Χρήμα για τους Πολίτες από Εκεί που Δεν θα το Περιμέναμε

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας η δημιουργία χρήματος από το κράτος ήταν περισσότερο ο κανόνας παρά η εξαίρεση. Τι μπορούμε να διδαχθούμε από την πρώην αποικία της Πενσυλβάνιας και το νησί του Γκέρνσεϊ;

Η ιστορία παρέχει πολλά παραδείγματα κυβερνήσεων που κατάφεραν επιτυχώς να αναπτύξουν τις οικονομίες τους μέσω της δημιουργίας χρήματος υπό την κρατική αιγίδα. Ενώ καμία από αυτές τις πολιτικές δεν φέρει τον τίτλο «Ποσοτική χαλάρωση για τους πολίτες» (People’s QE) [1],«Κυρίαρχη Δημιουργία χρήματος» (Sovereign Money creation) ή «χρήματα από το ελικόπτερο» (Helicopter Money). Ωστόσο μοιράζονταν το κοινό χαρακτηριστικό της χρήσης νέων κρατικών χρημάτων για τη χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών , αντί να μεταθέσουν την δημιουργία νέου χρήματος στις  εμπορικές τράπεζες μέσω του δανεισμού.

Οι περιπτώσεις όπου η απόφαση της δημιουργίας χρήματος από το κράτος έχει οδηγήσει σε υψηλό πληθωρισμό ή ακόμα και υπερπληθωρισμό (πληθωρισμός άνω του 50% ετησίως) έχουν καταγραφεί επαρκώς [2]. Ωστόσο, οι περιπτώσεις εκείνες που οι κυβερνήσεις έχουν δημιουργήσει χρήματα με προσεκτικό και υπεύθυνο τρόπο, με στόχο την οικονομική ανάπτυξη, συνήθως αγνοούνται ή παραβλέπονται. To “Positive Money” αποβλέπει στην καταγραφή των πραγματικών γεγονότων  καθώς και στο να φέρει στο φως πολλές μελέτες για περιπτώσεις όπου η δημιουργία χρήματος από το κράτος τόνωσε με επιτυχία την οικονομία χωρίς να οδηγήσει σε οικονομική καταστροφή.

Στις προηγούμενες αναρτήσεις μας επί του θέματος, φαίνεται ότι η  θεωρία και η ανάλυση έχουν παραβλεφθεί, δημιουργώντας μια ευρέως διαδεδομένη παρανόηση. Δείξαμε επίσης ότι παραπλανητικά συμπεράσματα έχουν εξαχθεί σχετικά με τη δημιουργία χρήματος από το κράτος στην περίπτωση της Ζιμπάμπουε και της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Στην πιο πρόσφατη ανάρτηση μας, υπογραμμίσαμε μερικά μαθήματα που προκύπτουν  σχετικά με την κρατική δημιουργία χρήματος από την περίπτωση της ρωμαϊκής και της κινέζικης αυτοκρατορίας. Σε αυτή την δημοσίευση, θα εξετάσουμε τις περιπτώσεις της αποικίας της Πενσυλβάνιας και του Νησιού του Γκέρνσεϊ .

Η Αποικία της Πενσυλβάνιας (1723)

Tο «Modernising Money» των Dyson and Jackson (2012) ,παρουσιάζει πως η αποικία της Πενσυλβάνιας προσπάθησε επιτυχώς να δημιουργήσει χρήματα, με σκοπό την τόνωση της ζήτησης και πέτυχε το στόχο αυτό χωρίς να προκαλέσει ένα υψηλό επίπεδο πληθωρισμού. Στον απόηχο της βρετανικής φούσκας της South Sea που ξέσπασε το 1720 (προκαλώντας οικονομική κρίση και μια σειρά πτωχεύσεων), οι παγκόσμιες αγορές μαστίζονταν από τα τυπικά συμπτώματα: αποπληθωρισμό και έλλειψη δαπανών ως αποτέλεσμα της υπερβάλλουσας αποταμίευσης. Η κατάσταση αυτή είχε πολυάριθμες επιπτώσεις στην οικονομία της Πενσυλβάνιας:

