Το Ποντίκι
του Σταύρου Χριστακόπουλου
του Σταύρου Χριστακόπουλου
Το ότι κανένας στην Ελλάδα δεν αισθάνεται ευτυχής με τη συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών μάλλον δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να το διαπιστώσουμε. Ούτε καν η ελληνική κυβέρνηση, η οποία συμμετείχε στην – όποια και όποιου είδους – διαπραγμάτευση και είναι επιφορτισμένη με την εφαρμογή και τη δημόσια υπεράσπισή της.
Κυβέρνηση, αντιπολίτευση και ΜΜΕ, παίζοντας τη στρουθοκάμηλο, που χώνει το κεφάλι της στην άμμο πιστεύοντας ότι δεν τη βλέπουν, προκειμένου να αποφύγουν το πικρό ποτήρι της αλήθειας, αναπαράγουν την ίδια περίπου κασέτα: «Τα πράγματα θα ήταν χειρότερα αν δεν υπήρχε συμφωνία».
Πού είναι το ψέμα και πού η αλήθεια σε αυτήν την αμυντική και καταφανώς προσχηματική τοποθέτηση, δύσκολο να το πεις. Πολύ ευκολότερο, όμως, είναι να διαπιστώσει κάποιος ότι αυτή η συμφωνία είναι μόνο ένας φερετζές. Ένα κουκούλι το οποίο, κυνικά και άτεχνα, επιχειρεί να συγκαλύψει τις πραγματικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
♦ Ότι ολόκληρη η Ελλάδα, όπως εγκαίρως, στις 2 Μαρτίου, είχε πει στον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο, θα γίνει το ένα και μοναδικό hotspot της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
♦ Ότι η Ε.Ε. (και κυρίως οι μεγάλες και ισχυρές χώρες της), εντελώς απρόθυμη να αποδεχθεί την επίσημη γερμανική πολιτική των «ανοιχτών συνόρων», αρνείται να παραλάβει πρόσφυγες και τους «παρκάρει» στην Ελλάδα, η οποία όντως μετατρέπεται όχι μόνο στο hotspot της Ευρώπης, αλλά σε μια αποθήκη μόνιμης εγκατάστασης τόσο των προσφύγων όσο και των πολυάριθμων οικονομικών μεταναστών που «καβάλησαν» το προσφυγικό κύμα για να αναζητήσουν μοίρα στην ευρωπαϊκή πολιτική και οικονομική καταχνιά.
Είναι ενδεικτικό το ότι αξιωματούχος της Ε.Ε., μιλώντας τις προηγούμενες μέρες στον ανταποκριτή του Mega στις Βρυξέλλες Μανώλη Σπινθουράκη, είπε ότι στόχος είναι η δημιουργία πολλών «Νησιών Έλις» (η Νήσος Έλις είναι το νησί των ΗΠΑ όπου σωρεύονταν οι μετανάστες μέχρι να μάθουν αν γίνονται δεκτοί για είσοδο στη χώρα αυτήν από τα τέλη του 19ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα).
Ήδη η Κομισιόν χαρακτηρίζει «ηράκλεια» την προσπάθεια της Ελλάδας να εφαρμό σει ένα έκτρωμα το οποίο η ίδια της φόρτωσε και στην πραγματικότητα κανείς δεν πιστεύει ότι μπορεί όντως να εφαρμοστεί.
Θύμα η Ελλάδα
Τώρα όμως τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο εξ αιτίας των τρομοκρατικών επιθέσεων αυτοκτονίας στις Βρυξέλλες, το πολιτικό και διοικητικό κέντρο της Ευρώπης. Άλλωστε οι 130 νεκροί των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι είχαν αξιοποιηθεί στο έπακρο ώστε να μειωθούν δραματικά οι εισροές προσφύγων στην Ευρώπη, με τελική κατάληξη το κλείσιμο των συνόρων κατά μήκος του βαλκανικού διαδρόμου.
Ήδη πριν από τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες είχε ανακύψει θέμα σφραγίσματος και του ανατολικού διαδρόμου, ώστε η Ευρώπη εν τέλει να καταστεί ένα απροσπέλαστο φρούριο.
