Έκθεση σοκ της Βουλής τινάζει στον αέρα ασφαλιστικό, προϋπολογισμό

Των Δ. Καδδά - Δ. Κατσαγάνη - Στ. Κράλογλου

Σε "αποδόμηση" των θέσεων της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό προχώρησε το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής στην νέα τριμηνιαία έκθεσή του για την τήρηση των δημοσιονομικών στόχων. 

Η έκθεση δόθηκε σήμερα στην δημοσιότητα, λίγες ώρες πριν την έναρξη της συζήτησης στη Βουλή για το ασφαλιστικό. Περιλαμβάνει επίσης και επιφυλάξεις για την επάρκεια των δημοσιονομικών μέτρων του 2016 αλλά και "βέτο" σε νέες φορο-επιβαρύνσεις.

Η έκθεση που υπογράφει ως επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού τηςΒουλής ο καθηγητής Π. Λιαρκόβας καταγράφει τις ανησυχίες του Γραφείου για δημοσιονομικό κενό φέτος, λόγω καθυστερήσεων στην θέσπιση του ασφαλιστικού και του φορολογικού πακέτου. Θεωρεί επίσης  πιθανή την ανάγκη για προληπτική πιστοληπτική γραμμή μετά το 2018, αλλά και θεωρεί δεδομένη την αυστηρή επιτροπεία για χρόνια. 

Ασφαλιστικό

'Οπως προαναφέρθηκε, η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού αποδομεί πλήρως το κυβερνητικό προσχέδιο του νέου Ασφαλιστικού το οποίο παρουσιάστηκε στις 4 Ιανουαρίου. Πρώτα απ' όλα το Γραφείο Προϋπολογισμού εκτιμά πως οι μεταρρυθμίσεις του 2010 και του 2012 "θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη διατηρησιμότητα του συστήματος".

Παράλληλα τονίζεται πως το σχέδιο Κατρούγκαλου "γεννά πολλά ερωτηματικά", πως "η κύρια σύνταξη θα εξαρτάται από τις εισφορές ολόκληρου του ασφαλιστικού βίου με χαμηλότερους συντελεστές υπολογισμού της τελικής παροχής" και πως "σχετικά με το ποσοστό αναπλήρωσης οι αλλαγές θα είναι άμεσες και δεν προβλέπεται κανένα μεταβατικό καθεστώς". "Θα ήταν καλύτερο να υπάρχουν τρία ταμεία,", σημειώνεται, ενώ "οι ενιαίοι κανόνες θα σημαίνουν και νέες μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους".

Χαρακτηριστικά στην εν λόγω έκθεση αναφέρεται πως :

* Η αύξηση των κρατικών επιχορηγήσεων κατέδειξε ότι το ασφαλιστικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο και άρα επείγει η μεταρρύθμισή του.

*  Οι συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις του 2010 αλλά και του 2012 που δεν εφαρμόστηκε θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διατηρησιμότητα του συστήματος αλλά και στην παρούσα φάση δεν επαρκούν.

* Η κυβέρνηση έχει καθυστερήσει να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που υπέγραψε καθυστερώντας παράλληλα την αξιολόγηση του προγράμματος που είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, προκειμένου να χορηγηθεί η επόμενη δόση.

* Το σχέδιο νόμου του Υπουργού Εργασίας Γ. Κατρούγκαλου επιφέρει μεγάλες αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα αλλά γεννά πολλά ερωτηματικά για το αν τελικά μπορεί να οδηγήσει σε ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα.

* Ουσιαστικά η κυβέρνηση στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου έρχεται να εφαρμόσει το νόμο 3863/2010 που αφορά στη εθνική και ανταποδοτική σύνταξη αλλά και τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Μάλιστα σε ο,τι αφορά τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος των επικουρικών ταμείων, αυτή αντικαταστάθηκε από τον κανόνα βιωσιμότητας χωρίς όμως να διευκρινίζεται ξεκάθαρα τι ακριβώς θα περιλαμβάνει.

* Η κύρια σύνταξη θα εξαρτάται από τις εισφορές ολόκληρου του ασφαλιστικού βίου με χαμηλότερους συντελεστές υπολογισμού της τελικής παροχής. Σχετικά με το ποσοστό αναπλήρωσης οι αλλαγές θα είναι άμεσες και δεν προβλέπεται κανένα μεταβατικό καθεστώς όπως προέβλεπε ο νόμος 3863/2010, ενώ θα αγγίζουν το 60-65% τη στιγμή που οι θεσμοί εμμένουν σε 50-55%.

* Μετά το 2018 παλιές και νέες συντάξεις θα έλθουν στα ίδια επίπεδα καταργώντας σταδιακά την προσωπική διαφορά. Σημειώνουμε ότι από τη μία πλευρά η κυβέρνηση με τη σταδιακή μείωση της προσωπικής διαφοράς μεταθέτει το τίμημα στο μέλλον, με ένα στοίχημα υψηλού ρίσκου ότι η οικονομική μεγένθυση να καλύψει τις μειώσεις που θα έλθουν. Από την άλλη πλευρά είναι θετική η προσπάθεια της κυβέρνησης για οροφές στις διπλές συντάξεις και για κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων.

* Σε ό,τι αφορά τις επικουρικές συντάξεις, οι μειώσεις είναι αναπόφευκτες έως και το 2018 λόγω του ελλείμματος του ΕΤΕΑ που θα αγγίξει τα 730 εκατ. ευρώ ως απόρροια της μη εφαρμογής της ρήτρας μη μηδενικού ελλείμματος. Οι μειώσεις θα είναι κλιμακωτές από 2% έως και 30%, ενώ θα γίνει προσπάθεια να διασωθούν οι χαμηλές επικουρικές.

* Θα ήταν καλύτερο να υπάρχουν τρία ταμεία, όπως το ΙΚΑ για τους μισθωτούς, ο ΟΑΕΕ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και ο ΟΓΑ για το σύνολο των αγροτών, λόγω διαχειριστικής ανεπάρκειας σε συνθήκες οικονομικής κρίσης.

* Οι ενιαίοι κανόνες θα σημαίνουν και νέες μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους.

* Δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

* Το σχέδιο νόμου ουσιαστικά δεν οδηγεί στην ανταποδοτικότητα των εισφορών – παροχών και συνεπώς υποκαθορίζει τα κίνητρα για εργασία.

* Υψηλές ασφαλιστικές εισφορές αποτελούν εμπόδια στη μείωση της ανεργίας. 

* Πρόβλημα υπάρχει και πιθανόν θα ενταθεί και ως προς τις ασφαλιστικές εισφορές που πρέπει να εισπραχθούν.

* Προτάσεις σύμφωνα με τις οποίες ο τρίτος πυλώνας που αναφέρεται στην ιδιωτική ασφάλιση, με την κατάλληλη εποπτεία μπορεί να συμβάλλει θετικά.
 
 
Νέα μέτρα
 
"Κατά την κυβέρνηση, η μέχρι τώρα καλή πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2015, ιδιαίτερα στην πορεία των εσόδων, δεν δημιουργεί θέμα δημοσιονομικού κενού, άρα και ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων" επισημαίνει η 2μηνιαία έκθεση. Αλλά, όπως προσθέτει "οι καθυστερήσεις που ήδη έχουν παρατηρηθεί με τη θέσπιση νομοσχεδίων που εκκρεμούν εξ αναβολής από το 2015 καθώς δεν συνδέθηκαν με πακέτα προαπαιτούμενων δημιουργούν ήδη κάποιες ανησυχίες καθώς πολλά από τα μέτρα αυτά έχουν δημοσιονομικό αποτέλεσμα το 2016".

Εξηγεί ότι οι πηγές ανησυχίας για πιθανές αποκλίσεις "κυρίως προέρχονται από το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που μεταφέρθηκε για τον Ιανουάριο. Επίσης προέρχονται από τις εκκρεμείς παρεμβάσεις στο φορολογικό νομοσχέδιο (ενοίκια, αγρότες, νέα κλίμακα κλπ), αλλά και από τις εφαρμοστικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να διασφαλιστεί η μείωση των αμυντικών δαπανών κατά πεντακόσια εκατομμύρια ευρώ μέσα στο 2016".

Για το μνημόνιο επισημαίνεται ότι "σημασία έχει τώρα η εφαρμογή του με όσες βελτιώσεις είναι ακόμα δυνατές. Αν αποτύχει, τότε η επιστροφή στη ανάπτυξη διακυβεύεται". Αλλά έθεσε και το ανάστροφο θέμα "συνολικά, η πολιτική προσαρμογής θα αποτύχει αν η χώρα δεν επιστρέψει σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης" αναφέρεται.

Φορολογία 

Σε ό,τι αφορά την περαιτέρω αύξηση των συντελεστών φορολόγησης του Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής λέει ξεκάθαρα "όχι". "Όπως έχει επισημανθεί από το ΓΠΚ πολλές φορές και όπως καταγράφεται τα τελευταία χρόνια η περαιτέρω αύξηση των συντελεστών φορολόγησης αλλά και η συχνή μεταβολή τους θα εξακολουθεί να λειτουργεί ιδιαιτέρως στρεβλωτικά στο οικονομικό περιβάλλον αποτελώντας εμπόδιο στην επίτευξη θετικών ρυθμών ανάπτυξης και τελικά θα οδηγήσει σε μείωση των εσόδων από άμεσους και έμμεσους φόρους τόσο σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη όσο και με τους στόχους που έχουν τεθεί στα πλαίσια των συγκεκριμένων παρεμβάσεων. Η απόλυτη πολιτική και οικονομική προτεραιότητα θα πρέπει αδιαμφισβήτητα να δοθεί στη κατεύθυνση της βελτίωσης του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και της αντιμετώπισης της παραοικονομίας στο πλαίσιο του ισχύοντος φορολογικού καθεστώτος", επισημαίνεται στην έκθεση.

Επιτήρηση διαρκείας

Για την μετά μνημονίου εποχή, αναφέρει ότι "λογικά, δεν θα χρειασθεί ένα νέο πρόγραμμα αν το τρέχον εφαρμοσθεί ικανοποιητικά (και αξιολογηθεί θετικά). Ίσως χρειασθεί στο τέλος να ανοιχθεί μια προληπτική γραμμή πίστωσης στον ΕΜΣ. Υπενθυμίζουμε όμως ότι τα κριτήρια για το άνοιγμα αυτής της πίστωσης είναι ότι το κράτος μέλος συμμορφώνεται στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), το χρέος του είναι βιώσιμο, προσφεύγει ήδη στις αγορές για δανεισμό, έχει πετύχει σταθερά βελτιωμένο εξωτερικό ισοζύγιο και δεν έχει προβλήματα πτώχευσης τραπεζών".

Επίσης εκτιμά ότι "και τότε ακόμα, αν όλα πάνε καλά, η χώρα θα υπάγεται σε "ενισχυμένη παρακολούθηση" (enhanced post-programme surveillance). Ο λόγος είναι ότι ισχύουν οι κανόνες της Νέας Οικονομικής Διακυβέρνησης στην ΕΕ που προβλέπουν τέτοια εποπτεία όσο καιρό ένα κράτος μέλος της Ευρωζώνης δεν έχει αποπληρώσει 75% των δανείων που έχει λάβει από τους μηχανισμούς EFSF/EFSM/ESM".

Ως συμπέρασμα, το γραφείο της Βουλής  αναφέρει ότι "ο δρόμος ως την αποκατάσταση ομαλών οικονομικών συνθηκών θα είναι μακρύς και δύσβατος, θα γίνεται εντός της θεσμικής δομής της ΕΕ και δεν ωφελεί να αγνοούνται οι δυσκολίες"..

Για το χρέος αναφέρει ότι "μια αναδιάρθρωση χρέους - είτε με τη μορφή διαγραφής μέρους (haircut) ή με μείωση των επιτοκίων δανεισμού ή με επιμήκυνση των περιόδων αποπληρωμής του ή με κάποιο συνδυασμό αυτών - είναι απαραίτητη ώστε η ελληνική οικονομία να ξεφύγει από την υφεσιακή δίνη και να εισέλθει σύντομα σε αναπτυξιακή τροχιά. Ασφαλώς, η αναδιάρθρωση αυτή θα πρέπει να συνοδευτεί με συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και των ιδιωτικοποιήσεων". 

capital.gr