“Πρώτον, η μειωμένη ζήτηση αγαθών επηρέασε αρνητικά τις εξαγωγές της Πενσυλβάνιας στην Μεγάλη Βρετανία. Δεύτερον, οι εισαγωγές από την Μεγάλη Βρετανία στην Πενσυλβάνια άρχισαν να μειώνονται (οι εισαγωγές αυτές περιλάμβαναν μια ποικιλία αγαθών τα οποία δεν παράγονταν στις αποικίες εξαιτίας των υποανάπτυκτων υποδομών και τον καταμερισμό της εργασίας). Τρίτον, η αποταμίευση του χρήματος οδήγησε σε περαιτέρω ανεπάρκεια ενός ήδη δυσεύρετου μέσου ανταλλαγής.”

Έτσι λοιπόν ο κυβερνήτης της Πενσυλβάνιας δήλωσε στο νομοθετικό σώμα το 1723 :

«Καθημερινά αντιλαμβάνομαι όλο και περισσότερο ότι οι άνθρωποι επιθυμούν διακαώς κάποιας μορφής νομίσματος προκειμένου να  αναβιώσει το Εμπόριο και οι Επιχειρήσεις,  τα οποία είναι εξ’ ολοκλήρου σε αδράνεια. Ως εκ τούτου, είμαι της γνώμης ότι θα πρέπει να δοθεί  όλη η προσοχή που μπορεί να φανταστεί κανείς στα εν λόγω χρεώγραφα » (Lester , R. , 1938) 

Ήταν ζωτικής σημασίας το γεγονός ότι ο Διοικητής πρόσθεσε ότι, με σκοπό να διατηρηθεί η αξία του νομίσματος, «η ποσότητα πρέπει να είναι συγκρατημένη». Μέχρι το Μάρτιο του 1723, το συμβούλιο της Πενσυλβάνιας συμφώνησε να περάσει νόμο, ο οποίος θα επέτρεπε την δημιουργία χαρτονομίσματος αξίας 15,000 £.

Από την συνολική ποσότητα χρήματος, τα 11,000 £ προορίζονταν να δοθούν σε δανεισμό της οικονομίας, οι οποία χρειαζόταν να εξασφαλιστούν τα δάνεια έναντι γης. Επιπλέον, η διατήρηση του χρήματος που ήταν σε κυκλοφορία, απαιτούσε την αναχρηματοδότηση (με νέα δάνεια) των δανείων που αποπληρώνονταν (παλαιότερων δανείων). Καθώς όμως το νέο χρήμα στόχευε τόσο στο να χρηματοδοτήσει τους φτωχούς, όσο και να επιδοτήσει τις ανάγκες εργαζόμενων, μόνο 100£ έμεναν να δοθούν σαν δάνειο σε κάθε ιδιώτη. Αυτή η εκδοχή της δημιουργίας χρήματος αντιστοιχεί σε μοντέρνες  προτάσεις για την Στρατηγική Ποσοτική Χαλάρωση (Strategic QE) από το New Economics Foundation – σύμφωνα με τις οποίες το χρήμα δημιουργείται από το κράτος για να δανείσει στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας.

Τα υπόλοιπα 4,000 £ προορίζονταν να δαπανηθούν σε δημόσια έργα. Η επιλογή αυτή οδήγησε σε σύγχρονες προτάσεις για την «Κυρίαρχη Δημιουργία χρήματος» (Sovereign Money creation)  ή το OMF, σύμφωνα με τις οποίες οι δαπάνες [του νέου χρήματος στην οικονομία] θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν χωρίς ο ιδιωτικός τομέας να αναλαμβάνει ένα αντίστοιχο μέρος του χρέους.

Το αρχικό πείραμα ήταν επιτυχημένο και πρακτικά δεν είχε επίδραση στις τιμές. Καθώς η οικονομία άνθιζε και η ζήτηση νέων δανείων αυξήθηκε, το συμβούλιο αποφάσισε την δημιουργία ακόμα 30,000 £ το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Ωστόσο τα 26,500 £ από το συνολικό ποσό δημιουργήθηκαν για δανεισμό, ενώ τα 3,500 £ μόνο διοχετεύτηκαν στην κυκλοφορία.