Σε αυτόν τον σχεδιασμό το πρώτο και βασικότερο θύμα είναι η Ελλάδα, η οποία, γεωγραφικά αποκομμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, μετατρέπεται σε αποθήκη ανθρώπων και χώρο διακίνησης ανθρώπων κατά τα γούστα της Τουρκίας, η οποία ρυθμίζει τη ροή ανθρώπων, μεταξύ άλλων και με επιδίωξη την αποσταθεροποίηση της Ελλάδας, προς την οποία αυξάνει διαρκώς την πίεση για το Αιγαίο.
Το δε πρόγραμμα μετεγκατάστασης των 160.000 προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία βρίσκεται εκ των πραγμάτων «στον αέρα» καθώς μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν χώρες διατεθειμένες να λάβουν σημαντικούς αριθμούς προσφύγων. Επομένως σωστά τίθεται το ερώτημα αν η συμφωνία αυτή απλώς δίνει λίγο πολιτικό χρόνο στην Ευρώπη αφαιρώντας πολύτιμες ανάσες από την Ελλάδα. Η απάντηση είναι προφανώς καταφατική.
Ας δούμε, λοιπόν, για ποιους λόγους η συμφωνία αυτή όχι μόνο θα μείνει πρακτικά ανενεργή, αλλά επιπλέον θα αποδειχθεί επιβλαβής για τη χώρα μας, την οποία καθιστά φυλακή ανθρώπων.
Η... «ασφαλής Τουρκία»
Η Ελλάδα αναγκάζεται από τη συμφωνία να αναγνωρίσει ως «ασφαλή τρίτη χώρα» την Τουρκία προκειμένου να μπορεί να της στέλνει πίσω πρόσφυγες, ώστε, για κάθε πρόσφυγα που στέλνει εκεί, ένας άλλος να φεύγει για την Ε.Ε. Όμως, ας μην κοροϊδευόμαστε. Η Τουρκία μόνο «ασφαλής τρίτη χώρα» δεν είναι. Αντιθέτως:
♦ Εμπλέκεται με βομβαρδισμούς κουρδικών θέσεων στη Συρία.
♦Διεκδικεί τον έλεγχο μιας «ζώνης ασφαλείας» εντός της Συρίας ώστε να εμποδίσει τη δημιουργία κουρδικού κρατικού μορφώματος, το οποίο θα μπορούσε στο μέλλον – σε συνδυασμό με το κουρδικό αυτόνομο τμήμα του Ιράκ – να λειτουργήσει ως μαγιά για την εθνική ολοκλήρωση του κουρδικού λαού.
♦Έχει ρόλο εξαιρετικά αμφιλεγόμενο λόγω των καταγγελλόμενων σχέσεών της – σε επίπεδο στρατηγικής υποστήριξης, ακόμη και λαθρεμπορίου – με τους τρομοκράτες του ISIS.
♦Έχει ανοιχτή μια εσωτερική σύγκρουση με τους Κούρδους της Τουρκίας, η οποία, εκτός από ποταμούς αίματος, περιλαμβάνει και τακτικές ωμού κρατικού ψεύδους εκ μέρους της Άγκυρας με τον χαρακτηρισμό, σε κάποιες περιπτώσεις, ως «Κούρδων» των Τούρκων τρομοκρατών του ISIS που ανατινάζονται στις πόλεις της ανάμεσα σε πολίτες.
Τι σημαίνει αυτό;
Ότι, όπως στην περίπτωση της Ιταλίας το 2011, επί πρωθυπουργίας Μπερλουσκόνι, με τους πρόσφυγες που έστελνε πίσω στην «ασφαλή τρίτη χώρα» Λιβύη, έτσι και τώρα η αναγνώριση αυτή υπάρχει κίνδυνος να καταπέσει δικαστικά και ολόκληρη η συμφωνία να καταντήσει ένας θλιβερός τραγέλαφος που στο τέλος θα επισύρει τεράστιες αποζημιώσεις προς τους θιγέντες που θα έχουν σταλεί στην Τουρκία.
Ότι, επιπλέον, υπάρχει πράγματι σοβαρό ζήτημα απώλειας της ιδιότητας του πρόσφυγα για εκατοντάδες χιλιάδες Σύρους, οι οποίοι ξεκίνησαν για την Ευρώπη αφού προηγουμένως είχαν εγκατασταθεί – και ενδεχομένως εργάζονταν – στην «ασφαλή τρίτη χώρα» Τουρκία.
