεται και διαμέσου συμβάσεων. Το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι ο φυσικός ελεγκτής και δικαστής της δημοσιονομικής και δημοσιολογιστικής δράσης της εκτελεστικής εξουσίας. Παράλληλα συνδράμει τη Βουλή πληροφορώντας τη για τα αποτελέσματα των ελέγχων μέσω της ετήσιας έκθεσης του και της έκθεσης επί του απολογισμού και ισολογισμού του κράτους.

Η διοικητική λειτουργία του κράτους στο πεδίο των διαγωνισμών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών κατά το στάδιο πριν την υπογραφή της σύμβασης υπόκειται για λόγους διαφάνειας και εξάλειψης του φαινομένου της διαφθοράς στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Η Δημόσια Διοίκηση προβαίνει σε υλικές πράξεις, σε νομικές πράξεις και συνάπτει συμβάσεις που υπόκεινται σε περιορισμό. Με την έννοια ότι ότι η Αναθέτουσα Αρχή δεν πρέπει να διαμορφώνει τις συμβατικές σχέσεις της κατά τρόπο διαφορετικό από αυτόν που προβλέπεται στο νόμο (η λεγόμενη αρχή της νομιμότητας).

Ο χαρακτήρας του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως δικαστηρίου και οι συνεπαγόμενες συνταγματικές εγγυήσεις ανεξαρτησίας και αμεροληψίας των μερών του καθώς και η τεχνογνωσία και η μακρά εμπειρία των μελών του σε θέματα ελέγχου των λογιστικών του κράτους, είναι βασικά χαρακτηριστικά προς  τη διασφάλιση ενός αμερόληπτου ελέγχου.

Στην αρχή με νόμους και κατόπιν και στο το ίδιο Σύνταγμα το 2001 προβλέφθηκε ο έλεγχος των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, παράλληλα με άλλες μορφές εποπτείας και ελέγχου που θεσπίζει κατά καιρούς η βουλή για τον έλεγχο της διοικητικής δράσης. Για να εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη των διοικουμένων και να ενισχυθούν οι εγγυήσεις της διαφάνειας και να προασπιστεί το δημόσιο συμφέρον, θεσπίστηκε ο έλεγχος αυτός. Μάλιστα όπως ρητά διατυπώνεται η ανάθεση της αρμοδιότητας στο Ελεγκτικό Συνέδριο απετέλεσε την απάντηση της Πολιτείας  στη γενικότερη αμφισβήτηση γύρω από τα θέματα των δημοσίων συμβάσεων και των διαδικασιών σύναψης τους.

Ο προσυμβατικός έλεγχος όπως λέγεται του Ελεγκτικού Συνεδρίου απετέλεσε μία προσπάθεια της Πολιτείας να καθιερώσει στον τομέα των συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας ένα σύστημα ελέγχου μέσα στο οποίο θα ενισχύεται η διαφάνεια, ο υγιής ανταγωνισμός και η εμπιστοσύνη των πολιτών στον έλεγχου του δημοσίου χρήματος. Πρόκειται περί ελέγχου προσυμβατικού, δηλαδή που γίνεται πριν την υπογραφή της σύμβασης. Η συγκεκριμένη διάταξη που εστιάζουμε (άρθρο 35 του νόμου 4129/2013)περιέχει τις πιο βασικές εξαιρέσεις του προσυμβατικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Πριν τις δούμε μία προς μία θα πρέπει να έχουμε εξαρχής στο μυαλό μας ότι :

=> Τα άρθρα των νόμων με τις συμβάσεις που εξαιρούνται από τον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφέρονται στους νόμους, όπως ήταν όταν ψηφίστηκαν. Επομένως δεν περιλαμβάνονται οι τροποποιήσεις των συγκεκριμένων άρθρων όπου υπάρχουν. Εδώ θα τις αναφέρουμε και αυτές. Το θέμα όπως είπαμε είναι για σεμινάριο.

=>  Βλέποντας κανείς την χρονολογία του νόμου μπορεί να νομίσει ότι οι εξαιρέσεις αυτές θεσπίστηκαν το 2013, όμως δεν είναι αληθές κάτι τέτοιο. Ο λόγος που μπορεί να συμβεί αυτή η εσφαλμένη εκτίμηση είναι επειδή δεν αναφέρονται οι νόμοι με τους οποίους πρωτοεισήχθησαν αυτές οι εξαιρέσεις. Δεν περιέχεται ο πίνακας με τους σχετικούς νόμους, όπως σε άλλους αντίστοιχους κώδικες. Ο πίνακας αυτός αναρτήθηκε μήνες μετά (από το νόμο 4129/2013) σε άσχετο νόμο.

 => Στο πρώτο μέρος της ανάλυσης δεν θα εξηγήσουμε τις εξαιρέσεις, αλλά σας αφήνουμε να νιώσετε ως βουλευτής. Σκεφτείτε ότι έρχεται αυτό το άρθρο σε ένα νόμο δεκάδων σελίδων. Θα του δίνατε προσοχή; Είναι κατανοητή η σημασία του; Τι αφορούν αυτές οι εξαιρέσεις; Πιστεύετε ότι οι βουλευτές την εποχή που ψηφίστηκε ο νόμος κατανόησαν την σημασία τους;

Ειδικότερα :

• Οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών που συνάπτονται κατά την παράγραφο 3 του άρθρου 5 του νόμου 2000/1991.
• Οι συμβάσεις της παράγραφο 3 του άρθρου 1 ,  της παράγραφο 3 του άρθρου 3 και της παράγραφο 2 του άρθρου 4 του νόμου 2526/1997.
• Οι συμβάσεις της παράγραφο 2 του άρθρου 1 του νόμου 2628/1998
• Οι συμβάσεις της παράγραφο 1 του άρθρου 1 του νομοθετικού διατάγματος 483/1974
• Οι συμβάσεις της παράγραφο 8 του άρθρου 10 του νόμου 2642/1998
• Οι συμβάσεις της περίπτωσης δ του άρθρου 13 του προεδρικού διατάγματος 60/2007.
• Οι συμβάσεις που δύναται να συνομολογεί ο Υπουργός Οικονομικών ως εκπρόσωπος του Ελληνικού Δημοσίου, για την προετοιμασία, την έκδοση και τη διάθεση τίτλων προεσόδων καθώς και για κάθε θέμα που αφορά αυτούς τους τίτλους.

Σχετικά (ενδεικτικά) :

• Άρθρο 98 Συντάγματος
• Νόμος 4129 / 2013 (Κύρωση του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο). Μπορείτε να κατεβάσετε το νόμο πατώντας εδώ Νόμος 4129/2013
• Μνημόνιο 3 και η κατάργηση των ελέγχων του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (δημοσίευση 6 Οκτωβρίου 2015)
• Οι συμβάσεις που εξαιρούνται του ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Β’ μέρος) (δημοσίευση 30 Οκτωβρίου 2015)

Έρευνα : Σταύρος Β. Τσίπρας, δικηγόρος

fekyou.info