Εσωτερική υποτίμηση

analyst

Σύμφωνα με μία νέα μελέτη στελεχών της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα και οι άλλες χώρες του Νότου δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανταγωνιστικότητας – αντίθετα, είναι θύματα της πιστωτικής έκρηξης που προκλήθηκε από την υιοθέτηση του ευρώ

του Βασίλη Βιλιάρδου

«Aν κάποιος είχε προφητεύσει πριν ένα ή δύο χρόνια την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα, θα μπορούσαμε ποτέ να πιστέψουμε ότι ο κόσμος θα συνέχιζε να υπάρχει, έστω με τον βαθμό της ομαλότητας που ζούμε;
Αυτή η αξιοσημείωτη ικανότητα του συστήματος να αντέχει τα κτυπήματα είναι ο καλύτερος λόγος για να πιστεύουμε ότι, έχουμε ακόμα κάποιο χρόνο για να κινητοποιήσουμε τις δημιουργικές δυνάμεις του κόσμου» (Keynes).

Άποψη 

Όπως γνωρίζουμε, υπήρξαν αλλεπάλληλα «λάθη» στις προσπάθειες «διάσωσης» της ελληνικής οικονομίας - όπως οι λανθασμένοι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές, η υπερβολική αύξηση της φορολογίας σε περίοδο ύφεσης, η ραγδαία μείωση των μισθών, η ανόητη κλιμάκωση των φορολογικών συντελεστών, η υιοθέτηση της καταστροφικής πολιτικής λιτότητας κοκ.

Μία νέα μελέτη τώρα (σύνδεσμος) στελεχών της Παγκόσμιας Τράπεζας αναφέρεται στην ανταγωνιστικότητα, καθώς επίσης στις μακροοικονομικές ανισορροπίες - οι οποίες ήταν και είναι υπεύθυνες, κατά την ανέκαθεν άποψη μας, τόσο για την ευρωπαϊκή (ανάλυση), όσο και για την παγκόσμια κρίση.

Οι οικονομολόγοι που συνέταξαν τη μελέτη κατέληξαν στο συμπέρασμα, σύμφωνα με το οποίο οι ανισορροπίες που προέκυψαν εντός της Ευρωζώνης, προκλήθηκαν πολύ λιγότερο από τους υψηλούς μισθούς και την ελλειμματική ανταγωνιστικότητα – πολύ περισσότερο από την πλημμύρα των κεφαλαίων (αντιστροφή της ροής), τα οποία οδηγήθηκαν στις χώρες του Νότου, μετά την εισαγωγή του ευρώ (το ίδιο έχει συμβεί και με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι οποίες οφείλουν σήμερα περί τα 3,4 τρις € μόνο στις ιδιωτικές τράπεζες της Ευρώπης).

Ειδικότερα συμπέραναν ότι, οι αγορές προκάλεσαν την ανισορροπία, επειδή πλημμύρισαν την ευρωπαϊκή περιφέρεια με μεγάλες ποσότητες χρημάτων – αυξάνοντας σε μεγάλο βαθμό την επί πιστώσει ζήτηση, η οποία καλύφθηκε από την εισαγωγή προϊόντων, κυρίως από τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Σε καμία περίπτωση λοιπόν δεν προκάλεσαν τις ανισορροπίες οι σπάταλοι Έλληνες ή οι τεμπέληδες Πορτογάλοι – ενώ ο βασικός ένοχος δεν ήταν η μειωμένη ανταγωνιστικότητα.

Επομένως, η πολιτική του περιορισμού του κοινωνικού κράτους,  των μειώσεων των μισθών, καθώς επίσης των υπολοίπων «νεοφιλελεύθερων διαρθρωτικών αλλαγών», δεν βοηθάει στην επίλυση των προβλημάτων – ενώ η εσωτερική υποτίμησηδεν είναι αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα, για να ξεφύγει από την κρίση.

Το συγκεκριμένο γεγονός τεκμηριώνεται και από το γράφημα που ακολουθεί, όπου η μείωση των μισθών στην Ελλάδα έχει οδηγήσει, μεταξύ άλλων δεινών, στην αύξηση της ανεργίας - αντί να ωφελήσει την Οικονομία και την ανταγωνιστικότητα.

Ολοκληρώνοντας, πάντοτε κατά τη μελέτη η Ελλάδα, όπως επίσης οι άλλες χώρες του Νότου, χρειάζεται την ενίσχυση και τη διευκόλυνση των επενδύσεων – ιδιαίτερα δε την «προστασία» του ανθρώπινου κεφαλαίου (εργατικό δυναμικό, μικρομεσαίες επιχειρήσεις κλπ.), μεγάλο μέρος του οποίου έχει χαθεί κατά τη διάρκεια της εφαρμογής των εγκληματικών προγραμμάτων του ΔΝΤ. Αυτό έκανε άλλωστε με επιτυχία και η Γερμανία για να αντιμετωπίσει την κρίση – παρά το ότι συστήνει ανέκαθεν ακριβώς το αντίθετο στις υπόλοιπες χώρες, κυρίως δε στην Ελλάδα.