Ως εκ τούτου η κυβέρνηση διερευνά – και μάλλον θα εφαρμόσει – την κατά περίπτωση εξέταση των προσφύγων, για να αποφύγει την αναγνώριση της γείτονος ως «ασφαλούς τρίτης χώρας».
Αδυναμία διεκπεραίωσης
Ο ρυθμός εργασίας των μηχανισμών ελέγχου, καταγραφής και ταυτοποίησης πρέπει να επιταχυνθεί πολύ πέρα από τα όρια αντοχής και τις δυνατότητες της ελληνικής διοίκησης, ακόμη και ενισχυμένης με προσωπικό που θα καταφθάσει από την Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα πρέπει ο ρυθμός ταυτοποίησης και «διεκπεραίωσης» των προσφύγων να υπερβαίνει ημερησίως αυτόν των νέων εισόδων. Πρακτικά αδύνατον.
Το ίδιο ισχύει και για την εξέταση, τυχόν απόρριψη και επανεξέταση των αιτημάτων ασύλου, τα οποία δεν θα πρέπει να συσσωρεύονται, παρότι – κατά τη συμφωνία – οι Σύροι πρόσφυγες θα επιστρέφουν στην Τουρκία πριν καν εξεταστεί και κριθεί το αίτημά τους.
Τραγικό αδιέξοδο
Το όριο της μετεγκατάστασης προσφύγων από την Τουρκία προς την Ευρώπη, με το σύστημα (ένας φεύγει από Ελλάδα για Τουρκία και ένας φεύγει από Τουρκία προς Ευρώπη) είναι οι 72.000. Ο αριθμός αυτός, με τους ρυθμούς εισόδου του περασμένου καλοκαιριού, αντιστοιχεί σε εισόδους μόλις 20 ημερών. Από εκεί και ύστερα; Ακόμη και αν υποτεθεί ότι οι Ευρωπαίοι αποδεικνύονται συνεπείς προς τις δεσμεύσεις τους – κάτι που κανείς δεν πιστεύει σοβαρά –, ποιος παραλαμβάνει τους υπόλοιπους;
Προφανώς, λοιπόν, όπως λέμε εδώ και πολύ καιρό, η Τουρκία κρατάει το κλειδί για την εφαρμογή της συμφωνίας και η όποια κυβερνητική προσδοκία εξαρτάται αναπόφευκτα από την «καλή θέληση» του Ερντογάν και του «φίλου Αχμέτ» Νταβούτογλου. Τραγικό, από όποια σκοπιά και αν το δούμε. Ήδη το αίτημα του Τσίπρα προς τον Μάρτεν Φερβέι, τον Ολλανδό συντονιστή για την εφαρμογή της συμφωνίας, αμέσως μετά τη σύναψή της, ώστε να πιέσει την Τουρκία να μειώσει τις ροές, είναι ενδεικτικό του ελληνικού αδιεξόδου.
Ζήτημα δημόσιας τάξης
Μέχρι στιγμής, στην Ελλάδα βρίσκονται εγκλωβισμένοι πάνω από 50.000 πρόσφυγες και μετανάστες – αν θεωρήσουμε ότι οι κυβερνητικές ανακοινώσεις είναι όντως ακριβείς – και το πρόβλημα της στέγασης και της τροφής τους είναι έντονο. Επιπλέον οι περισσότεροι μάλλον δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει τον εγκλωβισμό τους, ενώ η κυβέρνηση επιχειρεί – προκειμένου να μην εξάψει τα πνεύματα και παρατηρηθούν εξεγέρσεις – να τους μεταφέρει με... γλυκόλογα στα κέντρα διαμονής.
Πόσο όμως θα διατηρηθεί η ηρεμία; Οι περισσότεροι εγκλωβισμένοι – είτε πρόσφυγες είναι είτε μετανάστες – αργά ή γρήγορα θα συνειδητοποιήσουν ότι, ενώ ξεπούλησαν τα πάντα, ενώ ξεπέρασαν απίστευτους κινδύνους, ενώ έχασαν δικούς τους στα νερά του Αιγαίου, τώρα βρίσκονται άφραγκοι και έγκλειστοι πολύ μακριά από τον προορισμό που τους έταξαν οι συμμορίες των διακινητών.