Η περίπτωση της Πενσυλβάνιας είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πως η δημιουργία νέου χρήματος δεν οδηγεί πάντα στην αύξηση των τιμών. Πράγματι οι Dyson and Jackson (2012) υπογραμμίζουν μια εργασία του Lester (1938) η οποία αναδείκνυε ότι «οι τιμές την περίοδο από το 1721 έως το 1775 ήταν πιο σταθερές από κάθε άλλη μεταγενέστερη περίοδο ίσης διάρκειας».

Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί οικονομολόγοι συμφωνούν ότι το σύστημα δημιουργίας χρήματος που ακολουθήθηκε από την Πενσυλβάνια «είχε προφανές όφελος στην επικράτεια» και θετικά σχετικά σχόλια μπορούν να βρεθούν σχεδόν σε όλους τους μοντέρνους ή σύγχρονους σχολιαστές (Fergusson, 1953). Ο Ανταμ Σμιθ έφτασε να εγκωμιάσει την περίπτωση της Πενσυλβάνιας, υποστηρίζοντας ότι μεγάλο μέρος της επιτυχίας της οφειλόταν «στην μετριοπάθεια με την οποία χρησιμοποιήθηκε» [το σύστημα δημιουργίας χρήματος]. Πράγματι, ο Σμιθ συνεχίζει λέγοντας:

“Το ίδιο τέχνασμα ήταν που, μεταξύ πολλών διαφορετικών περιπτώσεων, υιοθετήθηκε και από πολλές διαφορετικές Αμερικάνικες αποικίες. Αλλά, λόγω έλλειψης αυτής της μετριοπάθειας, παρήγαγε σε μεγάλο ποσοστό περισσότερο αναταραχή παρά λειτουργικότητα.

Πηγή:

Η δημοσίευση είναι μετάφραση από το άρθρο με τίτλο QE for People Where You Least Expected It! (A History of QE for People Part 4), από τον Frank Van Lerven και δημοσιεύτηκε στο positivemoney.org στις 8 Ιανουαρίου 2016.

Σχετικά (ενδεικτικά):

• [1] Βλ. τις επισημάνσεις στο τέλος του μέρους 1 -α
• [2] Βλ. και την τελευταία παράγραφο του μέρους 2-α με τίτλο: «Υπερπληθωρισμός: Τα λάθος διδάγματα από Βαϊμάρη και Ζιμπάμπουε». Επίσης βλ. αναλυτικότερα World Hyperinflations, Steve H. Hanke and Nicholas Krus, Cato Institute, 2012.
• Η δημιουργία χρήματος από το κράτος οδηγεί πάντα σε υπερπληθωρισμό; / Μέρος 1-α (δημοσίευση 25 Ιανουαρίου 2016) 
• Η περίπτωση της Βρετανίας : H Δημιουργία Χρήματος από το Κράτος / Μέρος 1-β (δημοσίευση 26 Ιανουαρίου 2016)
• Υπερπληθωρισμός: Τα λάθος διδάγματα από Βαϊμάρη και Ζιμπάμπουε / Μέρος 2-α (δημοσίευση 10 Φεβρουαρίου 2016) 
• Υπερπληθωρισμός: Η περίπτωση της Ζιμπάμπουε και οι λόγοι της οικονομικής κατάρρευσης / Μέρος 2-β (δημοσίευση 11 Φεβρουαρίου 2016) 
• Υπερπληθωρισμός: Η Ζιμπάμπουε, το ΔΝΤ και η εκτύπωση χρήματος / Μέρος 2-γ (δημοσίευση 12 Φεβρουαρίου 2016) 
• Υπερπληθωρισμός: Η περίπτωση της Βαϊμάρης και η έκδοση χρήματος από ιδιώτες / Μέρος 2-δ (δημοσίευση 15 Φεβρουαρίου 2016) 
• Κρατική Δημιουργία Χρήματος. Ακόμα και οι Αρχαίοι το Έκαναν / Μέρος 3-α (δημοσίευση 17 Φεβρουαρίου 2016) 
• Η Κρατική Δημιουργία Χρήματος στην Αρχαία Κίνα / Μέρος 3-β (δημοσίευση 19 Φεβρουαρίου 2016) 

fekyou.info