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, όσον αφορά γενικότερα τις αναπτυγμένες οικονομίες, το μεγάλο πρόβλημα είναι η σχέση των δημοσίων δαπανών τους (εξαιρουμένων αυτών του πολεμικού εξοπλισμού), με το εκάστοτε ΑΕΠ - μία σχέση που έχει καταρρίψει κάθε προηγούμενο ιστορικό ρεκόρ. Πολύ περισσότερο επειδή η «πρόοδος», καθώς επίσης η ταχύτητα αυτής της εξέλιξης ενισχύεται συνεχώς – όπως φαίνεται από το διάγραμμα που ακολουθεί.

Η αρνητική αυτή τάση οδηγεί σε μία καταστροφική εξέλιξη των προϋπολογισμών – ενώ τεκμηριώνει το ότι, ποτέ μέχρι σήμερα δεν βρέθηκε ο πλανήτης σε μία τόσο άσχημη θέση. Σε γενικές γραμμές δε φαίνεται πως όλες οι αναπτυγμένες οικονομίες, οι βιομηχανικές χώρες όπως συνήθως αποκαλούνται, έχουν ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο – ο οποίος οδηγεί συνήθως στη χρεοκοπία.

Με βάση το παραπάνω διάγραμμα, οι βιομηχανικές χώρες θα έπρεπε να παραμένουν σταθερά πλεονασματικές - όπως συνέβαινε το 19ο αιώνα και μέχρι περίπου το ήμισυ του 20ου, εξαιρουμένων των δαπανών για πολεμικό εξοπλισμό. Εάν τα κατάφερναν, τότε θα συμπεριφέρονταν ανάλογα και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες  – οπότε δεν θα αντιμετωπίζαμε τα σημερινά προβλήματα.

Αντί αυτού όμως συνέχισαν να αδιαφορούν για τους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς τους, χρηματοδοτώντας τους με τη σύναψη δανείων – ακολουθούμενες από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Αναζητώντας τις αιτίες, οι οποίες συνετέλεσαν στη διατήρηση αυτής της τάσης μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, καταλήγει κανείς στα εξής:

(α)  Η Μεγάλη Ύφεση του 1929 οδήγησε σταδιακά στην ενίσχυση του ρόλου του κράτους, όσον αφορά την Οικονομία.Δυστυχώς οι κυβερνήσεις δεν εφάρμοσαν σωστά τη θεωρία του Keynes, σύμφωνα με την οποία τα κράτη πρέπει να επεμβαίνουν στην ελεύθερη αγορά σε περιόδους ύφεσης (επενδύοντας), ταυτόχρονα όμως να απομακρύνονται (πουλώντας τις επενδύσεις τους), όταν επιστρέφει η ανάπτυξη.

(β)  Οι κυβερνήσεις αμέλησαν να ενισχύσουν τα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης που υιοθέτησαν, με σταθερές, σίγουρες δομές. Στη συνέχεια, προσπάθησαν να κρύψουν την αμέλεια τους «κάτω από το χαλί», για να μην διακινδυνεύσουν την εξουσία τους (κάτι που συνέβη και στην Ελλάδα, όταν άρχισε να συζητείται το ασφαλιστικό – 2000).

(γ)  Οι σπάταλοι, δημαγωγοί πολιτικοί ευνοήθηκαν από ανεύθυνους οικονομολόγους, οι οποίοι «παρήγαγαν» μη ρεαλιστικές θεωρίες – αποσιωπώντας και αποκρύπτοντας τις συνέπειες, καθώς επίσης το μακροπρόθεσμο κόστος της χρηματοδότησης των ελλειμμάτων.

(δ)  Αφού κατάφεραν οι οικονομολόγοι να αποφύγουν τη δημοσιονομική πειθαρχία, η οποία επικρατούσε τα πρώτα 150 χρόνια στη Δύση (διάγραμμα), έπαψαν πλέον να εκλέγονται οι υπεύθυνοι, σοβαροί πολιτικοί – επειδή τα προγράμματα τους δεν συμφωνούσαν με το βραχυπρόθεσμο συμφέρον των μαζών. Πρακτικά λοιπόν δεν ήταν πλέον «εκλέξιμοι» – με αποτέλεσμα να υπερισχύουν οι δημαγωγοί.

(ε)  Οι κεντρικές τράπεζες «καταπίεζαν», σαμποτάριζαν κατά κάποιον τρόπο τους υγιείς μηχανισμούς της αγοράς –οι οποίοι ανάγκαζαν αυτόματα τις κυβερνήσεις να διατηρούν τη δημοσιονομική πειθαρχία. Το «σαμποτάζ» γινόταν μέσω της συνεχούς μείωσης των βασικών επιτοκίων ή της αγοράς των δημοσίων ομολόγων, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται και να αυξάνεται το δημόσιο χρέος.

(στ) Οι κυβερνήσεις περιόριζαν συνεχώς την εξυγιαντική λειτουργία, την «επιρροή» δηλαδή των ελευθέρων αγορών, μέσω της επιβράβευσης των ιδιωτικών τραπεζών, οι οποίες τους δάνειζαν – ενώ, σε τελική ανάλυση, τόσο οι πολιτικοί, όσο και οι κεντρικές τράπεζες εγγυούνταν αφενός μεν τα δάνεια, αφετέρου τα ρίσκα των ιδιωτικών τραπεζών.

(ζ)  Η νομισματική πολιτική διευκόλυνε το δανεισμό των ιδιωτών, καθώς επίσης πολλές άλλες χρηματοπιστωτικές υπερβολές. Τα προβλήματα που εξ αυτής προκαλούνταν (επισφάλειες, υφέσεις, στασιμοπληθωρισμός, τραπεζικές κρίσεις κλπ.), οδηγούσαν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε επικίνδυνες καταστάσεις.

(η)  Οι αποφάσεις για τους ετήσιους κρατικούς προϋπολογισμούς δε λάμβαναν υπ’ όψιν τα συγκεκριμένα προβλήματα, τα οποία εμφανίζονταν ως αποτέλεσμα των υπερβολών. Αυτό οφειλόταν κυρίως σε ορισμένους «αφελείς» ή «διατεταγμένους» οικονομολόγους, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι, η ανάπτυξη θα συνεχιζόταν στο διηνεκές – ενώ επηρέαζαν σημαντικά τη διαδικασία του προϋπολογισμού.

Δυστυχώς όλα τα παραπάνω, καθώς επίσης πολλά άλλα,  συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμη – γεγονός που σημαίνει ότι, εάν δεν ακολουθήσουν ριζικές αλλαγές στην Πολιτική, στις κεντρικές τράπεζες και γενικότερα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, η καταστροφή δεν θα αποφευχθεί. Φυσικά ευχόμαστε και ελπίζουμε να υιοθετηθούν οι απαραίτητες αλλαγές το δυνατόν γρηγορότερα – επειδή, με κριτήριο το διάγραμμα του κειμένου μας, η ώρα της κρίσης πλησιάζει επικίνδυνα.

.

Υστερόγραφο: Έχοντας ήδη αναφερθεί στο «δεξιό ελληνικό σενάριο» της εξόδου από την κρίση, θεωρούμε σκόπιμη την υπενθύμιση του αριστερού σεναρίου (ανάλυση) – από μία πραγματική και όχι από μία ερμαφρόδιτη αριστερά φυσικά, η οποία συνήθως αποτελεί τον ασφαλέστερο δυνατό τρόπο της επιβολής του νεοφιλελευθερισμού στις δυτικές χώρες.

Η αιτία είναι το ότι, εάν οι Πολίτες μίας χώρας εκλέξουν μία (δήθεν) αριστερή κυβέρνηση, εκμηδενίζονται ουσιαστικά οι εναλλακτικές δυνατότητες τους – οπότε, εάν και η αριστερή κυβέρνηση εφαρμόσει την ίδια πολιτική, με εκείνες τις παραλλαγές που απλά «θολώνουν τα νερά», χάνουν εντελώς το παιχνίδι.

Στην περίπτωση αυτή, ο τελικός κερδισμένος είναι η νέα άρχουσα τάξη. Το γεγονός αυτό διαπιστώνεται «δια γυμνού οφθαλμού» σήμερα από τους υποστηρικτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πολλοί από τους οποίους είναι οι εκπρόσωποι της νέας «οικονομικής ελίτ» της Ελλάδας – μεταξύ άλλων του νέου πλούτου, ο οποίος θέλει να «εκθρονίσει» τον  παλαιό.

Εάν λοιπόν δεν πάρουν οι Πολίτες στα χέρια τους τα ηνία, μέσω της άμεσης δημοκρατίας, δεν πρόκειται να υπάρξουν αλλαγές προς όφελος τους – αφού απλά θα αντικαταστήσουν τον ένα «δυνάστη» με κάποιον άλλο, από τον οποίο θα απαλλαγούν πολύ δυσκολότερα.