Στην περίπτωση αυτήν, η διατήρηση της δημόσιας τάξης θα αποδειχθεί ότι είναι μια επίπονη υπόθεση, εξ αιτίας της οποίας η αριστερή κυβέρνηση της Ελλάδας ενδεχομένως θα επανεξετάσει πολλές από τις ανθρωπιστικές «αρχές» της, αν δεν θέλει να ξεφύγει εντελώς από τα χέρια της ο έλεγχος της κατάστασης.
Θέμα τρομοκρατίας
Το ζήτημα της τρομοκρατίας, έτσι όπως έχει εξελιχθεί στην Ευρώπη, με δεδομένο μάλιστα ότι δράστες τρομοκρατικών επιθέσεων έχουν εισέλθει στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας υποδυόμενοι τους πρόσφυγες, αποτελεί ερώτημα και για την Ελλάδα. Δεν επεκτεινόμαστε, αφού ακόμη δεν υπάρχει κάτι απτό.
Ωστόσο θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι προ μηνών, ήδη από τα πολύνεκρα χτυπήματα στο Παρίσι, πηγές της Αντιτρομοκρατικής στην Αθήνα εξέφραζαν, όπως είχε γράψει τότε το «Ποντίκι», την ανησυχία τους για τους κινδύνους που θα δημιουργούνταν σε περίπτωση εγκλωβισμού μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα.
Τότε μάλιστα το ενδεχόμενο εγκλωβισμού δεν ήταν ορατό, ενώ σήμερα μπορεί να θεωρηθεί τελεσίδικο. Έτσι, μπορεί η Ελλάδα να βρίσκεται στην τελευταία ευρωπαϊκή θέση ως χώρα - στόχος της τρομοκρατίας, αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει – όπως προειδοποιούσε από τότε η Αντιτρομοκρατική – τι θα γίνει σε περίπτωση εγκλωβισμού μεγάλου αριθμού ανθρώπων.
Το προσφυγικό και το παζάρι της αξιολόγησης
Πολύ καιρό τώρα «σερνόταν» η βεβαιότητα ότι (εκ μέρους των Ευρωπαίων τουλάχιστον - και με ερωτηματικό για την ελληνική κυβέρνηση) μια συμφωνία για το μεταναστευτικό / προσφυγικό θα ήταν ευθέως συνδεδεμένη με την αξιολόγηση της εφαρμογής του μνημονίου.
Πολλοί είναι βέβαιοι ότι η ελληνική κυβέρνηση - γνωρίζοντας εγκαίρως ότι δεν μπορεί να αποφύγει το κλείσιμο των συνόρων και τον εγκλωβισμό εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα - ζήτησε διευκολύνσεις στην αξιολόγηση προκειμένου να αντιρροπήσει τις πολιτικές εντυπώσεις. Δεν είναι βέβαιο ότι μπήκε σε αυτό το παζάρι.
Είναι όμως βέβαιο ότι, αντιθέτως, αυτό ακριβώς έπραξαν - από την ανάποδη - οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι πούλησαν διαδικαστικές διευκολύνσεις στην ελληνική πλευρά για την αξιολόγηση ώστε να γλυκάνουν το φαρμάκι της φρικτής «λύσης» για το μεταναστευτικό / προσφυγικό.
Όπως είχαμε σημειώσει πριν από πολύ καιρό, δεν θα πρέπει να θεωρείται τυχαία η ανάθεση του συντονισμού για την εφαρμογή της συμφωνίας για το προσφυγικό στην Ελλάδα εκ μέρους της Κομισιόν στον Ολλανδό Μάρτιν Φερβέι. Διόλου συμπτωματικά, ο Φερβέι, τέως επικεφαλής της Κομισιόν για το μνημόνιο της Κύπρου, είναι, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, ο επικεφαλής της νέας πανευρωπαϊκής Task Force και έχει ιδιαίτερη ενασχόληση με την Ελλάδα στο σκέλος της εφαρμογής των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων. Ήδη άλλωστε αφότου άρχισε (τον Δεκέμβριο) να επιβλέπει τη δημιουργία των hotspots στα ελληνικά νησιά, είχαμε σημειώσει ότι αυτή η επιλογή δεν μπορεί να κριθεί ως σύμπτωση και είχαμε επιμείνει ότι σηματοδοτεί με τον πιο εναργή τρόπο τη σύνδεση μεταναστευτικού και μνημονίου εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1909 στις 24-03-2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου